İnsan boğazının iki tarafında tonsil adı verilen lenf düğümleri bulunur ve vücudun savunma kalesi olarak görev yapar. Fakat bazen burada tutunmayı başaran bakteri veya virüs grubu, hastalıklara neden olabilir. Tonsilit olarak adlandırılan bu durum vücudun bağışıklığının düştüğü anlarda da sıklıkla görülür. Tonsilit ne demek merak ediyor ve daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız bu yazımızda sorularınıza yanıt bulabilirsiniz.
Tonsilit Nedir?
Özellikle soğuk havaların ve kış aylarının başlangıcıyla yaygınlaşan bademcik iltihapları nedeniyle, "Tonsilit hastalığı nedir?" diye merak etmiş olabilirsiniz. Bademcik şişmesi olarak da bilinen tonsilit, boğazın iki yanında yer alan lenf dokusunun viral veya bakteriyel nedenlerle iltihaplanmasıdır. Bu dokular boğazdan vücuda girmeye hazırlanan patojenlere karşı savunma görevini üstlenir.
Tonsilit Çeşitleri Nelerdir?
Tonsilit temel olarak akut ve kronik olarak ikiye ayrılsa da öncelikle enfeksiyonun nedeni sonrasındaysa semptomların şiddeti ve süresi, sınıflandırmanın türlerini genişletir.
- Akut Tonsilit: "Akut tonsilit nedir, ne demektir?" sorusu hastalığa yakalanan pek çok kişi tarafından merak edilir. Akut, tıp biliminde süreli olan veya aniden gelişen hastalıklar için kullanılan bir terimdir. Akut tonsilit, gelişim nedenine bağlı olarak ikiye ayrılır.
- Viral Tonsilit: Influenza(grip virüsü), rinovirüsler(soğuk algınlığı virüsü), EBV ve adenovirüs gibi yaygın görülen virüslerin neden olduğu tonsilite verilen genel addır. Hafif ve orta şiddette seyretmesiyle bilinir.
- Bakteriyel Tonsilit: Bakteriler nedeniyle lenf benzlerinde enfeksiyon oluşmasına verilen addır. Yaygın olarak streptococcus pyogenes gibi bakteriler nedeniyle oluşur.
- Kronik Tonsilit: Uzun süre boyunca boğaz enfeksiyonu yaşayan ve bademcikleri şişen kişilerde görülen durumdur. Tedavi edilmezse ciddi boğaz problemlerine yol açabilir.
- Rekürren Tonsilit: Yıl içerisinde sık sık tonsilit yaşayan kişilerde görülen duruma verilen isimdir. Bu gibi durumlarda hekimler bademciklerin ameliyatla alınmasını tavsiye edebilir.
Tonsilit Belirtileri Nelerdir?
Sebeplerine göre değişiklik gösterse de tonsilit okul öncesi çağ ve erken ergenlik dönemlerinde sıklıkla görülen rahatsızlıklardan biridir. Enfeksiyonun şiddetine göre belirtiler değişiklik gösterebilir. Belirtilerden bazıları şunlardır:
- Boğaz ağrısı, boğazda kaşınma hissi ve yutkunmada zorluk en sık görülen belirtiler arasında yer alır.
- Bademciklerde ve boğazda kırmızı şişlikler veya beyazımsı lekeler oluşur.
- 38 °C üzerinde ateş, buna bağlı üşüme ve titreme görülebilir.
- Boyun bölgesinde, kulakların altında şişlikler hissedilebilir.
- Çocuklarda ve bebeklerde mide ağrısı ve kusmaya neden olabilir.
- Ağız kokusu gelişebilir.
- Geniz akıntısı ve sinüslerin doluluğuna bağlı olarak baş ağrısı gelişebilir.
- Ses kısıklığı ve ses tınısında değişiklik meydana gelebilir.
Tonsilit Öksürük Yapar mı?
Virüs kaynaklı tonsilitlerde öksürük görülürken bakteriyel kaynaklı rahatsızlıklarda öksürük beklenmez. Bunun en büyük nedeni virüslerin lenf bezlerinin yanı sıra boğaz mukozasında da enfeksiyona yol açmasıdır. Bu enfeksiyon sonucunda boğazda geniz akıntısı meydana gelir. Geniz akıntısıysa hastalarda rahatsız edici bir öksürüğe neden olur.
Tonsilit Mide Bulantısı Yapar mı?
Bakteri ve virüs kaynaklı tonsilit türleri muhteviyatı gereği farklı semptomlar gösterir. Virüs kaynaklı tonsilitte mide bulantısı ve kusma beklenmezken bakteriyel kaynaklı enfeksiyonlarda görülür. Bulantıyla beraber ateş ve kas ağrısı gibi şikâyetler de daha yaygındır.
Tonsilit Baş ve Kulak Ağrısı Yapar mı?
Tonsilit, beraberinde başka hastalıklar da getirebilir. Özellikle bakteriyel kaynaklı tonsilitte orta kulak iltihabı gelişebilir. Bu durumda yoğun bir baş ve kulak ağrısı yaşanır. Bazen kulakta bir hastalık olmasa da ağrı hissedilebilir. Buna yansıyan ağrı adı verilir.
Tonsilit Ateşi Kaç Gün Sürer?
Genel itibarıyla ateşin 48 saat sürmesi beklenir. Enfeksiyonun yoğun olduğu zamanlarda bu süre daha uzun olabilir. Bu sürenin üzerine çıkıldığında mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurulması önerilir.
Tonsilit Neden Olur? Sebepleri Nelerdir?
Bademcikler, hastalıklara karşı ilk savunma hattıdır. Ağız yoluyla vücuda giren bakteri ve viriüslere karşı savaşırlar ancak bunların neden olduğu enfeksiyonlara karşı da hassaslardır. Hastalığa neden olan mikroorganizmalar vücuda girdiğinde tonsilite neden olur.
Tonsilit Bulaşıcı mıdır?
Bademcik iltihabının kendisi bulaşıcı olmasa da neden olan bakteri ve virüsler bulaşıcı etki gösterir. Bakteriyel enfeksiyonlar tükürük veya mukus temasıyla yayılır. Aynı zamanda bakteri dolu damlacıkların solunmasıyla da bulaşabilir. Okul veya kreş gibi temasın yakın olduğu anlarda daha fazla yayılır ve enfekte olduktan sonra 2-5 gün içerisinde kendini gösterir.
Viral bademcik iltihabında tükürük ve mukus temasına ek olarak virüsler dışarıdaki eşya üzerinde de uzun süreler boyunca hayatta kalabilir. Bu ortak eşyaya temasın artmasıyla hastalık bulaşabilir.
Tonsilit Nasıl Tedavi Edilir?
Akut tonsilit tedavisinde hiçbir şey yapılmasa dahi genellikle enfeksiyon yedi gün içerisinde etkisini kaybeder. Fakat yine de hastanın hayat konforunu artırmak ve iyileşmeyi hızlandırmak adına hastalığın kaynağına göre doktor tarafından antibiyotik veya antiviral ilaç kullanımı tavsiye edilebilir.
Ağır seyreden tonsilit vakalarında hayat konforu düşer. Bu nedenle hastalar, "Tonsilit nasıl iyileşir veya tedavi edilir?" diye araştırmaya başlayabilir. Tedavi için kısa zamanda en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak hekimin önerdiği ilaçları uygun bir şekilde kullanmak gerekir. Enfeksiyonun nedenine ve seviyesine göre antibiyotik veya antiviral ilaçlara ek olarak ağrı kesici, ateş düşürücü, vitamin ve pastil gibi takviyeler kullanılabilir.
Birçok kişi, "Tonsilit antibiyotiksiz geçer mi?" sorusunun cevabını merak eder. Daha önce de belirttiğimiz gibi, eğer hastalık bakteri kaynaklı değilse antibiyotik ilaçlar kullanılmaz. Tonsilit vakaları genellikle antibiyotik alınmadan 7-10 gün içerisinde son bulur.
Hamilelikte tonsilite yakalanan hastalarda öncelikle hızla ateş düşürmenin yolları aranır. Ateş düşürüldükten sonraysa soruna neden olan iltihaplanma ortadan kaldırılmaya çalışılır. Bebeğin güvenliği ve sağlığı için tedavinin mutlaka doktor kontrolünde yapılması gerekir.
Tonsilit Evde Nasıl Geçer?
Sebep olduğu semptomlardan dolayı ağır seyredebilen bu hastalığa yakalananlar, "Tonsilit en hızlı nasıl geçer?" diye merak edebilir. Bunun için uygulanabilecek ve "Boğaz tonsilitine ne iyi gelir?" sorusuna da yanıt olabilecek çeşitli uygulamalar mevcuttur. Bunlardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Yatak İstirahati: Tonsilit esnasında istirahat etmek bağışık sisteminin güçlenmesine yardımcı olur ve daha hızlı iyileşme sağlar.
- Yeterli Sıvı Tüketimi: Bol sıvı tüketmek boğaz mukusunun nemli kalmasını sağlayarak boğaz ağrısını hafifletir.
- Tahriş Edici Maddelerden Kaçınmak: Sigara dumanı ve güçlü temizlik maddeleri gibi boğazdaki dokuya zarar veren maddelerden uzak durmak gerekir.
- Havayı Nemlendirmek: Havayı nemli tutmak hastanın rahat etmesini sağlar.
- C Vitamini Desteği: C vitamini içeren gıdalar tüketmek bağışıklık sistemini destekler.
- Tuzlu Su Gargarası: Tuzlu suyla gargara yapmak bademcik iltihabının neden olduğu boğaz ağrısını hafifletmeye yardımcı olur.
Antibiyotikle Geçmeyen Tonsilit İçin Ne Yapılmalıdır?
Uzun süre antibiyotik kullanılmasına rağmen bademcik iltihabı geçmiyor, tam olarak iyileşmiyorsa kronikleşmiş demektir. Bu durumda hastalarda ağız kokusu, sık tekrarlayan boğaz ağrıları ve boyun bölgesinde şişlikler görülebilir. Kronikleşen tonsilit rahatsızlıklarında hekimler, bademciklerin alınmasını içeren cerrahi yöntemle(tonsilektomi) tedavi seçeneğini uygun görebilir.
Tonsilit Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Tonsilit ameliyatı için birden fazla yöntem vardır. En çok tercih edilen yöntemlerin başında soğuk bıçak diseksiyonu gelir. Bu yöntemde bademcikler neşterle alınır. Bunu takip eden diğer yöntemse koterizasyon olarak adlandırılır. Bu yöntemdeyse bademcikler yakılır.
Genel olarak bütün yöntemler benzer bir mantıkla çalışır ve ortalama 30-45 dakika sürer. Ameliyatta, kullanılan yöntemden bağımsız olarak her zaman genel anestezi uygulanır. Başarılı bir ameliyat sonrasında hasta genellikle aynı gün içerisinde taburcu edilir. Tam olarak iyileşmeyse iki veya üç haftayı bulabilir.
Tonsilit Ameliyatı Ne Zaman Önerilir?
Uzmanlar, tonsilit ameliyatının önerilmesi için problemin sık yaşanması veya uzun süre iyileşmemesi gerektiğini söyler. Buna ek olarak geçmiş iki yıl içerisinde yılda dört veya beş kere, geçmiş üç yıl içerisindeyse yılda üçten fazla tonsilit yaşanmışsa bu durumda yine hekim, ameliyat seçeneğini değerlendirebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Tonsillit İçin Gargara Etkili midir?
Gargara kullanmak tonsilit tedavisindeki en etkili yöntemlerden biridir. Sprey ya da gargara şeklindeki solüsyonlar enfeksiyonu azaltmaya yardımcı olur ve boğaz ağrısını hafifletir.
Tonsilit Tek Taraflı Şişer mi?
Tonsilit geliştiği zaman tek taraflı veya iki taraflı olabilir. Yalnızca tek bir tarafın şiştiği tonsilit vakalarıyla sıklıkla karşılaşılabilir.
Tonsilit ve Alerjik Reaksiyon İlişkisi Nedir?
Çalışmalar alerjik reaksiyonlara neden olan maddelerle tonsilit arasında doğrudan bir ilişki olduğunu göstermez. Ancak alerjenler, bademciklerde şişliğe neden olabilir. Boğazda oluşan hassasiyet tonsilit belirtilerini tetikleyebilir.
Tonsilit ve Covid-19 Belirtileri Arasındaki Farklar Nelerdir?
Tonsilitle COVID-19 belirtileri birbiriyle yakın seyretmesi nedeniyle zaman zaman karıştırılabilmektedir.
- Covid-19'da kuru öksürük görülebilir, tonsilitse viral enfeksiyonlarda balgamlı öksürüğe neden olabilir.
- Covid-19'da akciğerleri etkileyebildiğinden nefes darlığına yol açabilir. Tonsilit rahatsızlığıysa akciğerlerden bağımsız olarak gelişir.
- Covid-19 koku kaybına neden olabilirken tonsilitte bu problem oluşmaz.
Tonsilit hem çocukları hem yetişkinleri etkileyen rahatsızlıklardan biridir. Genellikle kısa zaman içerisinde uygun tedaviyle çözülebilse de kimi zaman kronikleşerek uzun süreli problemlere yol açabilir. Sebep olduğu semptomlarla hastanın günlük yaşantısını olumsuz yönde etkiler. Eğer siz de akut veya kronik bademcik problemlerine sahipseniz en doğru tedaviyi almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. 360Sağlık olarak evinizin konforunda tedavinizi gerçekleştrebiliriz.
Onaylanmış İçerik