Eritrosit(RBC) Nedir?

Kan dolaşımı sayesinde organlara ihtiyaç duyduğu birçok madde taşınır. Dolayısıyla kanda meydana gelen değişimler, çeşitli rahatsızlıkların ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bu durum çoğu zaman rutin kontrollerde istenen kan tahlilleriyle kolayca tespit edilebilir. Tahlillerde incelenen önemli değerlerden biri, eritrositlerdir. Peki; RBC nedir, kan tahlilinde görülür mü? RBC neden yükselir? 

Eritrosit(RBC) Nedir?

RBC, İngilizce’de "red blood cell" olarak adlandırılan ve Türkçe karşılığı kırmızı kan hücresi olan ifadenin kısaltmasıdır. "RBC eritrosit nedir?" sorusunu bu şekilde yanıtlayabiliriz.

Eritrosit olarak da bilinen alyuvarlar, hemoglobin adı verilen özel bir protein barındırır. Alyuvarlara kırmızı rengi veren hemoglobin, aynı zamanda akciğerlerden aldığı oksijeni doku ve organlara taşımakla görevlidir. Oksijen, hücre metabolizması için hayati öneme sahiptir. Ayrıca metabolik süreç sonucu ortaya çıkan karbondioksiti de akciğerlere taşıyan yine eritrositlerdir. Dolayısıyla kırmızı kan hücreleri için vücuttaki oksijen-karbondioksit trafiğini düzenleyen hücrelerdir, diyebiliriz.

Eritrosit üretimi, böbreklerden salgılanan eritropoietin hormonunun uyarısıyla gerçekleşir. Bu noktada aklınıza “Eritrosit nerede üretilir?” gibi bir soru gelebilir. Eritrositler, kemik iliğinde üretilir. Yaklaşık yedi gün süren olgunlaşma evresinin ardından kan dolaşımına katılır. Olgun eritrositler ortasında girinti bulunan bir diske benzer ve çekirdeksiz bir yapıya sahiptir. Bu yapı, şekil değiştirmelerini sağlayarak onlara fizyolojik bir avantaj sağlar. Böylece dolaşım sisteminde kolayca hareket edebilir. 

İdrarda Eritrosit(RBC)

Kişi tarafından fark edilmese bile idrarda eritrosit varlığı söz konusu olabilir. Bu durum hematüri olarak ifade edilir ve idrara kan karıştığı anlamına gelir. İdrarda az bir miktarda eritrosite rastlanması çoğu zaman yüksek risk teşkil etmez ve genellikle idrar yolu enfeksiyonlarıyla ilişkilendirilir. Ancak sürekli idrarda RBC yüksekliğinin görülmesi başta prostat, mesane sorunları, böbrek taşı olmak üzere çeşitli hastalıkların göstergesi olabilir.

Kadınlarda âdet döneminde verilen idrar örneği, idrarda eritrosit yüksekliğine sebep olabileceği için yanıltıcı olabilir. Bu, endişe verici bir durum değildir. Ancak örneği vermeden önce doktorunuza âdet döneminizde olduğunuzu söylemeniz önemlidir. Daha güvenilir bir sonuç için âdet döneminizin bitmesini beklemenizi öneririz.

Gaitada Eritrosit(RBC)

Gaitada eritrosit, dışkı örneğinde kırmızı kan hücrelerinin varlığını ve olası bir kanama olduğunu ifade eder. Kimi zaman kanama barizdir ve kişi dışkılama esnasında kanı görebilir. Kimi zaman da kanama vardır ancak gözle görülemeyecek kadar azdır. "Gaitada eritrosit nedir?" sorusunu kısaca bu şekilde yanıtlayabiliriz.

Böyle durumlarda gaitada gizli kan testi yapılır. Eğer kanama varsa gaitada eritrosit pozitif demektir. Eritrositlerin dışkıda bulunması, kanamanın az veya çok olmasından bağımsız, sindirim sistemi ya da bağırsaklarda sorun olduğuna işaret edebilir. Polipler, kolon kanseri, hemoroid, ülser gibi rahatsızlıklar bu sorunlara örnek gösterilebilir.

RBC Kaç Olmalı?

RBC normal değeri kişinin cinsiyetine, yaşına veya gebelik durumuna bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ancak genel olarak "Eritrosit kaç olmalı?" sorusunu şu şekilde yanıtlayabiliriz:

• Kadınlarda 4,2-5,4 milyon hücre/µL,
• Erkeklerde 4,7-6,1 milyon hücre/µL,
• 1-18 yaş arası çocuklarda 4,0-5,5 milyon hücre/µL,
• Yenidoğanlarda 4,8- 7,1 milyon hücre/µL civarında seyretmesi beklenir.

RBC Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

RBC testi, kanınızdaki eritrositlerin sayısını ölçen bir testtir. Çeşitli sağlık sorunlarını teşhis etmek veya rutin kontrol amacıyla kullanılır. Tam kan sayımında analiz edilebildiği için ayrı bir test olarak görülmez. Dolayısıyla kan örneği alımı test için yeterli olur. "Hemogramda RBC nedir?" sorusunu kısaca bu şekilde yanıtlayabiliriz.

Test için damar yolundan tüplere alınan kan örneği laboratuvara gönderilir. Yapılan incelemeler sonrası kan testi sonucu çıkar ve RBC değeri uzman doktor tarafından değerlendirilir.

Test sonucunu değerlendirmede kan hücrelerin sayısı kadar boyutu da önemli bir kriterdir. Normalde kırmızı kan hücrelerinin hepsi yaklaşık aynı büyüklüktedir. Ancak anemi gibi bazı sağlık sorunlarında farklı boyutlarda kırmızı kan hücrelerine rastlanabilir ve kandaki RDW değeri yüksek çıkar. Bu da en küçük ve en büyük eritrositler arasında büyük bir fark olduğunu gösterir. Kandaki RDW değeri, eritrosit dağılım genişliğinin bir ifadesidir. Eritrosit dağılım genişliği değeri de tam kan sayımının bir parçasıdır ve eritrositler arasındaki boyut farklılıklarını ölçmek için kullanılır.

Eritrosit(RBC) Düşüklüğü Nedir?

Eritrosit düşüklüğü, vücudun olması gereken değerden daha az eritrosite sahip olmasıdır. Anemi belirtisi olan RBC düşüklüğü, eritrosit üretiminde azalma veya mevcut eritrositlerin yıkıma uğratılması gibi sebeplerden kaynaklanabilir. Kimi zaman yanlış beslenme düzeni kimi zaman da altta yatan hastalıklar RBC düşüklüğüne yol açar. "RBC düşüklüğü neden olur?" sorusuna verilebilecek bazı yanıtlar şunlardır:

• Demir, bakır, B9, B6 ve B12 gibi vitamin ve minerallerin eksikliği,
• Eritrositlerin yıkımına sebep olan hemoliz gibi hastalıklar,
• Lösemi, multipl miyelom gibi kanser türleri,
• Kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi gibi çeşitli ilaçlar,
• HIV, tüberküloz gibi enfeksiyonlar,
• Böbrek yetmezliği, ülseratif kolit gibi kronik rahatsızlıklar,
• İç ve dış kan kaybı,
• Âdet döneminde yoğun kanama olması.

Eritrosit(RBC) Düşüklüğü Belirtileri

RBC düşüklüğü belirtileri kişide genellikle hâlsizlik olarak kendini gösterir. Diğer yaygın belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Kronik yorgunluk,
• Nefes darlığı,
• Baş dönmesi ve baş ağrısı,
• Hızlı veya düzensiz kalp atışı, çarpıntı,
• Bacaklarda kramp,
• Soluk veya sarı cilt,
• Göğüs ağrısı,
• Uyku sorunları,
• Sinirlilik,
• İştah kaybı,
• Eller ve ayaklarda karıncalanma, uyuşma, soğukluk.

Eritrosit(RBC) Düşüklüğü Tedavisi

RCB düşüklüğü tedavisi, altta yatan nedene bağlı olarak değişir. Nedenlerine göre tedavi yöntemleri şunlardır:

• Demir Eksikliğinde: Hastaya oral yolla alabileceği demir takviyesi veya damar yoluyla verilen demir infüzyon reçete edilebilir. Yalnızca oksijen taşıma kapasitesi ve eritrosit kitlesinde artışa ihtiyaç duyan anemi hastalarına eritrosit süspansiyonu verilebilir.
• Vitamin Eksikliğinde: Beslenme veya takviye gıda yoluyla hastanın vitamin değerleri artırılabilir.
• Kemik İliği Yetmezliğinde: Hastalığın şiddetine bağlı olarak çeşitli ilaçlar reçete edilir. İlaçlar işe yaramazsa kemik iliği nakline gidilebilir.
• Kronik Hastalıklarda: Temel sorunu çözmeye yönelik tedavi planı uygulanır. Bazen eritropoietin hormonunu uyarıcı ajan reçete edilerek kırmızı kan hücresi üretimi teşvik edilebilir.
• Kan Kaybında: Yoğun kan kaybı yaşanan durumlarda dışarıdan kan transfüzyonu yapılabilir.

Eritrosit(RBC) Yüksekliği Nedir?

RBC(eritrosit) yüksekliği, vücudun normalden fazla eritrositi bünyesinde barındırmasıdır. Eritrositoz ile ilişkilendirilen RBC yüksekliği, kanın normalden daha yoğun olmasına yol açar. Bunda altta yatan birçok faktör etkilidir. "RBC yüksekliği neden olur?" sorusuna verebileceğimiz cevaplardan bazıları şunlardır:

• Sigara içmek gibi zararlı alışkanlıklar,
• Polisitemi vera gibi fazla miktarda eritrosit üretimine neden hastalıklar,
• Kalp veya böbrek hastalıkları,
• Pulmoner fibrozis gibi akciğer sorunları,
• Yüksek rakımda yaşamak,
• Anabolik steroidler gibi performans artırıcı ilaçlar kullanmak.

Eritrosit(RBC) Yüksekliği Belirtileri

Yüksek eritrosit durumu kişide bazı belirtilere yol açabilir. En bilinenleri şunlardır:

• Burun kanaması,
• Yorgunluk,
• Nefes darlığı,
• Baş ağrısı,
• Bulanık görme,
• Uyku bozuklukları,
• Eklemlerde ağrı,
• Kaşıntılı veya kızarmış cilt.

Eritrosit(RBC) Yüksekliği Tedavisi

Bu değerdeki yükseliş pek çok nedenden kaynaklandığı için "Eritrosit nasıl düşürülür?" sorusuna verilebilecek tek bir yanıt yoktur.

"Peki, RBC yüksekliği nasıl düşürülür?" derseniz değerdeki yüksekliğin nedenine göre çeşitli yöntemler mevcuttur. Bunlar:

• Flebotomi uygulanabilir. Bu, kırmızı kan hücrelerinin sayısını azaltmak amacıyla vücuttan biraz kan alınması işlemidir.
• Pıhtı önleyici ilaçlar reçete edilebilir.
• Hidroksiüre gibi eritrosit üretimini azaltan ilaçlar kullanılabilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Kanda RBC yüksekliği ne anlama gelir?

Yapılan hemogramda RBC'nin yüksek çıkması, vücudunuzun normalden daha çok eritrosit ürettiği anlamına gelir. Daha önce de belirttiğimiz gibi bu durum, eritrositoz olarak adlandırılır. Birincil eritrositoz ve ikincil eritrositoz olarak iki gruba ayrılır. Birincil eritrositoz kemik iliğindeki hücrelerde sorun nedeniyle ortaya çıkan, çoğu zaman kalıtsal bir durumken ikincil eritrositoz, bazı ilaç ve hastalıkların yan etkisiyle meydana gelebilir. İki durumda da eritrositler kanda yüksek seyreder. Bu durum, kanın yapısını kalınlaştırarak kan akışkanlığını etkileyebilir ve pıhtı gibi komplikasyonlara sebep olabilir. Damar içine yerleşen pıhtı, kalp veya beyin gibi hayati organlara kan akışını engelleyebilir; kalp krizi veya felç gibi ciddi sonuçlara yol açabilir.

Gebelikte eritrosit yüksekliği anne ve bebek için risk oluşturur mu?

Yazımızın başında idrara kan karıştığı durumlarda eritrosite rastlanacağından bahsetmiştik. Dolayısıyla normal şartlarda hamile kadınların idrarında kan görülmemesi beklenir. Eğer herhangi bir kanama belirtisine rastlanırsa gebelikte idrarda eritrosit yüksekliği muhtemeldir ve uzman hekim görüşü gereklidir.

Gebelikte idrar yolu enfeksiyonu çok yaygındır ve çoğu vakada idrarda kanın en olası sebebi, idrar yolu enfeksiyonudur. İdrar yolu enfeksiyonunun tedavisi mümkündür ve herhangi bir hayati riskten söz edilemez. 

Bununla birlikte gebelik sırasında kanda eritropoietin hormonunda ve eritrosit üretiminde artış gözlenirken vücut ağırlığı birimine göre eritrosit kütlesi gebelik boyunca sabit kalır. Bu durum son derece normaldir çünkü anne adayının vücudunda, gelişmekte olan fetüsün artan ihtiyaçlarını karşılamak için bir dizi değişiklik meydana gelir. Bu değişiklik de onlardan biridir.

Eritrositin normal değerini korumak için dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

Eğer eritrosit seviyelerinizin normal değerini korumak istiyorsanız dikkat edebileceğiniz birkaç noktadan bahsedebiliriz. Bunlardan en önemlisi, besleyici ve düzenli bir beslenme kültürü edinmektir. Et, balık, yumurta gibi hayvansal gıdalar ve koyu yapraklı sebzeler gibi demir, folik asit ve B12 bakımından zengin besinleri tüketmek kırmızı kan hücrelerinizin korunmasına yardımcı olur. Bunun yanında düzenli egzersiz yapmak, bol sıvı tüketmek ve sigara, alkol gibi zararlı alışkanlıkları bırakmak da kan dolaşımını düzenleyerek eritrositlerin işlevini korur. Böylece eritrosit fazlalığı veya noksanlığı gibi durumların önüne geçilir.

Kan sayımı RBC nedir?

Kan sayımı RBC, vücudunuzdaki eritrosit sayısını gösterir. Birimi genellikle mikrolitre(µL) başına milyon hücredir. Çoğu zaman dokularınıza ne kadar oksijen ulaştığıyla ilişkilendirilir. Dolayısıyla RBC değeri sonucuna bakarak kanda eritrosit yüksekliği veya düşüklüğü belirlenebilir, çeşitli kan hastalıklarının teşhisi yapılabilir.

İdrarda eritrosit kaç olursa tehlikelidir?

Normal bir idrar örneğinde eser miktarda RBC bulunabilir. RBC referans aralığı 0-3 olarak kabul edilir. Eğer bu değerin üstü söz konusuysa yüksekliğe neden olan etmen mutlaka araştırılmalıdır. Ancak farklı laboratuvarlarda farklı teknikler kullanılabileceği için kabul edilen normal değerler farklılık gösterebilir. Bu nedenle durumuzun tehlikeli olup olmadığı hakkında en doğru kararı yine uzman hekiminiz verecektir. Dolayısıyla endişeye kapılmadan önce sonucunuzun uzman doktor tarafından yorumlanmasını beklemenizi tavsiye ederiz.

Eritrosit sedimentasyon hızı nedir, neden yükselir?

Eritrosit sedimantasyon hızı, kan testinin bir prosedürüdür. Vücudunuzda olası bir iltihaplanma olup olmadığını gösterir. İltihaplanma; bağışıklık sisteminizin yaralanma, enfeksiyon, bazı kanser çeşitleri ve otoimmün hastalıklara karşı verdiği yangı tepkisidir. Eritrosit sedimentasyon testinde alınan kan örneğiniz laboratuvar ortamında çöktürülür ve ne kadar hızlı çöktüğü ölçülür. Normal şartlarda kırmızı kan hücreleri yavaşça dibe çökerken iltihap durumunda hızlı çöküş gözlenir. Bunun sebebi, iltihaplanmanın kırmızı kan hücrelerini pıhtılar hâlinde bir araya getirmesidir. Küme hâline gelen kırmızı kan hücreleri, tek hücreye göre daha ağırdır ve daha hızlı çöker. Dolayısıyla çöküş hızındaki yükselme, iltihap oranındaki artışı temsil eder. Ancak bu test, yalnız başına iltihaplanmayı neyin tetiklediğini teşhis edemez.

Gaitada lökosit ve eritrosit görülmesi ne anlama gelir? 

Daha önce de bahsettiğimiz üzere, idrarda olduğu gibi gaitada da normal şartlarda kan hücresi görülmesi beklenmez. Gaitada lökosit(akyuvarlar) ve eritrosit(alyuvarlar) görülmesi, bağırsak veya sindirim sistemi kanallarında bir probleme işaret edebilir. Bu problemler vücutta iltihabi duruma sebep olabilecek bağırsak enfeksiyonları olabileceği gibi kanamaya yol açabilecek hemoroid, ülseratif kolit gibi hastalıklar da olabilir.