Kronik Yorgunluk Sendromu Nedir, Belirtileri Nelerdir?

Stresli bir yaşam, yoğun iş temposu gibi nedenlerle bireyler kimi zaman kendilerini fazlasıyla yorgun ve hâlsiz hissedebilir. Yorgunluk kişilerin günlük yaşam aktivitelerini bile gerçekleştirmekte zorlanmasına neden olabilir. Bu durum kronikleşerek sağlıklı bir yaşam sürdürmeyi zorlaştırabilir. Peki, kronik yorgunluktan ne zaman ve hangi durumlarda söz edebiliriz? "Kronik yorgunluk belirtileri nelerdir, kimlerde daha sık görülür?" gibi soruların ve merak edilen pek çok farklı soruyu cevaplayarak kronik yorgunluğu daha iyi anlamak mümkündür.

Kronik Yorgunluk Sendromu Nedir?

Kronik yorgunluk sendromu dinlenmeyle geçmeyen ve herhangi bir tıbbi durumla açıklanamayan sürekli yorgunluk hâliyle karakterize bir rahatsızlıktır. Kronik nöroendokrin immün disfonsiyon olarak da isimlendirilen rahatsızlık en az altı ay sürer ve semptomlar fiziksel ya da zihinsel aktiviteyle artar. Buna karşın dinlemeyle tam olarak düzelmez.

Pek çok farklı teori olmasına rağmen kronik yorgunluğun nedeni tam olarak bilinmez. Uzmanlara göre çeşitli faktörlerin bir araya gelmesi kronik yorgunluğu tetikleyebilir. Altı aydan uzun süren yorgunluk kronikleşmiş olabileceğinden uzman hekime başvurmak tanı ve tedavi için oldukça önemlidir.

Kronik Yorgunluk Sendromunun Belirtileri Nelerdir?

Kronik yorgunluğun belirtileri genellikle stres ve kısa süreli yorgunlukla karıştırılabilir. Burada belirleyici unsur bu yorgunluğun ne kadar zamandır devam ettiğidir. Kronik yorgunluğun sıklıkla görülen belirtilerinden bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Enerji eksikliği,
• Kas ve eklem ağrıları,
• Bitkinlik,
• Gün içerisinde sürekli uyku hâli,
• Bağışıklık sisteminde düşüklük,
• Uyku problemleri,
• Unutkanlık ve konsantrasyon düşüklüğü,
• Geçmeyen huzursuzluk,
• Depresyon,
• Ayağa kalkarken baş dönmesi ve sersemlik hissi,
• En hafif aktivitelerden sonra bile yoğun yorgunluk hissi,
• Sosyal hayatta, iş ve okul yaşamında isteksizlik.

Bunlara ek olarak şu belirtilere de rastlanabilir:

• Mide bulantısı ve kusma,
• Karın ağrısı,
• Boğaz ağrısı,
• Sindirim sisteminde bozulmalar.

Kronik Yorgunluk Sendromu Neden Olur?

Kronik yorgunluğun pek çok sebebi olabilir. Bu sebeplerin yanı sıra bireylerin yaşı, cinsiyeti ve yaşam şekilleri de rahatsızlığın meydana gelmesinde etkili olan faktörlerdendir. Genç bireylerde stres önemli nedenlerden biriyken yaşlılar söz konusu olduğunda fiziksel hastalıkların etkisi yoğundur. Herhangi bir hastalık nedeniyle yaşanan kronik yorgunluk, hastalığın tedavi sürecinden sonra genellikle düzelir.

Kronik yorgunluğa sebep olan fiziksel rahatsızlıklardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Anemi (Kansızlık): Vücutta oksijen taşımakla görevli hemoglobinin eksikliği anemi olarak bilinir. Kansızlık yorgunluğun başlıca sebeplerinden biridir. 
• Vitamin ve Mineral Eksiklikleri: Çeşitli vitamin ve minerallerin eksiklikleri özellikle mevsim geçişlerinde yorgunluğa ve hâlsizliğe neden olabilir.
• Böbrek Üstü Bezi Problemleri: Vücutta çeşitli hormonların üretiminde etkin rol oynayan böbrek üstü bezinde oluşan rahatsızlıklar yorgunluk yapabilir.
• Diyabet ve İnsülin Direnci: Bu rahatsızlığı yaşayan kişiler kendilerini sürekli bitkin ve hâlsiz hisseder. Değişen şeker dengesi kimi zaman kişilerin günlük yaşam faaliyetlerini engelleyecek duruma gelir. 
• Karaciğer ve Böbrek Rahatsızlıkları: Karaciğer ve böbrek rahatsızlıkları kanda zehirli maddelerin ve kirliliğin oluşumunu artırır. Bu nedenle yorgunluk ve hâlsizlik oluşur.
• Viral Enfeksiyonlar: Sık sık yaşanan viral enfeksiyonlar vücudun yorgun düşmesine sebep olan etkenler arasında yer alır.
• Romatizmal Hastalıklar: Fibromiyalji benzeri romatizmal rahatsızlıklar kronik yorgunluğun ve enerji düşüklüğünün en önemli sebeplerindendir.
• Bağırsak Hastalıkları: Bağırsaklarda yaşanan problemler kusma ve ishal gibi semptomlar nedeniyle sıvı kaybına neden olur. Yaşanan bu sıvı kaybı da yorgunluk ve hâlsizlik yaratabilir.
• Kanser: Onkolojik rahatsızlıklar sebep oldukları hücre hasarları nedeniyle yorgunluğun temel nedenlerinden olabilir.
• Kalp Rahatsızlıkları: Kalp ve damar hastalıklarının en önemli belirtilerinden biri yorgunluktur. Kalbin ihtiyacı olan oksijen eksikliği yorgunluğa, nefessiz kalmaya neden olabilir.

Birçok farklı nedenden bahsedilse de kronik yorgunluğun kesin olarak bilinen bir nedeni olmadığından söz etmiştik. Vücutta stres yarattığı için bazı enfeksiyonlar, hastalıklar bu nedenler arasında sayılabiliyor. Bunlara ek olarak başka nedenlerden söz etmek de mümkün:

• Genetik Faktörler: Aile öyküsünde kronik yorgunluk sendromu olan bireylerde bu rahatsızlık görülebilir.
• Duygusal ya da Fiziksel Travma: Şiddetli duygusal stres, fiziksel yaralanma ve ameliyat kronik yorgunluğun nedenleri arasında yer alabilir.

Kronik Yorgunluk Sendromu Kimlerde Daha Sık Görülür?

Kronik yorgunluk genellikle yetişkin bireylerin yaşadığı bir sorundur. 20 ile 50 yaş aralığındaki bireylerde sıklıkla karşılaşılır. Erkeklere oranla kadınlarda daha sık görülen sendrom uyku problemi yaşayan kişilerde de gözlemlenebilir. Uyku apnesi, depresyon gibi problemler yaşayan kişiler de kronik yorgunluk rahatsızlığını yaşayan bireyler arasındadır.

Kronik Yorgunluk Sendromu Tanısı Nasıl Konur?

Kronik yorgunluk sendromu tanısını doğrulayacak tek bir testten söz etmek mümkün değildir. Sendrom; uyku bozuklukları, zihinsel sağlık sorunları ve benzeri pek çok farklı rahatsızlığın semptomlarıyla benzerlik gösterir. Buna ek olarak huzursuz bağırsak sendromu, fibromiyalji gibi rahatsızlıklar da kronik yorgunluk sendromuyla karıştırılabilir veya onunla birlikte görülebilir.

Kronik yorgunluğun fiziksel bir rahatsızlık sonucu olup olmadığını anlamak için gerekli tahliller yapılır. Hastanın hikâyesi ve mevcut hastalıkları tanı sürecinde oldukça önemlidir. Fiziksel hastalıkların yanı sıra uyku bozuklukları ve psikolojik rahatsızlıklar da göz önünde bulundurularak tüm olasılıklar değerlendirilir. Uzman hekim ya da hekimler tarafından tüm incelemeler yapılarak tanı konulur. 

Kronik Yorgunluk Sendromu Nasıl Geçer?

Kronik yorgunluk sendromunun belirli bir tedavisi yoktur. Tedavi, semptomların hafifletilmesine yönelik olduğu için bireylerin fiziksel, ruhsal durumlarına ve hastalığın şiddetine göre değişiklik gösterir. Mevcut fiziksel hastalıkların tedavisi de yorgunluğun ortadan kaldırılmasında etkin rol oynar. Sendromun geçmesindeki en önemli faktörlerden biri stresle mücadele yöntemlerinin öğrenilmesidir.

Bireyler yaşamsal alışkanlıklarındaki değişikliklerle kronik yorgunluğun üstesinden gelebilir. Tek başlarına mücadele edemedikleri noktadaysa uzman doktorlar tarafından ilaç tedavisi uygulanabilir. Kronik yorgunluğu geçirmek için uygulanabilecek bazı unsurları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Yeterli su tüketimi: Gün içinde susuz kalmak vücudun yorgunluk semptomları göstermesine neden olabilir. Her gün 8-10 bardak civarında su içmek metabolizmayı da hızlandırarak vücuda ihtiyacı olan enerjiyi verir.
• Çay ve kahveyi azaltmak: Fazla çay ve kahve tüketimi içerisinde bulunan kafein miktarları nedeniyle strese neden olabilir. Stres seviyesini yükseltmemek adına sınırlı miktarda çay ve kahve tüketmek önemlidir.
• Yeterli ve dengeli beslenmek: Bağışıklık sisteminin güçlü olması için yeterli ve dengeli beslenmek gerekir. Yetersiz beslenmek yorgunluğa neden olabilir.
• Yeteri kadar dinlenmek: Çalışma saatlerinin uzun olması ve yoğun tempoda çalışmak yorgunluğun sebepleri arasındadır. Gün içinde kısa molalar vermek yorgunluğun önüne geçebilir.
• Düzenli uyku uyumak: Yorucu ve stresli bir günün ardından bedenin en çok ihtiyaç duyduğu şeylerden biri yeterli uykudur. Az uyumak ve uyku bozuklukları kronik yorgunluğun en önemli sebeplerindendir. Yeterli miktarda uyumak yorgunluğun üstesinden gelmeye yardımcı olur.
• Yürüyüş yapmak: Fiziksel olarak aktif olmak, her gün ortalama 30 dakika yürümek hem fiziksel hem psikolojik olarak olumlu sonuçlar doğurur. Kalp ve damar sisteminin korunması, kemik sağlığı, solunumun düzenlenmesi ve dokulara oksijen taşınması açısından yürümek oldukça faydalıdır.
• Psikolojik destek almak: Kronik yorgunluğun ruhsal etkilerini ortadan kaldırmak adına psikolojik destek almayı düşünebilirsiniz. Çeşitli terapi yöntemleri ya da ilaç tedavileri semptomların azaltılmasına yardımcı olur.

Sıkça Sorulan Sorular

Kronik yorgunluk için takviye kullanmak gerekir mi?

Kronik yorgunluk belirtilerini en aza indirmek ve tedaviyi desteklemek için çeşitli vitamin ve mineral takviyelerinden yararlanılabilir. Bu takviyelerden bazıları şunlardır:

• D vitamini: D vitamini eksikliği bedensel yorgunluğun sebeplerinden biri olabilir. Özellikle kış aylarında kullanıldığında olumlu sonuçlar verebilir.
• Magnezyum: Kas ağrılarının yaşandığı kronik yorgunluk sendromunda oldukça faydalıdır.
• B vitaminleri: Özellikle B12 vitamini kullanmak bağışıklık sistemini güçlendirerek kan hücrelerinin sayısını artırabilir.
• C vitamini: Doku iyileşmesini hızlandıran C vitamini bağışıklığı destekler.
• Koenzim Q1-NADH: Depresyonun neden olduğu yorgunluğu azaltır.
• Koenzim Q10: Mitokondrinin sağladığı enerji miktarını artırarak hücrenin enerji üretim merkezini destekler. 

Pek çok rahatsızlıkta olduğu gibi kronik yorgunluk sendromunda da uzman hekim tarafından önerilen takviye gıdaları kullanmak önemlidir. Vücudun ihtiyacı olan vitamin ve minerallerin tespit edilip uygun dozlarda alınması gerekir. Bunun için herhangi bir ilaç veya takviye kullanmadan önce mutlaka hekiminize danışmalı, gerekli tahlilleri yaptırmalısınız.

Kronik yorgunluk sendromu yaşamamak için hangi önlemler alınabilir?

Kronik yorgunluğun en önemli sebeplerinden biri strestir. Eğer stresli bir yaşam sürüyorsanız hayatınızdaki stres faktörlerini ortadan kaldırmak ya da en aza indirmek alabileceğiniz önlemlerden biridir. Bunların dışında daha önce de belirttiğimiz gibi uyku düzeni, sağlıklı beslenme, yeterli su tüketimi ve egzersiz yapmak alınabilecek diğer önlemlerdendir.

Kronik yorgunluk sendromunun belirtileri ruhsal sağlığı nasıl etkiler?

Kronik yorgunluk sendromu yaşayan kişiler kendilerini sürekli yorgun hissettikleri için genel bir isteksizlik hâline bürünebilirler. Günlük aktivitelere, sosyal yaşama ve iş hayatına uyum sağlamakta zorlanabilir, mutsuz ve huzursuz hissedebilirler. Yorgunluğa eşlik eden çeşitli ağrılar sebebiyle kişiler duygusal olarak olumsuz etkilenebilir.

Kronik yorgunluk günlük yaşamı nasıl etkiler?

Kronik yorgunluk sendromunun yoğunluğu günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilir. Bireyler günlük yaşam içerisinde gerçekleştirmeleri gereken faaliyetler için kendilerinde yeterli enerjiyi bulamazlar. İşe ya da okula gitmek, çocuklarla ilgilenmek, yaşam alanını düzenlemek veya kişisel ihtiyaçları karşılamak gibi rutin işler bu bireyler için son derece zorlayıcı olabilir. Konsantrasyon problemleri ya da mide bulantısı gibi fiziksel belirtiler iş/okul yaşamını olduğu kadar sosyal hayatı da olumsuz etkiler.