B12 Eksikliği Belirtileri Nelerdir, Neden Olur?

Suda çözünen B12 vitamini, insan vücudunda üstlendiği görevler nedeniyle sağlık için son derece önemli bir bileşendir. Yeterli B12 alımı gerçekleşmediğinde ya da vitaminin emiliminde sorun yaşandığında vücudunuzda B12 eksikliği ortaya çıkabilir. Bu eksiklik de fiziksel, nörolojik ve psikolojik birçok semptoma yol açabilir. Gelin, bu vitaminle ilgili detaylı bilgilere ve "B12 eksikliği hangi hastalıklara yol açar?", "B12 eksikliği tedavisi nasıl yapılır?" gibi soruların cevaplarına birlikte göz atalım.

B12 Vitamini Nedir?

B12 vitamini insan vücudunun kendi başına üretemediği, bu nedenle de besinlerden alınması gereken oldukça önemli bir bileşendir. Sinir ve kan hücrelerinin sağlıklı kalmasında rol oynar. DNA yapımında görev alır. Suda çözünmesi nedeniyle insan vücudu B12'yi depolamaz. İhtiyaç duyulmayan B12 idrarla dışarı atılır. Bu yüzden de düzenli olarak B12 vitamini alımı büyük önem taşır.

Alınması gereken günlük B12 vitamini miktarı şöyledir:

• 6 aydan daha küçük bebekler: 0,4 mikrogram,
• 7-12 aylık bebekler: 0,5 mikrogram,
• 1-3 yaş arasındaki çocuklar: 0,9 mikrogram,
• 4-8 yaş arasındaki çocuklar: 1,2 mikrogram,
• 9-13 yaş arasındaki çocuklar: 1,8 mikrogram,
• 13 yaşından büyük gençler ve yetişkinler: 2,4 mikrogram,
• Hamileler: 2,6 mikrogram,
• Emzirenler: 2,8 mikrogram.

B12 Eksikliği Nedir?

B12 eksikliği, B12 vitaminin vücuda yeterli miktarda alınamaması veya vücut tarafından doğru şekilde emilememesidir. B12 eksikliğinin ortalama olarak görülme oranlarına da kısaca değinelim:

• 20 ila 39 yaşlarındaki bireylerin en az %3’ünde,
• 40 ila 59 yaşlarındaki bireylerin en az %4’ünde,
• 60 yaşındaki ve 60 yaştan büyük bireylerin en az %6’sında B12 eksikliğine rastlanır.

B12 Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

İnsanların büyük çoğunluğu dengeli bir beslenme düzeniyle ihtiyaç duyduğu B12 vitaminini vücuduna alır. Ancak bazı durumlarda bireylerde vitamin eksikliği gözlenebilir. B12 vitamini eksikliğini işaret eden belirtilerse kişiden kişiye değişebilir. Bazı bireylerde vitamin eksikliği bulunmasına rağmen herhangi bir semptom gözlenmeyebilir.

Peki, en sık rastlanan B12 eksikliği belirtileri nelerdir ve B12 eksikliği nelere yol açar?

• Yorgunluk,
• İştahsızlık,
• Bulantı,
• Kusma,
• İshal,
• Kabızlık,
• Kilo kaybı,
• Kalp çarpıntısı,
• Kulak çınlaması,
• Nefes darlığı,
• Soluk ve sarı cilt,
• El ve ayaklarda karıncalanma ya da uyuşma hissi,
• Kas zayıflığı,
• Yürüme problemleri,
• Görüş sorunları.

B12 Eksikliği Psikolojik Belirtileri

B12 eksikliği psikolojik belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:

• Depresyon,
• Sinirlilik,
• Huzursuzluk,
• Psikoz,
• Davranış değişiklikleri. 

B12 Eksikliği Saç Döker mi?

B12 vitamini saç gelişiminde ve saç sağlığında önemli bir rol oynar. B12'nin olması gereken düzeyin altında düşmesiyse aşırı saç dökülmesine sebep olabilir.

B12 Eksikliği Baş Ağrısı veya Baş Dönmesi Yapar mı? 

Vücutta yeterince B12 bulunmuyorsa bireyler baş dönmesi ve baş ağrısı semptomları yaşayabilir.

B12 Eksikliği Ağızda Acı Tat yapar mı?

B12 eksikliği etkileri nedeniyle ağızda tat sorunları yaşanmasının yanı sıra dilin rengi kırmızıya dönebilir. Buna ek olarak dilde şişkinlik ve iltihap görülebilir.

B12 Eksikliği Ayak Yanmasına Yol Açar mı?

B12 sinir sisteminin iyi bir şekilde işlemesinde büyük bir öneme sahiptir. Bu yüzden B12 sinirsel bir problem olan ayak yanmasına yol açabilir.

B12 Eksikliği Uyku veya Uykusuzluk Yapar mı?

Kırmızı kan hücreleri vücutta oksijenin taşınmasından sorumlu olan hücrelerdir. B12 vitamini de bu hücrelerin yapımında rol oynar. Dolayısıyla B12 eksikliğiniz varsa vücudunuzda yeterli oksijen taşınamaz ve yorgunluk hissi yaşayabilirsiniz. Yorgunluk hissinin çok yoğunlaşması da gün içinde dinlenme ihtiyacı hissetmenize ve uykunuzun gelmesine neden olabilir.

B12 Eksikliği El Titremesi Yapar mı?

Sinir sistemi için son derece önemli olan B12 vitaminin vücudunuzda olması gereken düzeyden daha az bulunması el titremesi semptomları yaşamanıza yol açabilir.

B12 Eksikliği Bacak Ağrısı Yapar mı?

B12 eksikliği bacaklarda ve kollarda ağrı yapabilir. Ayrıca rahatsız edici kas kramplarına da sebep olabilir.

B12 Eksikliği Kaşıntı Yapar mı?

B12 eksikliğinin semptomlarından biri de kaşıntıdır. Bunun yanı sıra lekelenme ve cilt kabarmaları da gözlemlenebilir. Ayrıca gözlerde yanma ve kaşıntı semptomları da ortaya çıkabilir.

B12 Eksikliği Mide Bulantısı Yapar mı?  

B12 eksikliği belirtileri bölümümüzde bahsettiğimiz gibi B12’nin vücutta yetersiz olması mide bulantısına yol açabilir.

B12 Eksikliği Unutkanlık Yapar mı?

B12 vitaminin eksikliğinin yaygın semptomlarından biri de unutkanlıktır.

B12 Eksikliği Tansiyonu Yükseltir mi?

B12 eksikliği tansiyonun normal değerlerinin altına düşme riskini artırabilir, düşük tansiyon (hipotansiyon) oluşumuna yol açabilir. Buna ek olarak kalp çarpıntısı ve nefes darlığı görülme olasılığı da yüksektir.

B12 Eksikliği Kilo Aldırır mı?

B12 eksikliğinin zararları arasında birçok belirti ve rahatsızlığı sayabiliriz. Ancak kilo alımı bunlar arasında yer almaz. Daha önce de bahsettiğimiz gibi B12 eksikliği kilo alımının aksine iştah azalmasına yol açarak kilo kaybına sebep olabilir.

Bebeklerde ve Çocuklarda B12 Eksikliği Belirtileri

Bebeklerde ve çocuklarda B12 eksikliği belirtilerinden bazıları şunlardır:

• İştahsızlık,
• Kusma,
• İshal veya farklı bağırsak semptomları,
• Glossit (dil iltihabı),
• Zayıflık,
• Anemi,
• Büyüme ve gelişmede gecikmeler,
• Hipotoni (düşük kas tonusu),
• Ataksi (kas kontrolü eksikliği),
• Trombositopeni (düşük kan trombosit sayısı),
• Lökopeni (düşük beyaz kan hücresi sayısı),
• Makrositoz (eritrosit hacmindeki artış),
• Sarılık,
• İstemsiz hareketler,
• Felç belirtileri,
• Nöbetler,
• Karıncalanma ya da yanma hissi,
• Konsantrasyon problemleri,
• Hafıza bozuklukları,
• Davranış değişiklikleri,
• Tükenmişlik,
• Sinirlilik,
• Depresyon,
• Baş ağrısı.

B12 Eksikliği Neden Olur?

Hekiminiz tarafından B12 eksikliği tanısı aldıysanız B12 eksikliğinin neden olduğunu merak ediyor olabilirsiniz. B12 eksikliğinin temel nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Beslenme Şekli: B12 bakımından zengin yiyeceklere beslenmenizde yeterince yer vermiyorsanız vitamin eksikliğiyle karşılaşabilirsiniz. Özellikle hayvansal gıdaları tüketmeyi tercih etmiyorsanız, vejetaryen ya da vegansanız yeterli B12 vitamini alamıyor olabilirsiniz.
• Mide Operasyonları: Sindirim sisteminizde yaşadığınız sağlık sorunları nedeniyle mide ya da bağırsaklarınızın bir kısmı cerrahi müdahaleyle çıkarıldıysa B12 emiliminiz azalacağından vücudunuzda B12 eksikliği görülebilir. Ayrıca bazı mide enfeksiyonları da B12 düzeyini olumsuz yönde etkileyebilir.
• Bağırsak Sorunları: Crohn hastalığı (gastrointestinal sistemin iltihaplanması), çölyak (glüten hassasiyeti ile birlikte gelişen emilim bozukluğu) gibi rahatsızlıklar B12 düzeyinin normalin altına düşmesine neden olabilir.
• İlaç Kullanımı: Bazı ilaçlar da vücuttaki B12 vitamini emilimini olumsuz etkileyebilir, dolayısıyla vitamin miktarını azaltabilir.
• Bazı Bağışıklık Sistemi Hastalıkları: Lupus (bağışıklık sisteminin vücudun sağlıklı doku ve organlarına saldırması) ve graves (tiroid hormonunun aşırı salgılanması sonucu ortaya çıkan hipertiroidi türü) gibi rahatsızlıklar da vitamin emilimini güçleştirerek vücudunuzdaki B12 düzeyini düşürebilir.
• Pernisiyöz anemi: B12’nin vücudunuz tarafından emilebilmesi için mide zarındaki hücreler tarafından üretilen midede intrinsik faktör isimli proteinle birleşmesi gerekir. Pernisiyöz anemisinde ise bağışıklık sistemi bu hücrelerin sağlıklı olanlarına saldırır. Dolayısıyla B12 emilimi büyük ölçüde azalır.
• Alkol Bağımlılığı: Aşırı alkol kullanımını alışkanlık hâline getirmek sindirim sistemini olumsuz yönde etkileyerek vücuttaki B12 seviyesinin ideal düzeyin altına düşmesine neden olabilir.

Çocuklarda ve Bebeklerde B12 Eksikliği Neden Olur?

Yaşamın ilk döneminde gözlenen B12 eksikliği genellikle annenin gebelik sırasındaki B12 düzeyiyle alakalıdır. Anne yeterli B12 seviyesine sahipse doğumundan sonraki bir yıl süresince bebeğin karaciğerinde depolanan B12 vitamini onun için yeterli olur.

İlerleyen dönemlerde çocuklarda gözlenen B12 eksikliği sebepleri ise beslenme, genetik sorunlar, bazı bozukluk ve hastalıklardan kaynaklı olabilir.

B12 Eksikliği Nasıl Anlaşılır?

Vücudunda B12 eksikliği olduğundan şüphelenen bireylerin en çok sorduğu sorular arasında, "B12 eksikliği nasıl belli olur?" ve "B12 eksikliği nasıl anlaşılır?" gibi sorular yer alıyor. B12 vitamini eksikliğini yalnızca semptomlarla tespit etmek zor olabilir. Birçok rahatsızlık B12 eksikliğine benzer belirtilere yol açabilir. 

Bu yüzden hekiminiz B12 seviyenizi ölçmek için rutin bir kan testi ister. Kanınızdaki B12 düzeyi mL başına 150'den daha düşük çıktıysa B12 eksikliği teşhisi alırsınız. Hekiminiz B12 vitamini eksikliğinizin nedenini tespit etmek için sağlık geçmişinizi detaylı olarak incelemek isteyebilir. Elde ettiği bulgular ışığında sizin için uygun olan tedaviyi düzenler. Belirli aralıklarla kontrol randevularıyla tedavinizin gidişatını izler.

B12 Eksikliği Tedavi Edilmezse Ne Olur?

B12 eksikliği tedavi edilmezse daha önce de detaylı şekilde değindiğimiz gibi psikolojik, nörolojik ve fiziksel rahatsızlıklar ortaya çıkabilir. Bilişsel gerilemeler yaşanabilir. Depresyon riski yükselebilir. Özellikle uzun süreli tedavi edilmeyen B12 eksikliğinde sinir hasarları kalıcı hâle gelebilir. Bu yüzden geç olmadan B12 eksikliğinin tedavi edilmesi gerekir.

B12 Eksikliği Tedavisi Nasıl Yapılır?

B12 eksikliği tedavisi, gerekli kontrollerin yapılması ve testlerin sonuçlanmasının ardından uzman hekimler tarafından düzenlenir. Bazı durumlarda eksiklik yaşayan hastalara ömür boyu B12 vitamin takviyesi reçete edilirken bazı bireylere eksiklik ortadan kalkana kadar takviye uygulanır.

B12 vitamini metformin, histamin 2-reseptör antagonistleri ve proton pompası inhibitörleri gibi birtakım ilaçlarla etkileşime girebilir. Bu nedenle doktor randevunuzda kullandığınız tüm ilaçları hekime eksiksiz olarak bildirmeniz son derece önemlidir. B12 eksikliğinde kullanılan ilaç çeşitleriyse şunlardır:

• B12 vitamini takviye ilaçları,
• B12 enjeksiyonları,
• B12 burun spreyi.

B12 vitaminin size en uygun olan formunu hekiminiz belirler. Örneğin vücudunuzda B12 emilimine dair sorun olduğu tespit edilirse doktorunuz enjeksiyon yaptırmanızı isteyebilir.

B12 Eksikliği Tedavisinin Yan Etkileri Var mı?

B12 vitamini suda eridiği için B12 takviyeleri büyük ölçüde güvenli olarak kabul edilir. Ancak hekimin önerdiği doza dikkat etmeyip aşırı dozda takviye alınması durumunda ciltte döküntü, kaşıntı, dil şişmesi ve nefes darlığı gibi yan etkiler görülebilir. Bunun yanı sıra kandaki potasyum seviyesinde de düşüş gözlenebilir. Böyle bir durumda B12 takviyesini kullanmayı bırakıp zaman kaybetmeden hekime başvurmak gerekir.

Bunun dışında B12 depolanan bir vitamin olmadığından besinlerden aşırı B12 alma olasılığınız son derece düşüktür. Bu nedenle B12 yönünden zengin besinler tüketmeniz tavsiye edildiyse aşırı vitamin alımından endişelenmenize gerek yoktur.

B12 Eksikliği Ne Kadar Sürede Düzelir?

B12 eksikliğinin tam anlamıyla düzelmesi için hekimin reçete ettiği ilaçları tavsiye ettiği süre boyunca düzenli olarak kullanmak gerekir. Bu süre B12 eksiklik düzeyine ve genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle B12 eksikliğinin ne kadar zamanda tedavi edileceğine dair genel bir süreden bahsetmek mümkün değildir.

B12 Eksikliğine Ne İyi Gelir?

"Tedavi ile B12 eksikliği nasıl giderilir?" ve "B12 eksikliği ne kadar sürede düzelir?" sorularına yanıt verdiğimize göre B12 eksikliğine iyi gelecek diğer önemli noktalara da değinelim.

Hangi Besinler B12 Eksikliğine İyi Gelir?

B12 eksikliği yaşayan kişilerin en çok sorduğu sorular arasında, "B12 eksikliği olanlar ne yememeli?" ve "B12 eksikliği olanlar ne yemeli?" gibi sorular yer alıyor. B12 bakımından zengin olan besin kaynakları şunlardır:

• Sakatatlar: Kuzu ve dana ciğeri, böbreği günlük B12 vitamini ihtiyacınızı fazlasıyla karşılar.
• İstiridye: Güçlü bir antioksidan, demir ve protein kaynağı olan istiridye aynı zamanda bir B12 vitamini deposudur.
• Ton Balığı: Vitamin ve mineral bakımından zengin bir içeriğe sahip olan ton balığı aynı zamanda güçlü bir B12 kaynağıdır.
• Alabalık: Alabalık; manganez, fosfor, selenyum, omega-3 ve B12 içeriğiyle sofranızda mutlaka yer vermeniz gereken besinler arasında bulunur.
• Sardalya: Beslenmenize dâhil edebileceğiniz en iyi besinlerden biri de sardalyadır. Omega-3 kaynağı olmasının yanı sıra vücuttaki inflamasyonu azaltır ve son derece güçlü bir B12 değerine sahiptir.
• Somon: Somon balığı da zengin B12 içeriğiyle vücuttaki vitamin eksikliğini önlemeye yardımcı olabilir.
• Sığır Eti: Sığır eti B12, B2, B3 ve B6 vitaminleri için iyi bir besindir. Ayrıca selenyum ve çinko da içerir. Sığır etinin faydasını artırmak isterseniz onu az yağlı ızgara şeklinde tüketebilirsiniz.
• Süt Ürünleri: Süt, yoğurt ve peynir B12 alımınız için tercih edebileceğiniz iyi gıdalar arasında yer alır. Bunda hem süt ürünlerinin B12 bakımından zengin olması hem diğer besin gruplarına göre daha iyi biçimde emilebilmesi rol oynar.
• Yumurta: Yumurta hem iyi oranda D vitamini hem B12 içermesiyle en değerli besinlerden biridir.
• Bitkisel Sütler: Vegan beslenenler için bazı bitkisel sütler iyi bir B12 kaynağıdır. Bu sütler arasında soya, badem ve pirinç sütü sayılabilir.

Bu besinler dışında öğünlerinize mezgit, midye, uskumru, yengeç gibi deniz ürünlerini ilave edebilirsiniz. Hindi, tavuk ve bunların ciğerlerini tüketebilirsiniz. Besin mayası kullanabilirsiniz.

B12 eksikliği yaşıyorsanız bunlardan uzak durmaya özen göstermenizde fayda var:

• Alkol,
• Kafein,
• İşlenmiş besinler.

Tüm bunlar B12 vitamini emiliminizi olumsuz yönde etkileyebilir. Bunlar dışında B12 emiliminizi etkileyen bir mide ya da bağırsak sorununuz varsa B12 seviyenizi sağlıklı düzeyde tutmak için mutlaka bu rahatsızlıklarınızın tedavisini yaptırmalısınız.

Sıkça Sorulan Sorular

B12 Eksikliği Cinsel İsteksizlik Yapar mı?

Cinsel isteksizliğin, ereksiyon sağlanamamasının ve ereksiyon sağlansa bile sürdürülmesinde sorun yaşanmasının sebepleri arasında B12 vitaminin düşük seviyede olması da yer alır. B12 vitamininin ideal seviyede olması daha sağlıklı bir cinsel yaşam için destekleyici olabilir.

Gastrit B12 Eksikliği Yapar mı?

Kronik atrofik otoimmün gastrit (bağışıklık sisteminin sağlıklı mide hücrelerine saldırması sonucu ortaya çıkan gastrit türü), B12 eksikliği oluşmasına etki edebilir.

Vegan ve Vejetaryen Beslenenlerde B12 Eksikliği Görülür mü?

B12 bakımından zengin bitkisel kaynakların sınırlı olması vegan ve vejetaryen beslenenler için B12 eksikliği riskini yükseltebilir. Buna rağmen bu beslenme şeklini benimseyenler dengeli bir beslenme rutinini hayata geçirerek B12 eksiliği yaşama olasılığını düşürebilirler. Ayrıca düzenli olarak doktor kontrolüne girerek kan testi yaptırmak B12 vitamini eksikliğini tespit etmede vegan ve vejetaryenler için son derece faydalı olabilir.

B12 Eksikliği Neden Yaşlılarda Daha Yaygın Görülür? 

Yaşın ilerlemesiyle birlikte mide asidi üretimi azalır. Bu yüzden de ileri yaşlardaki bireylerin besinleri sindirme ve özümseme düzeyi de düşer. Buna bağlı olarak yaşlı kişiler tükettikleri besinlerdeki B12'yi genç yaştaki bireylere göre vücuduna daha az almış olur ve B12 eksikliğine daha yatkın hâle gelir. Yaşlı yetişkinlerde B12 eksikliğinin önüne geçilmesi için özellikle 60 yaşın üzerindeki bireylerin düzenli olarak doktor kontrolünden geçmesi önem taşır.

B12 ile Demir Eksikliği Aynı mı?

B12 bir vitaminken demirse bir mineraldir. Dolayısıyla B12 ve demir eksiklikleri birbirinden farklıdır. Sağlıklı bir yaşam için bireylerin her iki bileşeni de vücuduna düzenli olarak almaları gerekir.  

Gebelikte B12 Eksikliği Bebeğe Zarar Verir mi?

Eğer hamilelik döneminde anne B12 eksikliği yaşarsa bebekte kalıcı nörolojik ve gelişimsel sorunlar ortaya çıkabilir. Omurilik, beyin, omurga problemleri gözlenebilir. Bebek düşük ağırlıkla dünyaya gelebilir. Hatta erken gebelik döneminde yetersiz B12 oranı düşüğe bile yol açabilir. Bu nedenle gebelik öncesinde veya gebeliğin ilk üç haftasında B12 takviyesi almak son derece önemlidir.

Tiroid ve B12 Eksikliği Arasındaki İlişki Nedir?

Hipotiroidizmi (tiroid bezinin az çalışması) olan hastaların birçoğunda B12 vitamini, ideal aralığın altında kalabilir. Bu yüzden hipotiroidizminiz varsa B12 düzeyinizi kontrol ettirmeye özen göstermelisiniz.

Siz de kan tahlili yaptırarak B12 ve diğer diğer vitaminlerinizin düzeylerini kontrol ettirmek için bizimle hemen iletişime geçebilirsiniz. 360Sağlık olarak bulunduğunuz yere gelerek gerekli muayeneleri ve testleri yaparız. İhtiyaç duyulması hâlinde hastaneye gitmenize gerek kalmadan uzman hekimlerimiz aracılığıyla tedavinizi düzenler, süreci takip ederiz.