D Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir, Neden Olur?

D Vitamini Nedir, Ne İşe Yarar?

D vitamini bazı yağlı gıdaların yapısında doğal olarak bulunan ve besin takviyesi olarak kullanılabilen bir hormon çeşididir. Güneş ışığından yansıyan UV ışınları ciltle temas edip D vitamini sentezini harekete geçirdiğinde insan vücudu da bu hormonu üretebilir. D vitamininin D2 ve D3 olarak iki formu bulunur. D2, diğer adıyla ergokalsiferol, bitkisel; D3 yani kolekalsiferol ise hayvansal kaynaklıdır ve güneş ışığı etkisiyle vücut tarafından sentezlenebilir.

Vücuda pek çok yararı bulunan D vitamini kanser hücrelerinin büyümesini yavaşlatmaya, inflomasyonu azaltmaya ve mevcut enfeksiyonları kontrol etmeye destek olur. Ayrıca kolesterolü düşürerek kalp hastalıkları riskini azaltabilir. D vitamini, kalsiyumun böbreklerden emilmesini destekleyerek kas ve kemik sağlığını korumaya yardımcı olur. Bilişsel işlevi iyileştirmeye yardım eder. Bu vitamin, pankreası uyararak insülin direncini engellemeye de katkı sağlar. Böylece kan şekeri seviyelerini dengeleyebilir. 

D Vitamini Değeri Kaç Olmalı?

Aklınızda "D vitamini kaç olmalı?" gibi bir soru oluşabilir. Tam kan sayımı testiyle ölçülebilen D vitamini için ideal değer 20 ila 50 ng/ml'dır. 20'nin üzerindeki D vitamini değerleri normal kabul edilir. 10 ve 20 ng/ml arası için D vitamini yetersizliğinden söz edilebilir. "D vitamini eksikliği nedir?" derseniz 12 ng/ml seviyesinin altındaki değerlere sahip kişilerde D vitamin eksikliği vardır, diyebiliriz. Ancak kesin tanıyı uzman bir hekimin koyacağı unutulmamalıdır. Hekim, test sonucunu ve hastanın şikâyetlerini değerlendirerek kişide D vitamini eksikliğinin olup olmadığını, eğer varsa düzeyini tespit eder. Gerekli durumda tedaviye başlar.

D Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

"D vitamini eksikliği nasıl anlaşılır?" diye merak ediyorsanız yetişkinlerde çoğunlukla kas ve kemik ağrılarıyla kendini belli eden D3 vitamini eksikliğinin belirtilerinden bazıları şunlardır:

• Yorgunluk, bu hormonun eksikliğinde en sık rastlanan semptomlardan biridir. 
• D vitamini eksikliği anksiyete, panik atak gibi ruhsal problemlerin semptomlarını artırabilir. D vitamini eksikliğinin psikolojik belirtileri arasında duygu durumu dengesizlikleri de bulunur.
• Bazı bireyler için zaman zaman yoğun terleme veya üşüme şikâyetleri görülebilir.
• D vitamini eksikliği belirtileri arasında iştahsızlık ve istemsiz kilo kaybı görülebilir.
• Vücutta yeterli miktarda D vitamini olmadığında saç ve tırnaklar olumsuz etkilenebilir. Bu noktada "D vitamini eksikliği saç dökülmesi yapar mı?" sorusu akıllara gelebilir. D vitamini eksikliği nedeniyle saç dökülmelerinin arttığı ve saçların yavaş uzadığı söylenebilir.
• Göz altında mor halka oluşumunun pek çok nedeni olabilir. Bununla birlikte D vitamini eksikliği tespit edilen bireylerde de göz altında morluklar dikkat çeker.
• D vitamini eksikliğinden bağışıklık sistemi de etkilenir. Çünkü bu hormon vücudun enfeksiyonlarla savaşmaya yardımcı hücrelerini destekler. D vitamini yetersizliğinde bağışıklık sistemi enfeksiyona karşı güçsüz hâle gelir. 
• Vücudun savunma sistemindeki kuvvet kaybı, mevcut yaraların daha geç iyileşmesine neden olur. 
• D vitamini eksikliği zararlarından biri de kaslarda ve kemiklerde oluşan güç kaybıdır. Bu kişilerde sıklıkla kas krampları ve ağrıları da görülebilir. 
• D vitamini eksikliği olanlar "D vitamini eksikliği kaşıntı yapar mı?" diye merak edebilir. D vitamini seviyesi düşük olan bazı kişilerde cilt kuruluğu ve kaşıntı görülebilir.

Tüm bu semptomlar kişinin yaşam kalitesini ve genel sağlığını olumsuz etkiler.

Bebeklerde ve Çocuklarda D Vitamini Eksikliği Belirtileri

Çocuklarda ve bebeklerde D vitamini eksikliği belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:

Çocuklarda D vitamini eksikliğinde

• Zayıf göğüs kasları,
• Solunum güçlüğü,
• Büyüme yavaşlığı,
• Geç diş çıkarma,
• Enfeksiyonlara karşı savunmasız olma hâli görülür.

Bebeklerde D vitamini eksikliği, çocuklardakine benzer belirtilerle kendini gösterir. Bu semptomlara ek olarak küçük yaşlarda nöbet ve kramplar da görülebilir.

Bebeklerde ve çocuklarda D vitamini eksikliği raşitizm denilen, kemiklerin zayıflamasına yol açan rahatsızlığa neden olabilir. Raşitizmin şiddetli seyrettiği durumlarda vücuttaki kalsiyum seviyeleri de düşer. Hastalığın teşhisi konduğunda vitamin takviyelerini hekimin önerdiği miktarlarda kullanmak gerekir.

D Vitamini Eksikliği Uyuşma ve Uyku Yapar mı?

D vitamininin serotonin ve melatoninle ilişkisi bulunur. Eksikliği hâlinde bu hormonların üretimi etkilenebilir. Bu durum da uyuşukluk hâli ve uyku bozukluklarına yol açabilir.

D Vitamini Eksikliği Baş Döndürür mü?

Yorgunluk ve baş dönmesi D vitamininin ayırt edici belirtileri arasında yer alır. Çünkü D vitamini, kan basıncı ve sıvı dengesiyle doğrudan ilişkilidir.

D Vitamini Eksikliği Kilo Aldırır mı?

Vücutta pek çok rahatsızlığa yol açabilen D vitamini eksikliği bazı kişilerde nedensiz kilo almaya neden olabilir. Bu kişiler aynı zamanda çok zor kilo verebilir. 

D Vitamini Eksikliği Baş Ağrısı Yapar mı?

D vitamini eksikliğinde görülen ortak belirtilerden biri de baş ağrısıdır. Bu nedenle doktor kontrolünde takviye kullanmak baş ağrılarının görülme sıklığını azaltmaya yardımcı olabilir. 

D Vitamini Eksikliği Mide Bulantısı Yapar mı?

Mide bulantısı pek çok rahatsızlığın ortak belirtileri arasındadır. D vitamini eksikliği olan kişilerde de dönem dönem mide bulantısı görülebilir.

D vitamini Eksikliği Âdet Düzensizliği Yapar mı?

D vitamini seviyesi düşük olan kadınlarda âdet düzensizliği görülebilir. Vücudun ihtiyaç duyduğu D vitamini miktarını karşılamak âdet döngüsünü düzene sokmaya yardımcı olabilir. 

D Vitamini Eksikliği Unutkanlık Yapar mı?

D vitamini eksikliği bazı kişilerde zihnin sağlıklı çalışma biçimini etkileyebilir. Bu durum da unutkanlık olarak kendini gösterebilir. 

D Vitamini Eksikliği Neden Olur?

D vitamini eksikliği; yeterli miktarda güneş ışığından yararlanamama, hava kirliliği, D vitamini içeren besinleri yeterince tüketememe, bağırsak florasındaki değişiklikler nedeniyle emiliminde sorun yaşamak gibi nedenlerle meydana gelebilir. Bunun yanı sıra bazı tıbbi durumlar da D vitamini eksikliğine yol açabilir.

D vitamini eksikliğine sebep olabilecek tıbbi durumlar ise şöyledir:

• Crohn, Çölyak, Kistik Fibroz: Bu hastalıklar vücudun D vitaminini emmesini zorlaştırabilir. D vitamini eksikliğini önlemek için bu rahatsızlıkların tedavi edilmesi gerekir.
• Böbrek veya Karaciğer Rahatsızlıkları: Karaciğer ve böbrek tarafından salgılanan enzimler, D vitamininin vücudun kullanabileceği forma dönüştürülmesini sağlar. Bu nedenle karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları nedeniyle salgılanan bu enzimlerin azalması, D vitamini eksikliğine yol açabilir.
• Obezite: Obez kişilerdeki yüksek yağ oranı, D vitamini salınımını güçleştirir. Bu sebeple vücut kitle endeksi 30'un üzerinde olan obez kişilerde sıklıkla D vitamini eksikliği görülür.
• Kilo Verme Ameliyatı: Kilo verme ameliyatları vücuda alınan vitamin ve minerallerin emilimini zorlaştırır. Zayıflama operasyonu geçirenlerin D vitamini eksikliğini gidermek için doktor kontrolünde D vitamini takviyesi alması gerekir.

Kimler D Vitamini Eksikliği İçin Risk Grubundadır?

D vitamini eksikliği her yaştan bireyleri etkileyebilir. Ancak D vitamini yetersizliğinin sıklıkla görüldüğü kişileri şöyle detaylandırabiliriz: 

• Yaşlılar: Yaş ilerledikçe D vitamini üretimi ve depolanması azalır. Özellikle 65 yaş üstü kişiler D vitamini eksikliği açısından riskli grupta yer alır.
• Bebekler: Sadece anne sütüyle beslenen bebekler de D vitamini eksikliği için riskli grupta yer alır. Anne sütünde bulunan D vitamini miktarı her zaman bebeğin ihtiyacını karşılamak için yeterli olmayabilir. Bu durum aynı zamanda emziren annede de D vitamini seviyesinin azalmasına yol açabilir.
• Güneş Görmeyen Ortamda Zaman Geçirenler: Sürekli kapalı ortamlarda çalışan veya zaman geçirenlerde D vitamini eksikliği görülme ihtimali fazladır. Çünkü bu kişiler güneş ışığından doğrudan yararlanamadığından vücutları D vitaminini sentezleyemez.
• Ten Rengi Koyu Olanlar: Koyu ten rengine sahip olanların vücudu, açık olanlara nazaran daha az miktarlarda D vitamini üretir. 

D Vitamini Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?

"D vitamini eksikliği nelere yol açar?", "D vitamini eksikliği görülen hastalıklar nelerdir?" ve "D vitamini eksikliği neler yapar?" gibi soruların cevapları, D vitamini eksikliği olan kişiler tarafından merak edilir. Vücutta D vitamininin yeterli seviyede olmaması daha önce belirttiğimiz D vitamini eksikliğinde görülen hastalıklara yol açabilir. Diğer D vitamini eksikliği hastalıklarından bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

• Hipertansiyon,
• Kalp hastalıkları,
• Diyabet,
• Kanser,
• Kemik hastalıkları,
• Romatizma.

D Vitamini Eksikliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

D vitamini eksikliği tedavisinde takviye almanın yanı sıra beslenmenize ve güneşlenme sürenize de dikkat edebilirsiniz. Ancak dengeli beslenmek ve güneş ışığından faydalanmak D vitamini eksikliğini gidermede yeterli olmayabilir. Bu durumda takviye kullanmak gerekebilir. Takviye ağızdan veya enjeksiyon yoluyla alınabilir. Hekiminiz size uygun tedaviye ve vitamin dozuna; genel sağlık durumunuz, D vitamini eksikliğinizin oranı ve yaşınız gibi faktörleri göz önünde bulundurarak karar verir. Eğer günlük takviye kullanımını tercih etmiyorsanız enjeksiyon uygun bir alternatif olur. Enjeksiyon; D vitamini ihtiyacınıza göre günlük, haftalık veya aylık periyotlarla planlanır.

D vitamini eksikliğiyle karşılaşan kişilerin aklında "D vitamini eksikliği kaç günde düzelir?" gibi sorular oluşabiliyor. Tedavinin etkisini gösterme süresi uygulanan tedavi ve beslenme düzeni, kişinin genel sağlık durumu, yaşı, D vitamini eksikliğinin seviyesi, hangi bölgede yaşadığı gibi etmenlere bağlı olarak değişiklik gösterir. 

D Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?

"D vitamini eksikliği için ne yemeli?" veya "D vitamini eksikliğine ne iyi gelir?" diye düşünüyorsanız şu gıdaları beslenmenize dâhil edebilirsiniz:

• Karides gibi deniz ürünlerinin yanı sıra tuna, sardalya, uskumru, hamsi gibi yağlı balıklar zengin D vitamini içeriğine sahip besinlerdir. Örneğin 100 gramlık bir somon yaklaşık 450 IU D vitamini içerir.
• Yumurta da yağlı balıklar gibi yüksek D vitamini içeren bir gıdadır. Çünkü güneş ışınlarına maruz kalan tavuklar, diğerlerine oranla daha fazla D vitamini üretir. Bu noktada serbest gezen tavukların yumurtasını tüketmeye özen gösterebilirsiniz.

Bu besinlerle birlikte ısırgan otu, karaciğer, güneşte kurutulan mantarlar, maydanoz, kahvaltılık tahıllar, kırmızı et, tavuk ciğeri, yonca ve süt ürünleri de D vitamini içerir. Siz de D vitamini tedavisi sürecinde bu besinleri öğünlerinize ekleyebilirsiniz.

Düzenli Olarak Güneşlenme

"D vitamini eksikliği nasıl giderilir?" sorusunun bir diğer cevabı da her gün düzenli olarak güneşlenmektir. Güneşin zararlı ışınlarından korunmak için güneş koruyucu krem kullanılsa bile el ve yüzün günde 10-20 dakika kadar güneş ışığı alması, D vitamini ihtiyacınızı karşılamaya yardımcı olur. Bunun yanı sıra ileri yaş veya sağlık problemi nedeniyle evden çıkamayan bireyler güneşin ışınlarının yoğun olduğu saatlerde pencere ve perdeyi açarak UV ışınlarından faydalanabilirler. 

Sıkça Sorulan Sorular

Hamilelikte D vitamini eksikliğinde ne yapılmalı?

Hamile bir kişide D vitamini eksikliği tespit edilirse takviyeler 12. haftadan itibaren başlamalıdır. Hekim uygun bulduğu takdirde vitamin tedavisi gebelik sürecinde de devam edebilir. İlaç desteğinin yanı sıra gebelere güneşli ve açık havada yürüyüş de tavsiye edilir. Buna ek olarak daha önce de bahsettiğimiz, D vitamini açısından zengin olan deniz ürünleri, süt ve süt ürünleri gibi gıdaları tüketmeleri önerilir.

D vitamini eksikliği çocuklarda büyüme ve gelişmeyi nasıl etkiler?

D vitamini eksikliği olan çocukların kafatasında yumuşama hissedilebilir. Aynı zamanda kemik ve kıkırdak birleşim bölgelerinde şişlikler oluşabilir. Süreç ilerledikçe göğsün alt bölümü genişleyebilir. Genişleme etkisiyle kaburgalar kolay kırılmaya meyillidir. Kaslarda güçsüzlüğün hâkim olduğu D vitamini yetersizliğinde sırtta kamburlaşma meydana gelebilir. Ayrıca D vitamini eksikliği görülen çocuklar geç yürüyebilir ve düzgün adım atamayabilirler. Bu durum tedavi edilmediği takdirde boy uzaması durabilir.

Daha önce de değindiğimiz, çocuklarda D vitamini eksikliği nedeniyle ortaya çıkan Raşitizm rahatsızlığı nedeniyle büyüme geriliği, el ve ayak bileklerinde kalınlaşma, bacaklarda eğrilik, göğüs kemiği deformitesi gibi kemik yapısında kalıcı bozukluklar da görülebilir.

D vitamini eksikliği hangi mevsimlerde daha sık görülür?

D vitamini eksikliği güneşli gün sayısının ve güneşlenme süresinin azaldığı kış döneminde daha sık görülür. 

D vitamini eksikliği depresyon riskini artırır mı?

Kişilerde depresyonun ortaya çıkmasında genetik, travma geçmişi, nörolojik rahatsızlıklar, kronik stres, vitamin eksikliği gibi nedenler etkili olur. Bununla birlikte depresyon teşhisi alan hastaların büyük bir kısmında vitamin seviyesi düşüklüğü de gözlenir. Bu bağlamda D vitamini eksikliğinin depresyon riskini artırdığını söylemek mümkündür. 

D vitamini eksikliği olan bebekler ve çocuklar için takviye almak güvenli midir?

D vitamini hekim kontrolünde alındığı sürece bebekler ve çocuklar için güvenli takviyeler arasında yer alır. Hekim yönlendirmesi doğrultusunda damla veya sprey formundaki D vitamini takviyelerini kullanabilirsiniz. Ayrıca takviye alırken kimyasal, koruyucu ve tatlandırıcı içermeyen ürünler seçmeye özen gösterebilirsiniz. 

D vitamini takviyesi diğer ilaçlarla etkileşime girer mi?

D vitamini takviyesi bazı ilaçlar veya vitaminlerle etkileşime girebilir. Bu nedenle hekiminiz D vitamini önerdiğinde kullandığınız başka ilaçlar varsa onları da hekiminize mutlaka bildirmelisiniz. 

D vitamini takviyesi almanın en iyi zamanı nedir?

Vitaminler çeşidine göre aç veya tok karna alınır. Yağda çözünen D vitamininin yemeklerden sonra tok karna alınması tavsiye edilir.

D vitamini eksikliği tedavisi ne kadar sürer?

D vitamini eksikliği tedavisinin süresi kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Çünkü yaş grubuna ve D vitamini düzeyine göre farklı tedavi planları oluşturulabilir. Örneğin 3 aylıktan küçük bir bebek için günde 2000 IU D vitamini, 90 gün kullanılmak üzere reçete edilebilir. 3-12 ay arasındaki bebekler için 2000 IU'luk 90 günlük tedavi önerilebilir veya tek doz şeklinde 50.000 IU D vitamini verilebilir. 1-12 yaş aralığındakiler için 90 gün boyunca 3000-6000 IU ya da tek doz 100.000 IU D vitamini; 12 yaşından büyüklerde ise aynı süreyle 6000 IU veya tek doz 150.000 IU D vitamini önerilir. Bunun yanı sıra hekiminiz tavsiye ederse günlük ek D vitamini dozları da alınabilir.

Yüksek dozda D vitamini almanın yan etkileri var mıdır?

D vitaminini doktorunuzun önerdiği dozlarda ve sürelerde kullanmanız gerekir. Fazla doz D vitamini alan kişilerde görülebilecek bazı yan etkiler şunlardır:

• İştahsızlık ve kilo kaybı yapabilir.
• Kabızlık veya ishal görülebilir.
• Belirtilen miktardan fazla kullanılan D vitamini mide bulantısı veya kusmaya yol açabilir.
• Böbreklerde kalsiyum birikmesine sebep olabilir. Bu durum ise kalsiyum içerikli böbrek taşı sorunu yaratabilir.
• Kemik kaybına yol açabilir.
• Mide ağrısı yapabilir.
• Sık idrara çıkma nedeniyle dehidrasyon yapabilir.
• Kalp sorunlarına ve yüksek tansiyona neden olabilir.

D vitamini kullanımına bağlı herhangi bir yan etkiyle karşılaştığınız durumda şikâyetinizi hekiminizle paylaşabilirsiniz.