Migren Nedir, Belirtileri Nelerdir? Migrene Ne İyi Gelir?

Kronik baş ağrısıyla karakterize bir rahatsızlık olan migren, günlük yaşamı olumsuz etkileyen pek çok semptoma neden olur. Ancak birçok kişi tarafından hâlâ tam olarak anlaşılabilmiş değildir. Migrenin belirtileri, tetikleyicileri ve etkili tedavi yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmak, bu rahatsızlığı tanımak ve onunla mücadele etmek için kritik öneme sahiptir. Migrenin çeşitlerinden tipik belirtilerine, tedavi sürecini destekleyen yaşam tarzı değişikliklerinden hastalık hakkında sıkça merak edilenlere kadar migreni detaylı bir şekilde incelemek gerekir.

Migren Nedir, Çeşitleri Nelerdir?

Migren başın bir kısmında hissedilen veya farklı noktalara yayılan, şiddetli ağrıya neden olan nörolojik bir rahatsızlıktır. Günlük hayatı sekteye uğratacak şiddette hissedilen bu ağrılar saatlerce hatta günlerce sürebilir. Aynı anda birçok farklı semptoma neden olabilen migrenin belirtileri çeşitlerine göre değişiklik gösterebilir. Bu hastalığın çeşitlerini şöyle detaylandırabiliriz:

Auralı Migren

Migreni olan yaklaşık üç kişiden birinde auralı migren vardır. Bu migren türünde yanıp sönen ışıklar görme gibi belirtiler yaşanır. Auralar beş dakika içinde yavaş yavaş oluşmaya başlar ve yaklaşık 1 saat sürer. Auralar şiddetli veya hafif olabilen baş ağrısından önce görülmeye başlar. Bu, migren atağının başlamak üzere olduğunu gösteren bir işarettir. Bu türde desenler veya renkli noktalar görmek, vücudun bazı bölümlerinde uyuşukluk hissi, kas güçsüzlüğü, baş dönmesi, dengesizlik, kulak çınlaması, konuşma ve odaklanma güçlüğü gibi belirtiler de ortaya çıkabilir.

Aurasız Migren

Hemikrania simpleks veya yaygın migren olarak da anılan aurasız migrende auralı migrendeki gibi atağın başlayacağını gösteren bir işaret bulunmaz. Ağrı genellikle zonklama şeklindedir. Mide bulantısı, kusma, ışığa, sese ve kokulara karşı hassas olma da bu türün diğer belirtileridir. Tedavi edilmediği takdirde 4 saat ila 3 gün arasında sürebilir. Ataklar birkaç yılda bir görülebileceği gibi haftada birkaç kez de ortaya çıkabilir.

Kronik Migren 

Ayda en az 15 gün boyunca baş ağrısı yaşayan kişiler kronik migrenden muzdarip olabilir. Kronik migren belirtileri arasında sık sık baş ağrısı yaşamanın yanında ışığa, kokuya ve sese duyarlılık, mide bulantısı, görme bozuklukları, vücutta uyuşukluk, baş dönmesi, kusma gibi semptomlar da vardır.

Beyin Sapı Auralı Migren

Beyin sapı auralı migren geveleyerek konuşma, baş dönmesi, kulak çınlaması, çift görme, denge kaybı, her iki kolda ve/veya bacakta uyuşukluk hissi, yanıp sönen ışıklar görme şeklinde görme bozuklukları gibi nörolojik belirtilerle ortaya çıkar. Bu semptomlar baş ağrısının öncesinde veya ağrıyla aynı anda gelişebilir. Her yaşta ortaya çıkabilen beyin sapı auralı migren genellikle yetişkinlik döneminde başlar.

Vestibüler Migren

Vestibüler migren, rahatsızlığın tipik semptomlarının yanında yoğun baş dönmesi yaşanmasına da neden olur. Ayrıca mide bulantısı ve kusma da vestibüler migren belirtileri arasında yer alır. Birkaç dakikadan 72 saate kadar sürebilen bu tür, vertigo ile ilişkilendirilir. 

Menstrual Migren

Menstrual migren âdet döneminin başlamasıyla birlikte ortaya çıkar. Diğer türlere göre daha uzun sürebilen bu rahatsızlık âdet öncesi gerginlik sendromlarının daha şiddetli yaşanmasına neden olabilir. Âdet migreninin östrojen hormonu seviyesinin düşmesiyle ilişkili olduğu düşünülür.

Karın Migreni

Yaygın olarak çocuklarda (yaklaşık %4'ünde) ve bazı yetişkinlerde görülen karın migreninde 2 ila 72 saat sürebilen şiddetli mide ağrısı yaşanır. Bu belirtinin yanı sıra kusma da görülebilir. Diğer migrenlerin aksine baş ağrısı yaşanmaz. Bu rahatsızlık genellikle yetişkinlik döneminde geçer. Ancak karın migreni yaşayan çocukların ilerleyen yıllarda baş ağrılı migren çeşitlerini deneyimleme olasılığı yüksektir.

Hemiplejik Migren

Vücudun bir tarafında felç yaşanması durumuna hemiplejik denir. Hemiplejik migren de vücudun bir tarafında geçici olarak felç yaşanmasına neden olabilir. Geçici felcin yanında her iki gözde renkli noktalar ve parlak ışıklar görme, konuşma güçlüğü, yazma, okuma ve dinleme yetilerinde zayıflık gibi semptomlar yaşanabilir. Tüm bunlarla birlikte hemiplejik migrende nadiren baş dönmesi, kulakta çınlama ve bilinç bulanıklığı da ortaya çıkabilir.

Migren Evreleri Nelerdir?

Migren dört evreden oluşur ve bu evreler şunlardır:

• Öncü Fenomenler (Prodrom) Evresi: İlk evre rahatsızlığın başlamasından 1 veya 2 gün önce ortaya çıkar. Bu aşamada kabızlık, yemek yeme isteği, idrara çıkmada sıklık, sık sık esneme, ruh hâli değişiklikleri, boyun tutulması, yorgun hissetme gibi semptomlar yavaş yavaş kendini gösterir. Semptomlar kişiden kişiye değişir. Migren hastalarının yaklaşık %75'i prodrom yaşar ancak bu evredeki semptomları migrenin başlangıcı olarak değerlendirmezler.
• Aura Evresi: Bu aşama çok nadirdir ve genellikle auralı migren yaşayan bireylerde görülür. Birkaç dakika içinde başlayan belirtiler yaklaşık 1 saat kadar sürebilir. Aura evresinde özellikle görmeye ilişkin nörolojik semptomlar belirgindir. Bu aşamada baş ağrısı olmadan görülen semptomlara sessiz migren belirtileri denir.
• Baş Ağrısı Evresi: Orta veya ileri şiddette baş ağrısının yaşandığı evredir. Zonklama şeklinde hissedilen baş ağrısı hareket ettikçe artabilir. Tek taraflı başlayan ağrı iki tarafa yayılabilir. Ağrı başladıktan sonra 2 ila 12 saat içinde şiddeti iyice artarak atağa dönüşür. Tedavi edilmediğinde yaklaşık 24 saat içinde semptomlar kendi kendine azalmaya başlar. Ancak bu evre 72 saate kadar da sürebilir.
• Düzelme Evresi (Postdrome): Semptomların gitgide azaldığı bu evrede kişi kendini yorgun, hâlsiz hissedebilir. Düzelme evresinde yorgunluk, konsantrasyon sağlamada güçlük, baş bölgesinde hassasiyet ve ruh hâlinde değişiklikler de görülebilir. Bunların yanı sıra bazı bireyler kendini tamamen yenilenmiş ve daha sağlıklı hissedebilir. 

Migren Belirtileri Nelerdir?

Migren belirtileri türe ve evreye göre değişiklik gösterebilir. Farklı semptomlarla kendini gösterebilen bu rahatsızlığı yaşayanların sıklıkla merak ettiği sorular arasında "Migren mide bulantısı yapar mı?" veya "Migren göze vurur mu?" gibi sorular bulunur. Peki, bu rahatsızlığın yaygın görülen belirtileri nelerdir?

• Başın bir veya birkaç farklı noktasında şiddetli ağrı hissedilir. Bazı kişilerde gözde migren belirtileri de gelişebilir. Örneğin ağrı gözlerin içinde, göz çevresinde ve yanak bölgesinde meydana gelebilir.
• Zonklama şeklinde hissedilen baş ağrısı herhangi bir hareketle birlikte artabilir.
• Mide bulantısı veya kusma olabilir.
• Işık, gürültü, koku gibi dış etkenlere karşı ekstra hassasiyet duyulabilir.

Migren Neden Olur?

"Migren genetik midir?" gibi soruların yanıtı rahatsızlığın temel nedenini merak eden kişiler tarafından sıklıkla merak edilir. Migrenin sebepleri tam olarak bilinmemekle birlikte bu rahatsızlığın genetik ve çevresel faktörlerle ilişkili olduğu düşünülür. Ayrıca anormal bir beyin aktivitesi sonucunda beyindeki kan damarları, sinir sinyalleri ve kimyasalları etkilenir. Buna bağlı olarak da migren yaşanabilir.

Bu hastalığın ortaya çıkmasında etkili olan birçok tetikleyici vardır. Tetikleyicilerinden bazılarını şöyle sıralayabiliriz:

• Alkollü ve kafeinli içecekler,
• Âdet, hamilelik ve menopoz öncesi süreçler,
• Hormonal ilaçlar,
• Stres,
• Yanıp sönen ışık, yüksek ses gibi uyarıcılar,
• Yoğun kokular,
• Uyku düzensizliği,
• Yoğun fiziksel aktivite,
• Hava koşulları,
• Tuzlu ve işlenmiş gıdalar,
• Düzensiz beslenme,
• Dehidrasyon.

Migren Kimlerde Daha Sık Görülür?

Migren herkeste görülme ihtimali olan bir rahatsızlık olsa da bazı bireylerde daha yaygın şekilde görülür. Özellikle aile öyküsünde migren olan bireyler risk grubu arasındadır. Ayrıca ergenlik döneminden 30'lu yaşlara kadar bu rahatsızlığın yaşanma sıklığı daha fazladır.

Âdet, hamilelik ve menopoz dönemi gibi süreçler nedeniyle kadınlar erkeklere kıyasla migreni daha fazla yaşayabilir. Tüm bunlarla birlikte alkol ve sigara tüketimi, depresyon, uyku bozuklukları, anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıkları olan bireylerin de bu hastalıkla karşılaşma ihtimali yüksektir.

Migren Tanısı Nasıl Konur?

Migren tanısı koymak için özel olarak yapılan bir kan testi ya da görüntüleme yöntemi bulunmaz. Uzman hekim muayene aşamasında hastanın şikâyetlerini dinler. Semptomlarla alakalı ayrıntılı bilgi alabilmek için hastaya birtakım sorular yöneltebilir. Bu sorulardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Şikâyetleriniz ilk ne zaman başladı?
• Baş ağrısı ya da ataklar ne sıklıkla oluyor?
• Baş ağrısına hangi belirtiler eşlik ediyor?
• Baş ağrınızın yerini ve hissini tarif edebilir misiniz?
• Semptomlarınızın şiddetine 1 ila 10 arasında sayı verebilir misiniz?
• Belirtileriniz ne kadar sürüyor?
• Baş ağrınızın şiddetini artıran ve azaltan etkenler var mı?
• Semptomları geçirmek için uyguladığınız bir yöntem var mı?

Uzman hekim, hastanın cevaplarından hareketle başka hastalıkların ihtimalini ortadan kaldırmak için bazı kan tahlilleri yapabilir, MR gibi görüntüleme testleri isteyebilir. Bu testler sayesinde baş ağrısına neden olan farklı bir rahatsızlığın olup olmadığı anlaşılır.

Migren Nasıl Geçer, Tedavisi Var mı?

Şiddetli semptomlar yaşayan ve bu belirtileri yönetmekte güçlü çeken bireyler migrenin tedavisi hakkında detaylı bilgi sahibi olmak isteyebilir. Migreni tedavi edebilecek bir yöntem yoktur. Migren hastalarına uygulanacak tedaviler rahatsızlığın sebep olduğu semptomları azaltmaya yöneliktir.

Ayda iki veya daha fazla baş ağrısı yaşıyorsanız hekiminiz önleyici tedaviye başlamayı önerebilir. Önleyici tedaviyle semptomların şiddetini ve süresini azaltmak amaçlanır. Ataklar henüz meydana gelmeden onlarla mücadele edilir. Bu tedavi ilaç kullanımından yaşam tarzı değişikliklerine kadar pek çok yöntemi içerir. Peki, migrenin sebep olduğu baş ağrısı nasıl geçer? Rahatsızlığın diğer semptomlarını hafifletebilmek için neler yapılabilir? 

Sağlık profesyonelleri migren semptomlarının yönetilebilmesi için farklı yollara başvurabilir:

İlaç Tedavisi

İlaçlar, akut ve önleyici tedavi kapsamında farklı seçeneklerden oluşur. Öncelikle akut tedavide baş ağrısını kesmeye yönelik ağrı kesici ilaçlar reçete edilir. Bu tür ilaçlar atak sırasında alınır ve ağrının geçmesi beklenir. Önleyici ilaçlarsa semptomların sıklığını ve şiddetini azaltmak amacıyla düzenli olarak kullanılır.

İlaçlar hap formunun dışında burun spreyi, enjeksiyon veya fitil şeklinde olabilir. Hekimler semptomlara göre ilaçların formunu ve dozunu belirler. İlaç tedavisi kapsamında baş ağrısı gibi semptomları kesmenin yanı sıra bulantı, baş dönmesi gibi belirtileri önlemeye yönelik ilaçlar da verebilir.

Vitamin Takviyeleri

D vitamini, B12 vitamini gibi bazı değerlerin düşük olması bu rahatsızlığın ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle hekim, tedavi kapsamında hastanın kan değerleri kontrol edebilir, vitamin veya mineral eksikliğini tamamlamak için gıda takviyesi önerebilir. 

Cerrahi Müdahale

Migren ameliyatı baş bölgesindeki tetik noktalarının serbest bırakılması işlemidir. Bu hastalık, baştaki sinirlerin ve damarların sıkışmasıyla ortaya çıkabileceği için hekiminiz tedavi sürecinde cerrahi müdahalede bulunmayı uygun görebilir.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Yaşadığınız semptomların şiddetini azaltabilmek için ilaç kullanımıyla birlikte yaşamınızda bazı değişiklikler yapmaya ihtiyacınız olabilir. Uyuduğunuz odanın sıcaklığından su tüketiminizi artırmaya kadar hayatınızın pek çok alanında yapacağınız farklılıklarla ataklarınızı kontrol altına alabilirsiniz. Bu noktada "Migren ağrısına, atağına ne iyi gelir?" sorusunun cevaplarını şöyle sıralayabiliriz:

• Düzensiz uyku migren ataklarının en önemli tetikleyicileri arasında yer alır. Örneğin çok fazla uyuduğunuzda atak başlayabilir veya semptomların şiddeti artırabilir. Her gün aynı saatte uyuyup uyanmaya dikkat etmek ağrıların sıklığını belli ölçüde azaltabilir. Ayrıca uyumadan önce telefon, televizyon gibi mavi ışık yayan cihaz kullanımınızı sınırlayabilir, gündüz saatlerinde güneş ışığı almaya özen gösterebilirsiniz. Hâlihazırda atak geçiriyorsanız gün içinde kısa süreli bir uyku ağrının hafiflemesine yardımcı olabilir.
• Soğuk kompres uygulamak ağrılarınızı hafifletebilir. Migren başlangıcında şakaklarınıza veya boynunuza soğuk kompres yapabilirsiniz. Soğuk kompres herkes için aynı etkiyi göstermeyebilir. Eğer soğuk yerine sıcağın daha iyi geldiğini hissediyorsanız semptomlarınız başladığında sıcak kompres uygulayabilirsiniz. Sıcak veya soğuk kompresi 15 dakika uygulamanız yeterli olur.
• Yeterince su içmemek de baş ağrısının ve diğer semptomların başlamasını tetikleyebilir. Her gün en az 8 bardak su içmeye dikkat ederek semptomlarınızı hafifletebilir, baş ağrısı yaşamayı önleyebilirsiniz.
• "Migren için ne iyi gelir?" sorusunun bir diğer cevabı da hafif egzersizler yapmaktır. Açık havada kısa bir yürüyüş veya hafif tempolu yoga yapmak semptomlarınızın hafiflemesine yardımcı olabilir. Fakat atak sırasında egzersiz yapmanın herkes için ideal bir seçenek olmadığını göz ardı etmemek gerekir. Ağrılarınızın şiddetine ve diğer semptomlarınızın durumuna göre egzersiz seçeneğini değerlendirebilirsiniz.
• Hem belirtilerinizi hafifletmek hem olası atakları önlemek için yaşam alanınızda bazı değişiklikler yapabilirsiniz. Yoğun şekilde vakit geçirdiğiniz alanlarda loş bir ortam elde etmek için hafif ışık yayan kaynakları tercih edebilirsiniz.
• Gündüz saatlerinde eve giren fazla ışığı kesmek için karartma perdeleri kullanabilirsiniz. Bilgisayar ekranınıza parlama önleyici ekran filtreleri takabilir, çalışma esnasında mavi ışık gözlüklerinden yararlanabilirsiniz. Dışarıda vakit geçirirken güneş gözlüğü takabilirsiniz.
• Masaj kaslardaki gerginliği almaya yardımcı olan bir uygulamadır. Aynı zamanda kan dolaşımını hızlandırarak ağrıların şiddetini azaltabilir. Atak esnasında kafa derinize masaj yapmak ağrılarınızın hafiflemesine yardımcı olabilir. Ayrıca masaj bütünsel olarak gevşemenize de yardımcı olacağı için strese bağlı migren belirtilerini de azaltabilir.
• Yüksek ses ve yoğun kokular bu rahatsızlığı tetikleyebilir. Yaşam alanınızda oda parfümü, tütsü gibi koku yayan ürünler kullanmaktan kaçınabilirsiniz. Baş ağrılarınızın başlayacağını hissediyorsanız evinizde sessiz bir alanda dinlenmeye çekilebilir, gürültünün rahatsızlığınızı tetiklemesinin önüne geçebilirsiniz.
• Yüksek sıcaklık da baş ağrısını artırmaya neden olabilir. Bu nedenle semptomlarınız başladığında kullandığınız ısıtıcının derecesini düşürerek evinizde daha serin bir ortam elde edebilirsiniz.
• Semptomlarınızı kontrol altına alabilmek ve tetikleyicilerden kaçınmak için migren günlüğü tutabilirsiniz. Bu sayede günlük hayattaki hangi alışkanlıklarınızın atakları tetiklediğini tespit edebilir, yaşamınızı buna göre şekillendirebilirsiniz. Atakların sıklığını ve şiddetini de günlüğünüze yazabilir, kaydettiğiniz notları doktorunuza ileterek teşhis ve tedavi sürecini kolaylaştırabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular

Geçmeyen migren ağrısına ne iyi gelir?

Yoğun migren ağrısına en iyi gelen yöntemlerden biri uyumaktır. Tetikleyicilerden uzaklaşarak sessiz ve karanlık bir odada uyumak ağrının hafiflemesine yardımcı olur. Uzman hekim tarafından tavsiye edilen ağrı kesici özelliğe sahip bir ilaç varsa uyku öncesinde bu ilaçları almak da son derece faydalı olur.

Magnezyum ile migrenin ilişkisi nedir?

Magnezyum damar genişletici özelliğe sahiptir. Bu özellik migrenin şiddetini azaltma bakımından son derece önemlidir. Dolayısıyla kandaki magnezyum seviyesinden bağımsız olarak verilen magnezyum takviyesi migren ağrılarına iyi gelebilir. Ancak bu takviyenin mutlaka bir uzman hekim tarafından önerilmesi gerekir. 

Migren atağı kaç gün sürer?

Atağın süresi kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Atak birkaç saat sürebildiği gibi bazı bireylerde günlerce devam edebilir.

Strese bağlı migren nasıl geçer?

Strese bağlı migren semptomlarını hafifletebilmek için öncelikle günlük hayattaki stres faktörlerinin azaltılması gerekir. Stres yönetimi için ruh sağlığı uzmanlarından destek alabilirsiniz.

Migren ağrısı nasıl ve nerede olur?

Migren ağrısı ve ağrının biçimi bireyden bireye değişir. Ancak yaygın şekilde ensede, başın bir veya birden fazla bölümünde ve arka kısmında zonklama şeklinde hissedilir.

Sinüzit ve migren belirtilerinin farkı nedir?

Migren ağrısı zonklama şeklinde hissedilirken sinüzit ağrısı basınç artışı gibi deneyimlenir. Migren ağrısı sırasında hareket etmek belirtileri şiddetlendirirken sinüzitte böyle bir durumdan bahsetmek mümkün değildir. Ayrıca sinüzitte migrenden farklı olarak diş ağrısı da görülür.

Migren geçici körlük yapar mı?

Bu rahatsızlığın görme yeteneğiyle doğrudan ilişkisi bulunur. Atak esnasında görme yeteneğinde azalma, tek taraflı görme kaybı, geçici körlük, şiddetli göz ağrısı, yanıp sönen ışıklar görme gibi semptomlarla karşılaşmak mümkündür. Ancak her bireyin migren ataklarından etkilenme biçimi birbirinden farklı olduğu için migrenin geçici körlüğe neden olduğunu söylemek mümkün değildir.