Genellikle mevsim geçişlerinde sıkça görülen bronşit, grip ve soğuk algınlığına benzer belirtiler gösterir. Her yaşta farklı etkileri olan bronşitin ilerleyerek ciddi sağlık problemlerine yol açmasını engellemek için doğru şekilde teşhis ve tedavi edilmesi önemlidir. Gelin; bronşit nedir, bronşite ne iyi gelir ve bronşit bulaşıcı mı gibi akıllara sıkça gelen soruların yanıtlarını birlikte inceleyelim.
Bronşit Nedir?
Bronşit, en genel tanımıyla bronşların iltihaplanması sonucunda ortaya çıkan bir solunum yolu rahatsızlığıdır. Bu enfeksiyon, akciğerlerde yer alan ve bronşiol olarak tanımlanan küçük hava keseciklerinde meydana gelir. Genel olarak mevsim geçişlerine, yaşa ve diğer sağlık sorunlarına göre değişiklik gösterebilen bronşit; akciğer kapasitesinde büyük oranda azalmaya neden olur. Bronşit başlangıcı çoğunlukla nefes darlığı, öksürük ve balgamla kendini gösterir.
Bronşit Çeşitleri Nelerdir?
Bebeklerde, çocuklarda, yetişkinlerde ve yaşlılarda görülebilen bronşitin akut ve kronik olmak üzere iki farklı çeşidi vardır. Bunlara kısaca değinelim:
Akut Bronşit Nedir?
Akut bronşit, alt solunum yollarında en sık görülen enfeksiyon hastalığıdır. Çoğunlukla 2 yaş ve altındaki bebeklerde görülen bu hastalık, mikroorganizmalara ve alerjik bünyelerdeki alerjene bağlı gelişir. Bronş duvarlarının şişmesi sonucunda ekstra mukus üretimine yol açan akut bronşit, enfeksiyonun tedavi edilmesiyle ortadan kalkar. Genel olarak virüs sebebiyle oluşan akut bronşite bazen kapalı ortamlarda bulunan bakteriler de neden olabilir.
Kronik Bronşit Nedir?
Genellikle fazla sigara tüketimi sebebiyle görülen KOAH hastalığından önce ortaya çıkan kronik bronşit, özellikle kış aylarında en az üç ay devam eden öksürük ve balgamla kendini gösterir. Enfeksiyona bağlı olmayan bu rahatsızlık ömür boyu sürebilir. Hayati önem taşıdığı için mutlaka tedavi edilmesi gerekir.
Bunların dışında astım için de bir çeşit bronşit denebilir. Akciğerlerdeki hava yollarının etrafındaki kaslar aynı anda kasılıp daralır ve nefes alıp vermeyi bir hayli zorlaştırır. Bununla birlikte astım hastası olanların akciğerlerindeki hava yolları bazı zamanlarda şişer. Göğüste sıkışma veya ağrı, nefes darlığı, kronik öksürük gibi semptomlar; astım bronşit belirtileri arasında gösterilir.
Bronşit Belirtileri Nelerdir?
Grip ve soğuk algınlığına benzer semptomları olan bronşitin farklı bazı belirtileri de bulunur. Bronşit belirtileri; türüne, hastanın yaşına, hastalık geçmişine ve yaşam tarzına bağlı olarak değişiklik gösterir. Hem akut hem kronik bronşitte ortak semptomlar görülse de farklı etkenlere bağlı olarak daha ağır belirtiler de yaşanabilir.
"Bronşit ateş yapar mı?" diye merak edenlere "Evet." yanıtını verdikten sonra akut ve kronik bronşitin diğer ortak belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz:
- Uzun süreli öksürük,
- Boğazda yoğun balgam oluşması,
- Hâlsizlik ve yorgunluk,
- Nefes darlığı ve hırıltılı nefes,
- İştahsızlık ve kilo kaybı,
- Karın ağrısı.
Akut Bronşit Belirtileri
Akut bronşit, üst solunum yolu rahatsızlıklarıyla benzerlik gösterdiği için "Bronşit sırt ağrısı yapar mı?" sorusunu "Evet." olarak cevaplayabiliriz. Diğer akut bronşit belirtilerini şöyle sıralayabiliriz:
- Sinüslerde tıkanma,
- Burun akıntısı,
- Boğaz ağrısı,
- Göğüs bölgesinde yanma ve ağrı.
Kronik Bronşit Belirtileri
Kronik bronşitin diğer belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:
- Kilo kaybı,
- Ayak bileklerinde şişlik,
- Özellikle gece artan tıkanıklık ve öksürük,
- Kaslarda oluşan güç kaybı.
Alerjik Bronşit Belirtileri
Polen, toz ve küf gibi hava yoluyla dışarıdan alınan alerjenlerin bronşların iltihaplanmasına yol açtığı alerjik bronşitin diğer çeşitlere benzer semptomları olur. Çocuklarda ve yetişkinlerde alerjik bronşit belirtileri aynı şekilde görülür. Tedavi edilmediği zaman farklı hastalıklara da neden olabilen alerjik bronşit belirtileri şunlardır:
- Göğüste sıkışma ve zor nefes alıp verme,
- Balgam üreten yoğun öksürük,
- Hâlsizlik ve yorgunluk,
- Hırıltılı solunum.
Yenidoğanda Bronşit Belirtileri
Sıklıkla 2 yaş altındaki bebeklerde görülen bronşite, yenidoğanlarda da sık rastlanır. Yenidoğanda gelişen bronşit, çoğu zaman hastane ortamında bir müdahale gerektirir. Yenidoğanların bu hastalığa yakalanmasındaki en büyük etkenlerden biri, viral enfeksiyonlardır. Yetişkinlerdekine benzer olabilen bebeklerde bronşit belirtileri şunlardır:
- Balgam,
- Yüksek ateş,
- Hırıltılı solunum,
- Göğüste ağrı,
- Halsizlik ve huzursuzluk.
Çocuklarda Bronşit Belirtileri
Prematüre doğan, yoğun sigara dumanına maruz kalan, doğuştan kalp ve akciğer sorunları bulunan, yeterli miktarda anne sütü alamayan çocukların bronşite yakalanma oranı; diğer çocuklara kıyasla fazladır. Yetişkinlere kıyasla bronşlarının çapı daha dar olduğu için bronşit rahatsızlığına çabuk yakalanabilen çocuklarda da balgamlı öksürük, hâlsizlik, ateş ve nefes darlığı gibi yenidoğandaki bronşit belirtilerine benzer semptomlar görülür.
Bronşit Kimlerde Daha Sık Görülür?
Farklı nedenlerle ortaya çıkabilen bronşit, daha önce de belirttiğimiz gibi daha çok 2 yaş altı bebeklerde görülür. "Bebeklerde bronşit neden olur?" sorusunun yanıtı ise bağışıklık sistemlerinin diğer yaş gruplarına göre çok daha hassas ve narin olması şeklinde verilir. Okul çağındaki çocuklarda sıklıkla ortaya çıkan bronşitin nedeni ise kalabalık ortam, bu sebeple fazlaca görülen virüs ve mikroplardır.
Bronşit Neden Olur?
Bronşitin neden olduğunu açıklanırken akut ve kronik çeşitler farklı şekilde ele alınır. Daha önce de değindiğimiz gibi en büyük sebebi virüs ve bakteriler olarak gösterilen akut bronşit, özellikle kapalı mekânlarda ve toplu şekilde yaşanılan alanlarda görülür. Kalabalık yerlerde artan virüs ve bakteri oranı bronşite yol açarken aynı zamanda iki saatten uzun süre 12 dereceden düşük sıcaklıktaki havanın ağız açık şekilde solunması da bu rahatsızlığa sebep olabilir.
Kronik bronşitin en bilinen nedeni ise sigara kullanımı olarak gösterilir. Uzun süre sigara kullananların yanı sıra pasif içici kişiler de bronşite yakalanabilir. Kronik bronşitin nedenleri arasında sigaranın yanı sıra hava kirliliği, duman, kimyasal maddelere temas gibi etmenler de bulunur.
Bronşit Tanısı Nasıl Konur?
Bronşit olduğundan şüphelenen kişilerin öncelikle uzman bir doktora başvurması gerekir. Bu rahatsızlığın en net tanısı, yapılan fiziki muayeneden ve kişinin hastalık öyküsünün incelenmesinden sonra konabilir. Hekimler ayrıca gerekli gördükleri durumlarda hastalardan kan, solunum, balgam testleri ile kan gazı analizi, bronşit akciğer filmi ve bilgisayarlı tomografi gibi özel tetkikler de isteyebilir.
Hastalara konulan bronşit tanısının ardından rahatsızlığın seviyesini belirlemek için klinik derecelendirme de yapılır. Bunun için bir dakikadaki solunum sayısı ve sesi dinlenir. Değerlendirme sonucu 1-3 arasında çıkanlara hafif, 4-8 çıkanlara orta, 9 ve üzeri çıkanlara ise ağır bronşit tanısı konur.
Bronşit Tedavisi Nasıl Yapılır?
Yapılan testler ve değerlendirmeler sonucunda bronşit tedavisine başlanır. "Yetişkinlerde, çocuklarda, yaşlılarda ve yenidoğanlarda bronşit nasıl geçer?" sorularının yanıtı; doktorun belirlediği kişisel tedaviye göre değişir. Akut ve kronik bronşitin tedavi süreçleri farklı şekillerde ilerler. Ayrıca hekimler, hastalığın seviyesine göre de farklı tedavi programı belirlerler.
İlaç Tedavisi
Bronşitin tedavisinde asıl amaç, bronşlarda meydana gelen şişliğin azaltılması ve sürekli artan balgamın yumuşatılmasıdır. Bunun için hekimler, hastalara çeşitli bronşit ilaçları verirler. Akut bronşitte hastanın istirahat etmesi elzemdir. Eğer balgam örneğinde bronşite sebep olan bir bakteri tespit edilirse bu bakterinin çeşidine göre antibiyotik tedavisine başlanır.
Kronik bronşit tedavisi içinse belirtilerin şiddetine göre kişiye özel bir ilaç tedavisi planlanır. Yüksek risk teşkil edenlere bronkodilatör ve kortikosteroid ilaçlar verilebilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Bronşit tedavisinde ilaca gerek duyulsa da duyulmasa da hastanın yaşam tarzında bazı değişiklikler yapması tavsiye edilebilir. Özellikle sigara kullanan ve kronik bronşite yakalananlara hemen sigarayı bırakmaları önerilir.
Akut bronşitteyse genellikle çok fazla ayakta kalınmaması ve kişinin kendini yormaması önemlidir. Bunun yanında kişinin, bronşite neden olan ve alerjik durumları tetikleyen etkenlerden de iyileşene kadar uzak durulması istenir. Tüm bunlara ek olarak kuru ve nemsiz ortamlara girilmemesi ve mümkünse bronşit için hava makinesi gibi cihazların veya havayı nemlendiren doğal ürünlerin kullanılması tavsiye edilir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Bronşit Nasıl Geçer?
Çocuk veya bebeğinizde bronşit belirtilerini görürseniz vakit kaybetmeden uzman bir hekime danışmalısınız. Çünkü yüksek ateş gibi semptomlar ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Eğer görülen bronşit yalnızca virüs ya da bakteri sebepliyse doktorun önerdiği tedavi planına ek olarak çocuğunuzun bol miktarda sıvı tüketmesine yardımcı olmanız gerekir.
Bunun yanında "Çocuklarda bronşite ne iyi gelir?" sorusunun bir diğer cevabıysa onları tozlu, kirli, nemsiz ve dumanlı ortamlardan uzak tutmak olur. Çocuklarınızın bronşitten kurtulabilmesi için yanlarında sigara içmemeye özen göstermeniz gerekir. Ayrıca dengeli ve sağlıklı beslenmelerini ve doktorların verdiği ilaçları da düzenli olarak içmelerini sağlayabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Bronşit bulaşıcı mıdır?
Yalnızca mikroorganizmalar sebebiyle ortaya çıkan akut bronşitin bulaşıcı olduğunu bilinir. Diğer sebeplerle gelişen kronik bronşit ise bulaşıcı değildir.
Bronşit öksürüğüne ne iyi gelir?
Bol sıvı tüketmek, pastil gibi boğazı rahatlatan ilaçları kullanmak bronşit öksürüğüne iyi gelebilir. Bunların yanında balgam söktürücü ilaçlar kullanmak da öksürüğün ortadan kalmasına yardımcı olabilir. Ancak şurup ve pastil gibi ilaçlar mutlaka doktor tavsiyesiyle kullanılmalı ve önerilen doz ile süre aşılmamalıdır.
Bronşit tehlikeli midir, ilerlerse ne olur?
Akut bronşit genellikle 10-14 gün içerisinde tedavi edilir. Ancak kronik bronşitin tedavisi akut bronşit kadar kısa süreli olmayabilir. "Kronik bronşit ilerlerse ne olur?" diye merak edenlere genellikle KOAH hastalığıyla karşılaşılabilir, yanıtını verebiliriz. Bu nedenle kronik bronşit doğru zamanda tedavi edilmezse hayati risk söz konusu olabilir.
Kronik bronşit zatürreye çevirir mi?
Doğru şekilde ve olması gereken zamanda tedavi edilmeyen kronik geçmeyen bronşit hastalığı ilerleyen zamanlarda zatürrenin görülmesine yol açabilir. Zatürre bronşit belirtileri arasında akciğerlerdeki iltihaplanmada artış gibi bronşit semptomları vardır. İlerleyen safhalarda vücutta morarma görülebilir.
Bronşit kendiliğinden geçer mi?
"Bronşit kaç günde geçer?" ve "Bronşit kalıcı mı?" sorularının yanıtını arayanlar için iki farklı yanıt verilir. Akut bronşit ortalama 10 gün içinde geçebilir. Viral sebeple ortaya çıkan akut bronşit, genellikle kendi kendine geçer ancak bakteri kaynaklı oluşanlar için ilaç tedavisi uygulamak gerekebilir. Kronik bronşit ise tedavi edilmediğinde kendiliğinden geçmez. Eğer tedavi edilmezse daha önce de değindiğimiz gibi KOAH ve zatürre gibi hayati risk oluşturan çeşitli hastalıkların ortaya çıkmasına neden olur.
Onaylanmış İçerik