Tiroid Hastalıklarının Kadın Sağlığı Üzerindeki Etkileri

Tiroid boynun ön tarafında yer alan, kelebek şeklindeki bir bezdir. Bu bez; vücut sıcaklığını, kan basıncını, metabolizmayı, kalp atış hızını ve vücudun diğer hormonlara karşı verdiği tepkileri düzenlenmede rol alan hormonların üretiminden sorumludur. Endokrin sistemin bir parçası olan tiroid bezinde, hormonların çok fazla veya az üretilmesi tiroid hastalıklarına yol açabilir. Bu hastalıklar da kadın sağlığı üzerinde önemli etkilere sahip olup çeşitli sağlık sorunlarına sebebiyet verebilir. İçeriğimizden tiroid hastalıklarının belirtileri, tiroid hastalığına neden olabilecek risk faktörleri ve tiroid hastalıklarının kadın sağlığı üzerindeki etkileri hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Tiroid Hastalıkları Nedir?

Tiroid bezi tarafından üretilen hormonlar vücuttaki metabolik süreçlerin büyük bir kısmını etkiler. Bu hormonların fazla veya yetersiz üretimi sonucu görülebilen tiroid hastalıkları, hemen her yaştan insanı etkileyebilen bir sağlık problemidir. Ancak kadınların tiroid hastalıklarından erkeklere oranla daha fazla etkilendiklerini söylemek mümkündür. Kadınların özellikle hamilelikten hemen sonra veya menopozdan sonra tiroid hastalıklarına yakalanma riski daha fazladır.

Tiroid bezinin temel görevi metabolizma hızını kontrol etmektir. Bu nedenle bezin sağlıklı şekilde çalışmaması bütün vücudun etkilenmesine neden olur. Tiroit hastalıkları zararsız ve küçük bir guatr hastalığı gibi tedavi gerektirmeyen bir sağlık probleminden kansere kadar değişiklik gösterebilir. 

Tiroid Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?

Tiroid hastalığı pek çok farklı belirtiyle kendini gösterebilir. Bu belirtiler hipertiroidizmle (çok fazla tiroit hormonuna sahip olmak) ve hipotiroidizmle (çok az tiroid hormonuna sahip olmak) ilgili belirtiler olmak üzere iki gruba ayrılabilir.  

Hipotiroidizm belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Kilo alımı,
• Soğuğa karşı aşırı hassasiyet,
• Yorgunluk,
• Cilt kuruluğu,
• Yüzde şişlik,
• Kabızlık,
• Depresyon,
• Ses kısıklığı,
• Kas güçsüzlüğü,
• Saçlarda ve ciltte sertleşme,
• Kuru ve pullu bir cilt,
• Saçların ve tırnakların kırılması,
• Cinsel dürtünün azalması,
• Hareketlerin ve düşüncelerin yavaşlaması,
• Kaslarda ağrı, hassasiyet ve sertlik,
• Ellerde ve parmaklarda ağrı, uyuşma, karıncalanma hissi,
• Saçlarda seyrekleşme,
• Hafıza sorunları,
• Kalp atış hızının yavaşlaması,
• Düzensiz ve yoğun geçen âdet dönemleri.

Hipertiroidizmin belirtileriyse şu şekilde sıralanabilir:

• İstenmeyen kilo kaybı,
• Kan basıncının artması,
• Kalp atış hızının artması veya çarpıntı,
• Artan açlık hissi,
• Sinirli, endişeli veya huzursuz ruh hâli,
• Titreme,
• Terlemede artış ve sıcağa karşı hassasiyet,
• İshal,
• Uyku güçlüğü,
• Âdet döngüsünde değişiklikler (gecikme, hafif kanama gibi),
• Yorgunluk ve hâlsizlik,
• Tiroid bezinin büyümesi nedeniyle boyunda şişlik,
• Saçların kırılması veya dökülmesi,
• Gözlerin şişmesi veya dışarıya doğru çıkıntı oluşması (tiroid göz hastalığı),
• Sıcak ve nemli bir cilt,
• Bağırsak hareketlerinde artış,
• Cildin incelmesi.

Tiroid Hastalıklarının Risk Faktörleri Nelerdir?

Bazı otoimmün hastalıklara sahip olan bireylerin tiroid hastalıklarına yakalanma riski daha fazla olabilir. Bu otoimmün hastalıklar şu şekilde sıralanabilir:

• Lupus hastalığı,
• Tip 1 diyabet,
• Sjögren sendromu,
• Addison hastalığı,
• Romatizmal eklem iltihabı,
• Kötü huylu kansızlık,
• Çölyak hastalığı.

Otoimmün hastalıkların yanı sıra tiroid hastalıklarına yakalanma riskini artırabilecek diğer risk faktörleri de şu şekildedir:

• 60 yaşın üzerinde olmak,
• Ailede tiroid hastalığı öyküsü,
• Başa veya boyuna radyasyon tedavisi yapılması,
• Turner sendromuna sahip olmak,
• İyotlu sofra tuzunun bulunmadığı bir ülkede veya bölgede yaşıyor olmak,
• Daha önce tiroid hastalığı veya tiroid kanseri geçirmiş olmak,
• İyot içeriği yüksek ilaçların kullanımı.

Tiroid Hastalıkları Neden Olur?

Tiroid hastalıklarına neden olabilecek pek çok farklı durum bulunur. Hipertiroidin bazı nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Tiroidit: Tiroid bezinin iltihaplanması olarak da bilinen tiroidi geçici olarak hipertiroidizme neden olabilen bir sağlık problemidir.
• Graves Hastalığı: Tiroid bezinin aşırı aktif bir şekilde çalışmasına yol açan otoimmün bir hastalık olan Graves hastalığı, hipertiroidizmin en yaygın nedeni olarak bilinir. 
• TSH Salgılayan Hipofiz Adenomu (Tirotropinoma): Hipertiroidizmin oldukça nadir görülen bir nedenidir. Hipofiz bezi normalde tiroid bezinin hormon üretmesini tetiklemek için TSH (tiroid uyarıcı hormon) salgılar. Ancak aşırı TSH, tiroid hormonunun fazla salgılanmasına yol açabilir. 
• Tiroid Nodülleri: Tiroid bezinde bulunan yumrular ve hücre büyümeleridir. Bazen aşırı tiroit hormonu üretebilirler.
• Aşırı İyot Tüketimi: Yiyecekler veya ilaçlar aracılığıyla çok fazla iyot tüketmek tiroidin daha fazla tiroid hormonu üretmesine neden olabilir. 

Hipotiroidizme neden olan bazı faktörlerse şu şekildedir:

• Bazı İlaçların Kullanımı: Kemoterapi ilaçları gibi tiroid fonksiyonunu etkileyebilen bazı ilaçlar hipotiroidizme yol açabilir.
• Tiroidit: Tiroid bezinin iltihaplanması hem hipertiroidizme hem hipotiroidizme yol açabilen bir durumdur.
• Hipofiz Bezi Bozuklukları: Kanserli olmayan tümörler de dâhil olmak üzere hipofiz bezinin işlev bozuklukları tiroidin hormon üretimini etkileyebilir.
• Doğuştan Gelen Sorunlar: Tiroid bezinin olmaması veya düzgün çalışmaması hipotiroidizme yol açabilir.
• İyot Eksikliği: Vücutta yeterli miktarda iyot olmaması hipotiroidizme yol açabilen faktörlerden biridir.

Tiroid Hastalıklarının Kadın Sağlığı Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Tiroit hastalıkları yaklaşık 8 kadından 1'inde görülebilir. Tiroid hastalıklarının kadın sağlığı üzerindeki etkilerini şu şekilde detaylandırabiliriz:

• Tiroid sorunları genç kızlarda ergenliğin ve ilk âdet döneminin daha erken veya daha geç başlaması gibi sorunlara neden olabilir. Tiroid hormonunun çok fazla veya az üretilmesi âdet dönemlerinin daha ağrılı veya hafif geçmesine neden olabileceği gibi âdet görememe durumuna da yol açabilir.
• Tiroit sorunları yumurtlamayı olumsuz etkileyebilir ve doğurganlıkla ilgili problemlere neden olabilir. Bazı durumlarda yumurtlamanın gerçekleşmesini de engelleyebilir. Tiroid bezinin az çalışması yumurtalık kistleri geliştirme riskini de artırabilir. Bezin az çalışmasının göğüslerin süt üretmesine engel olabileceğini de söylemek mümkündür.
• Tiroid bozuklukları gebelik sırasında bebeğe zarar verebilir ve annede doğumdan sonra da devam eden tiroid problemlerine yol açabilir. Doğum sonrası tiroid buna örnek verilebilir. Hipertiroidizm de sabah bulantılarının artmasına neden olabilir. Hipotiroidizmdeyse düşük ve erken doğum gibi ciddi sağlık problemleri daha fazla görülebilir. 
• Tiroid bozukluklarına sahip olan kadınlarda erken menopoz (40'lı yaşların başında veya daha erken) görülebilir.  Bunun yanı sıra tiroidin çok fazla çalışması menopoz belirtileriyle benzer belirtilere neden olabilir. Bu belirtilerden bazıları uykusuzluk, âdet görememe, ateş basması ve ruh hâli değişimleridir. Aşırı aktif tiroid bezinin tedavi edilmesiyle erken menopoz belirtileri hafifletilebilir veya bireyin çok erken menopoza girmesi önlenebilir. 
• Tiroidin aşırı aktif olması kemiklerin çok fazla kalsiyum kaybetmesine yol açıp kemik sağlığını olumsuz etkileyebilir ve osteoporoz riskini artırabilir.
• Tiroid problemlerinin tedavi edilmemesi bireyin ruhsal sağlık sorunları yaşamasına neden olabilir. 

Özellikle bazı tiroid hastalıkları kadınları erkeklerden daha fazla etkileyebilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Guatr,
• Tiroidit,
• Hipotiroidizme neden olabilen tiroid bozuklukları,
• Hipertiroidizme neden olabilen tiroid bozuklukları,
• Tiroid kanseri,
• Tiroid nodülleri.

Tiroid Hastalıkları Nasıl Teşhis Edilir?

Tiroid hastalıklarını teşhis etmek hastalığa dair bazı belirtilerin diğer hastalıklarla benzerlik göstermesi nedeniyle zor olabilir. Teşhis aşamasında ilk olarak doktor tarafından bireye belirtileri ve tıbbi geçmişi sorulur. Doktor tiroid bezinde büyüme olup olmadığı anlamak için bireye nazikçe dokunarak muayene eder. Bunun yanı sıra fark edilir nodüllerin olup olmadığı da muayene sırasında anlaşılabilir.

Tiroid hastalıklarının teşhisi için uygulanabilecek diğer yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

• Kan Testleri: Tiroid hastalıklarını teşhis etme konusunda en etkili yöntemlerden biridir. Yapılan bu kan testlerinin sonucunda bireyin hipotiroidizme veya hipertiroidizme sahip olup olmadığı anlaşılabilir.
• Görüntüleme Testleri: Tiroid bezini görüntülemek tiroidin boyutunu, şeklini ve nodüllerin varlığını kontrol etmeye yardımcı olur. 
• İyot Alım Testleri: Hipotiroidi olan bireylerde bu sağlık problemine neden olan durumu anlamak amacıyla uygulanır.

Tiroid Hastalıklarının Tedavisi

Tiroid hastalıklarının tedavisi hastalığın türüne ve nedenine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Doktor tarafından tiroid hormonlarını olması gereken seviyelere getirebilmek amacıyla farklı tedavi yöntemleri uygulanabilir.

Tiroid hastalıklarında tedavinin amacı tiroit hormonlarını normal bir seviyeye getirmektir. Hipotiroidi olan bireylerde tiroid replasman tedavisi, ana tedavi yöntemi olarak bilinir. Bu yöntemle bireyin vücuduna tiroid hormonları geri kazandırılır.

Hipertiroidi olan bireyler için uygulanabilecek tedavi yöntemleriyse şu şekilde sıralanabilir:

• Beta Blokerler: Tiroidi etkilemeyen beta blokerler, hızlı kalp atışı gibi bazı tiroid belirtilerinin yönetilmesine yardımcı olabilir. 
• Antitiroid İlaçlar: Tiroidin hormon üretmesine engel olan ilaçlardır.
• Radyoaktif İyot Tedavisi: Tiroid hücrelerine zarar vererek fazla miktarda tiroid hormonu üretilmesini engellemeyi sağlayan bir tedavi yöntemidir.
• Ameliyat: Daha kalıcı bir tedavi olması amacıyla tiroidektomi olarak bilinen cerrahi bir yöntemle tiroid çıkarılabilir. Bu tedavi yöntemi hormon üretimini durdurur. Ancak bireyin hayatı boyunca sentetik tiroid replasman hormonları kullanması gerekecektir.

Tiroid hastalıklarının erken teşhis edilmesi ve uygun tedavinin uygulanması, oluşabilecek olumsuz etkilerin ve çeşitli sağlık problemlerinin önüne geçebilmek açısından son derece önemlidir. Bu noktada 360Sağlık olarak sunduğumuz Tiroid Hastalıkları Taraması hizmetimizle herhangi bir sağlık kuruluşuna gitmenize gerek kalmadan tiroid hastalıkları taraması yaptırmanıza imkân sağlıyoruz. Siz de değerlerinizi takip etmek için düzenli aralıklarla tiroid testleri yaptırabilir, yaşam kalitenizin düşmesini önleyebilirsiniz.