Kan Tahlilinde HGFH Nedir? HGFH Düşüklüğü ve Yüksekliği

Birincil görevi metabolizma sonucu oluşan atıkların süzülerek idrar yoluyla atılması olan böbreklerin, fonksiyonlarını sağlıklı şekilde yürütebilmesi büyük önem taşır. Bazı testler böbrek fonksiyonlarının yetersiz olduğunu anlama ve gerekli tedavi sürecine bir an önce başlama konusunda faydalıdır. Bu testler arasında yer alan HGFH, böbrek sağlığıyla ilgili endişe edenler için etkili bir değerlendirme yöntemidir. İçeriğimizde "HGFH kan tahlili nedir?", "HGFH düşüklüğü nedir?" ve "HGFH kan tahlili kaç olmalı?" gibi sorunların cevaplarını bulabilirsiniz.

HGFH Nedir? Kan Tahlilinde HGFH Kaç Olmalı?

Açılımı tahmini glomerüler filtrasyon hızı olan HGFH, böbreklerin kanı filtreleme becerisini ölçmek için kullanılan bir testtir. Bu ölçümde bireyin kanındaki kreatinin miktarı baz alınır. Buna ek olarak bireyin yaşı, vücut ölçüleri ve cinsiyeti de HGFH’nin yorumlanmasında kullanılan ikincil faktörler arasında yer alır. 

Kan testinde normal HGFH aralığı bireyin yaşına göre belirlenir. Buna göre sağlıklı bireyler için HGFH aralığı şu şekildedir:

• 20'li yaşlardaki bir bireyin ortalama HGFH değeri yaklaşık 116 mL/dak/1.73m2'dir.
• 60’lı yaşlardaki bireylerde bu ortalama değer yaklaşık 85 mL/dak/1.73m2'ye düşer. 

HGFH Testi Neden Yapılır?

eGFR olarak da geçen HGFH, temelde glomerüler filtrasyon hızına dayanarak böbreklerin durumunu anlamaya yönelik yapılır. Bu testin insan vücudunu değerlendirmeyi sağlayan kullanım amaçlarınıysa şu şekilde sıralayabiliriz:

Böbrek Sağlığını Değerlendirmek: Böbrek sağlığı bozulmaya başladığında herhangi bir belirti vermeyebilir. Ancak tahmini glomerüler filtrasyon hızı, erken dönem böbrek hastalığında belirti olmadan dahi böbrek sağlığıyla ilgili fikir verebilir. Böylece hastalık ilerlemeden teşhis koymak ve doğru tedavi prosedürünü başlatmak mümkün hâle gelebilir. 

Başka Hastalıkları Takip Etmek: Diyabet, obezite, kalp hastalığı ve yüksek tansiyon gibi bazı rahatsızlıklar böbrek sağlığını olumsuz etkileyebilir. Doktorlar bu hastalıklardan muzdarip bireylerin HGFH değerlerini düzenli olarak takip ederek olası rahatsızlıkları erken aşamada tespit edebilirler. Ayrıca ailesinde böbrek hastalığı öyküsü bulunanlar, böbrek fonksiyonlarını etkileyen doğumsal kusurlara sahip olanlar ya da eskiden sigara içen bireyler böbrek hastalığı açısından risk grubunda olduklarından takip edilmelidirler. 

HGFH Testi Nasıl Yapılır?

Tahmini glomerüler filtrasyon hızı testi sırasında iğneyle damardan kan örneği alınır. Bu örnek daha sonra kandaki kreatinin seviyesini ölçmek üzere gerekli sisteme sahip bir laboratuvara gönderilir.

Söz konusu kan alma işlemi bir hastanede ya da laboratuvarda gerçekleştirilebilir. Evde numune toplama durumundaysa genellikle parmak ucundan alınan bir damla kan test stribine koyulduktan sonra laboratuvara gönderilir. 

HGFH Değerleri Nasıl Yorumlanır?

HGFH bireyin ortalama vücut yüzey alanı başına dakikada filtrelenen mililitre kanı ölçer. 60’tan yüksek HGFH değeri, böbrek fonksiyonlarının en az %60 oranında korunduğu anlamına gelir. Genellikle bu sayı yükseldikçe böbrek fonksiyonlarının daha iyi olduğu düşünülür. 

Bireyin HGFH değerleri en az üç ay boyunca 60'ın altındaysa kronik böbrek hastalığı ihtimali değerlendirilir. Ayrıca HGFH 60’ın üzerinde olmasına rağmen yüksek albümin seviyeleri gibi böbrek hasarına işaret eden bir durum varsa da kronik böbrek hastalığı düşünülebilir. Buna ek olarak idrarda kan veya protein olması da böbrek hastalığının erken belirtisi olabilir. 

Bununla beraber HGFH değerlerinin yaşlandıkça azalması normal bir durumdur. Yaşlı bir insanın test sonucunun düşük hatta 60'ın altında olması bile her zaman kronik böbrek hastalığının var olduğu anlamına gelmez.

HGFH değerlerinin yorumlanmasına göre kronik böbrek hastalığının sınıflandırması şu şekilde yapılır:

• Evre I (90 mL/dak/1.73 m2 veya Daha Yüksek HGFH): Böbreğin normal fonksiyonunu ve idrarda proteinle ortaya çıkabilecek olası böbrek hasarını gösterebilir.
• Evre II (60 ila 89 mL/dak/1.73 m2 Arasında HGFH): Böbrek hasarının yanı sıra böbrek fonksiyonlarında hafif düzeyde azalma olduğunu gösterebilir.
• Evre III (30 ila 59 mL/dak/1.73 m2 Arasında HGFH): Böbrek fonksiyonlarında minimal ila orta düzeyde kayıp olduğunu gösterir.
• Evre IV (15 ila 29 mL/dak/1.73 m2 Arasında HGFH): Böbrek fonksiyonlarının önemli düzeyde bozulduğunu gösterir.
• Evre V (15 mL/dak/1.73 m2'nin Altında HGFH): Bu HGFH değeri böbrek yetmezliğinde ortaya çıkar. Birey hayatını tehdit eden düzeydeki böbrek hastalığı için diyalize veya ameliyata ihtiyaç duyar.

HGFH Düşüklüğünün Nedenleri ve Belirtileri

HGFH düşüklüğü bireyin böbreklerinde bir sorun olduğunu gösterebilir. Ancak bu herkes için geçerli bir neden olmayabilir. Tahmini glomerüler filtrasyon hızının düşük olmasının diğer nedenleri arasında artan kas kütlesi ve kas dönüşümü bulunur. Bununla beraber bireyin HGFH değerleri çok düşükse böbrek fonksiyonları bozulmuş olabilir. 

HGFH genellikle 20 ila 25 değerinin altına düşene kadar belirtilere yol açmaz. Bununla beraber böbrek fonksiyonları vücudun ihtiyaçlarını yerine getiremeyecek kadar bozulduğunda bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Kilo kaybı ve iştahsızlık,
• Ayak bileklerinin, ellerin ve ayakların ödem nedeniyle şişmesi,
• Nefes darlığı,
• Sürekli yorgunluk,
• İdrarda kan,
• Özellikle geceleri sık sık idrara çıkma ihtiyacı,
• Uykuya dalmakta zorlanma gibi uyku sorunları,
• Cilt kaşıntısı,
• Kas krampları,
• Baş ağrısı,
• Genel bir rahatsızlık hissi,
• Erkeklerde erektil disfonksiyon.

Bu belirtilerin görüldüğü aşamada bireyde böbrek yetmezliği bulunur. Son evre böbrek hastalığı veya yerleşik böbrek yetmezliği olarak bilinen bu durumu tedavi etmek için bireyin diyalize girmesi veya böbrek nakli olması gerekebilir.

HGFH Yüksekliğinin Nedenleri ve Belirtileri

HGFH yüksekliğinin genellikle özel bir belirtisi yoktur. Kan tahlilinde HGFH yüksekliği böbrek fonksiyonları iyi durumda olan genç insanlarda normal kabul edilir. Bununla beraber HGFH testi her zaman böbrek fonksiyonuyla ilgili kesin bir bilgi sağlamayabilir. Bazı faktörler HGFH değerinin olduğundan yüksek çıkmasına neden yol açabilir. Bu faktörlerden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Yüksek proteinli bir diyet programı uygulamak vücuttaki kreatinin miktarını ve dolayısıyla HGFH değerini artırabilir.
• Kreatinin takviyesi kullananlar değerlerinde yükselme görebilirler.
• Yüksek kas oranına sahip olmak genel olarak HGFH değerlerinin yükselmesini sağlayabilir çünkü kreatinin kas metabolizmasının bir yan ürünüdür.
• Antibiyotik ve antidiyabetik ilaçlar başta olmak üzere birtakım ilaçlar test sonuçlarını etkileyebilir.
• Hamilelikte vücutta meydana gelen hormonal değişiklikler böbreklerdeki kan akışını artırarak glomerüler filtrasyon hızının artmasına yol açabilir. 
• Yakın zamanda yapılan yüksek yoğunluklu egzersizler kas kazanımını artırarak kreatinin seviyesinin yükselmesine neden olabilir.

HGFH Düşüklüğünün ve Yüksekliğinin Tedavisi

HGFH düşüklüğünün ve yüksekliğinin tedavisi böbrek sağlığını bozan veya bu değerlerin normal aralığın dışında çıkmasına neden olan faktörlere bağlı olarak yapılır. HGFH yüksekliği bireyin kullandığı ilaçlardan veya beslenme tarzından kaynaklanıyorsa et tüketimini doktor kontrolüyle azaltmak gibi bazı yaşam tarzı değişiklikleri uygulanabilir.

HGFH düşüklüğünün tedavisinde faydalanılan yöntemler arasında şunlar yer alır:

• Diyaliz: Son dönem böbrek hastalığında diyaliz tedavisine başlamak bireyin ömrünü uzatabilir. Diyaliz tedavisi gerektiren tahmini glomerüler filtrasyon hızı değeriyse bireyin şartlarına ve doktorun kararına göre değişebilir. Bazı araştırmalarda evre 5 kronik böbrek hastalığı olan hastalarda belirti yoksa diyalizin HGFH en azından 5-7 mL/dak/1.73 m2 değerine düşene kadar ertelenebileceğini belirtilir. Bu hastalarda diyalize başlayana kadar dikkatli klinik takip ve yeterli hasta eğitimi şartı bulunur. 
• Böbrek Nakli: Böbrek yetmezliği ileri düzeydeyse ve hasta diyalize uyum sağlamakta zorlanıyorsa böbrek nakli iyi bir seçenek olabilir. Böbrek nakli olan bireyler daha aktif bir hayat sürebilirler. Bununla beraber böbrek naklinden sonra bakım büyük önem taşır. Vücuda yabancı bir doku alındığından bağışıklık sisteminin böbreği reddetmemesi için düzenli olarak ilaç kullanmak gerekir. 
• Diyet: Böbrek hastalığının önlenmesinde önemli bir yere sahip olan diyet, HGFH değerlerinin iyileştirilmesinde de faydalı olabilir. Özellikle sodyum, potasyum, protein ve fosfor gibi böbreği yoracak besin maddelerini kısıtlamak faydalı olabilir. Bu nedenle tam tahıllardan oluşan bitki bazlı diyetler veya Akdeniz diyeti tercih edilebilir. 
• Su İçmek: Yeterli düzeyde su içmek böbreklerin vücuttaki toksinleri süzmesine yardımcı olur. Bununla beraber böbrek hastalığı olan bireyler ekstra sıvıyı vücuttan atmakta zorlanabileceği için fazla su içmemeye de özen göstermelidirler. 

Sıkça Sorulan Sorular

HGFH değerlerine ne sıklıkla baktırılmalıdır?

Sağlıklı bireylerin yılda en az bir kez HGFH değerlerini kontrol ettirmeleri olası bir böbrek hastalığının erken aşamada tespit edilmesi açısından faydalı olabilir. 

HGFH testi aç karnına mı yapılır?

Tahmini glomerüler filtrasyon hızı testinden önce bir süre aç kalmak, belirli yiyecekleri tüketmemek ve bazı ilaçları kullanmamak gerekebilir.