Saç Dökülmesi Neden Olur? Saç Dökülmesine Ne İyi Gelir?

Sağlıklı saçlar kişiyi psikolojik olarak öz güvenli hissettirdiği kadar bedensel sağlığının da yerinde olduğuna dair ipucudur. Saç dökülmesi toplumun genelinde karşılaşılabilen ve çoğu zaman belli bir sebebe dayanan sağlık sorunudur. Genelde kişinin kendisini kötü hissetmesine yol açabilir, “Kadın tipi saç dökülmesi, erkek tipi saç dökülmesi nedir?” veya "Saç dökülmesi nasıl durdurulur?" gibi soruları da beraberinde getirebilir. Gelin, bu yazımızda saç dökülmesine ilişkin tüm detayları birlikte ele alalım.

Saç Dökülmesi Nedir, Çeşitleri Nelerdir?

Saçların kendine ait bir döngüsü bulunur. Bu döngüde süresini dolduran saç telleri dökülür ve yeni çıkacak sağlıklı saçlara alan açılarak dökülenlerin telafisi sağlanır. Dökülen saç miktarı çıkan saç miktarını geçtiğinde ve kişi durmayan saç dökülmesinden muzdarip olduğunda tıbbi bir saç dökülmesi probleminden (alopesi) bahsetmek mümkün olur.

Saç teli olarak gördüğümüz tel şeklindeki uzantılar aslında birer proteinsi yapıdır. Keratin adı verilen protein sertleşerek bir araya gelir ve üst üste eklenir. Katmanlı bir hâl alan bu yapı saçın gövdesini oluşturur. Gelişen saç gövdesi saç derisinden çıkar ve uzamaya devam eder. 

Her bir saç telinin yuvası deri altında bulunan foliküllerdir. Saç hücrelerinin bölündüğü ve geliştiği yer olan foliküller şekil olarak keseye benzer. Yeni saç telleri burada üretildikçe eski saçlar cilt yüzeyinden uzaklaştırılır.

Saç, dökülme aşamasına (eksojen evresine) gelene kadar 3 ana evreyi tamamlamış olur. Kısaca bu evreler şu şekildedir:

• Anajen evresi: Saçın oluşmaya başladığı ilk evredir. Yıllarca aktif şekilde saç üretebilme özelliğiyle diğer evreler arasında en uzun sürendir. Saç kökleriniz ömrünü tamamlayana kadar yeni saçlar üretmeye ve dökülen saçların yerini doldurmaya devam eder. 
• Katajen evresi: Anajen evresinden sonra gelen bir nevi geçiş evresidir. Saç kökleri yavaş yavaş küçülmeye ve saçın uzama hızı yavaşlamaya başlar. Saç tellerinin folikülle bağlantısı kesilir ancak henüz dökülme gerçekleşmez.
• Telojen evresi: Durağan evre olarak da adlandırılan aşamadır. Saç ne etkili şekilde uzar ne de dökülür. Katajen evresinde boşalan foliküllerde yeni saç hücreleri üretilmeye başlar.
• Eksojen evresi: Saçın döküldüğü ve döngünün tamamlandığı evredir. Akabinde yeni bir döngüye başlanır ve anajen evresine geçilerek yeni saçlar üretilir. 

Saç dökülmesi her yaş ve cinsiyetten kişide ortaya çıkabilir. Toplum geneline bakıldığındaysa erkeklerde saç dökülmesi kadınlara oranla daha yaygındır. Saç dökülmesi dökülen saçın miktarına ve bölgesine bağlı olmak üzere çeşitli gruplara ayrılabilir.

Androgenetik Alopesi (Erkek Tipi Saç Dökülmesi)

Genelde erkek tipi saç dökülmesi olarak da bilinen androgenetik alopesi kalıtsal bir sorundur. Cinsiyet fark etmeksizin herkesi etkileyebilir ve kadınlarda erkek tipi saç dökülmesi olarak da karşımıza çıkabilir. İnsanların yaklaşık olarak yarısının muzdarip olduğu bu sorun en yaygın karşılaşılan saç dökülme biçimleri arasında yer alır.

Androgenetik alopesiye bağlı saç dökülmesi yavaş yavaş gerçekleşebilir. Önce saç çizgisi etrafında başlar. İlerleyen süreçte saç çizgisi gerileyerek başın ön kısmında açılmaya sebep olabilir. Tepeden bakıldığında saçlı bölgenin M şeklini aldığı görülür.

Kadın tipi saç dökülmesindeyse saç birçok bölgede incelmeye başlar. İncelmenin yoğunlaştığı yerler çoğu zaman saç ayrım bölgesi ve başın tepe kısmıdır. Özellikle kadınlarda tepeden saç dökülmesi şikâyetiyle doktora gidilme oranı oldukça yüksektir.

Ergenlikten itibaren genç erkeklerde saç dökülmesi başlayabilir ve ilerleyen yaşla birlikte dökülme hızlanabilir. Kadınlardaysa genellikle 65 yaş sonrasına kadar gözle görülür bir fark oluşmaz ancak genç yaştaki kadınları etkileyen istisnai durumlar da mevcuttur.

Alopesi Areata

Alopesi areata parça parça olacak şekilde bölgesel saç dökülmesi olarak ortaya çıkar. Çoğu zaman aniden dökülme yaşanır. Dökülmenin olduğu yerler dairesel açıklıklardır. Meydana gelme sebebi itibarıyla otoimmün bir hastalık olarak değerlendirilir. Bağışıklık sistemi hücreleri ortada bir neden olmaksızın saç köklerine saldırır. Saldırıya uğrayan köklerdeki saç dökülür. Bazen bu bölgeler kaş veya kirpik gibi vücutta yer alan çeşitli kıl kökleri olabilir.

Alopesi Totalis ve Alopesi Universalis

Alopesi totalis ve alopesi universalis dökülmenin çok daha ciddi boyuta ulaştığı evrelerdir. Alopesi totalis saç derisinde yer alan tüm saçların dökülmesi durumudur. Alopesi universalis ise saç dâhil olmak üzere vücutta yer alan tüm kıl yapıların (kaş, kirpik, burun kılları vb.) kaybıdır.

Saç Dökülmesi Neden Olur?

Saç dökülmesi dünya çapında milyarlarca insanı etkisi altına alan bir sorundur. Nedenini anlamak için saç foliküllerinin sağlığını etkileyebilecek çeşitli biyolojik, hormonal ve çevresel faktöre bakılması gerekir. Saç dökülmesi pek çok sağlık sorununun yan etkisi olarak ortaya çıkabildiği gibi çeşitli alışkanlıklardan da kaynaklanıyor olabilir. Saç dökülmesine sebep olabilecek faktörleri şöyle sıralayabiliriz: 

• Aile geçmişinde saç dökülme sorunu yaşayan bireyler olması, 
• Androjen hormonlarının vücutta fazla salgılanması,
• Yetersiz beslenmeden kaynaklanan vitamin veya mineral eksikliği,
• Endokrin bezlerinde yaşanan sorunlar (Tiroit bezinin yetersiz çalışması gibi),
• Şeker hastalığı, anemi gibi metabolik rahatsızlıklar,
• Bazı psikolojik sıkıntılar veya travmalar (Örneğin yoğun stres saç dökülmesine neden olabilir),
• Lupus (kelebek hastalığı) gibi otoimmün hastalıklar,
• Bazı ilaçların kullanımı ve tedaviler (Kemoterapi, kan sulandırıcı veya ağız yoluyla alınan retinoid gibi),
• Geçirilen çeşitli enfeksiyonlar (COVID-19 gibi),
• Saç derisi bütünlüğünü bozan yaralanmalar (yanık veya dikiş gerektiren derin kesikler),
• Saç köklerinde iltihaplanma (Örneğin seboreik dermatitte saç dökülmesi bundan kaynaklanabilir),
• Yeme bozukluğu gibi çeşitli psikolojik rahatsızlıklar.

Çocuklarda Saç Dökülmesi Neden Olur?

Saç dökülmesi sorununu yalnızca yetişkinlikle sınırlandırmak yanıltıcı olabilir. Çocuklarda hatta bebeklerde de saç dökülmesi son derece olağan bir durumdur. Bebeklik döneminde görülen, özellikle doğumdan sonra saçların dökülmesi yaşamın ilk birkaç ayında son derece normaldir. Dökülen bebek saçlar yerini yeni saçlara bırakacak ve saçlar gittikçe gürleşecektir. 

Çocukluktan itibaren edinilen bazı alışkanlıklar veya geçirilen enfeksiyonlarsa saç dökülmesinin ergenlikte devamı etmesine neden olabilir. Çocuklarda sıkça karşılaşılan dökülme çeşitlerini ve nedenlerini gruplandırmak gerekirse:

• Tinea kapitis: Mantardan kaynaklanan bulaşıcı bir cilt enfeksiyonudur. Yaygın olarak saç derisinde ortaya çıkan yuvarlak ve kaşıntılı kızarıklıklardır. Çocuklarda saç dökülmesinin en temel sebepleri arasındadır. Doktor tarafından reçetelendirilen çeşitli kremlerle tedavi edilebilir.
• Telojen effluvium: Yoğun strese maruz kalan çocuklarda veya yetişkinlerde görülen ani saç kaybıdır. Travma gibi çocukta şok etkisi yaratan olaylardan sonra ortaya çıkma ihtimali çok daha yüksektir.
• Trikotillomani: Saç yolma hastalığı olarak da bilinen psikolojik bir rahatsızlıktır. Genellikle çocukluk döneminde başlar, yetişkinlikte de devam eder. Kişi saç yolma davranışını stresle başa çıkma mekanizması olarak geliştirir.
• Traksiyon alopesi: Çekiştirme veya germe gibi saç üzerine uygulanan aşırı güçten kaynaklanır. Çocuklarda tercih edilen sıkı saç modelleri veya gergin topuzlar bu çeşit bir dökülmeye sebep olabilir. 

Kadınlarda Saç Dökülmesi Neden Olur?

Kadınlarda görülen saç dökülmesinin altında çoğu zaman vücutta meydana gelen hormonal değişimler yatar. Hamilelikte veya emzirme döneminde saç dökülmesinin kaynağı da hormonlarda yaşanan bu değişimlerdir. Dökülmeye sebep olan genel nedenlere ek olarak;

• Saça uygulanan perma, açıcı gibi ısıl ve kimyasal işlemler,
• Doğum kontrol haplarına başlama veya bırakma dönemi,
• Menopoza girilmesi,
• Sağlıksız diyet planlarının takip edilmesi gibi çeşitli çevresel ve fizyolojik nedenler de kadınlarda saç dökülmesine sebep olabilir.

Kadınlarda aşırı saç dökülmesi hangi hastalığın belirtisidir, diye düşünüldüğünde genel olarak hormonal veya metabolik bozuklukluklara bakılır. Şeker hastalığı, tiroit sorunları, Polikistik Over Sendromu (PCOS) veya anemi gibi rahatsızlıklar burada etkili olabilir. Gerekli tahlillerin yapılmasıyla bu hastalıkların elenmesi veya tanı olarak konulması mümkün olur.

Saç Dökülmesi Nasıl Anlaşılır?

Saçlarının döküldüğünü fark etmek pek çok insan için korkutucu olabilir. Her gün belli bir oranda saçın dökülmesi her ne kadar normal olsa da saç dökülmesinin ciddileştiği noktayı anlamak belirli bir dikkat gerektirir. Saç dökülmesi aniden olabileceği gibi yavaş yavaş ve kademeli olarak da gelişebilir. Dökülmenin ciddiyetini daha rahat değerlendirebilmeniz için saç dökülmesi belirtilerini şu şekilde sıralayabiliriz: 

• Saç teli kalınlığında gözle görülür incelme yaşanması,
• Yüzü çevreleyen saç başlangıç çizgisinin gittikçe gerilemesi,
• Saç ayrımlarında yoğunlaşan bölgesel seyrelmeler olması,
• Saç modelinizin, atkuyruğu gibi, hacminin eskiye oranla azalması,
• Başta saç derisi olmak üzere vücudunuzun çeşitli yerlerinde yamalı görüntü oluşması,
• Saç derisinde dökülme öncüsü olarak nitelendirilebilen rahatsız edici bir kaşıntı veya ağrı,
• Saçların sıkılığını yitirerek en ufak bir tutuş veya çekme hareketinde avuç dolusu dökülmesi,
• Saçkıran işaretçisi olarak saç derisinde pul pul dökülme, kızarıklık veya şişlik meydana gelmesi.

Saç Dökülmesi Nasıl Önlenir?

Saç dökülmesinin önüne geçebilmek için dikkat etmeniz gereken birkaç önemli nokta vardır. Burada genel amaç var olan saçları güçlendirerek korumak ve dökülen saçların yerine gelecek saçların daha hızlı çıkmasını sağlamaktır. Saçlarınız vücudunuzun bir parçası olduğu için vücudunuzda değişime sebep olan sağlıklı alışkanlıklardan da olumlu etkilenecektir. Sağlıklı saçların sağlıklı vücutta, özellikle sağlıklı saç derisinde uzayabileceğini hatırlatarak dökülmeyi önleyecek önemli ipuçlarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

• Saç tarağı, saç tokası veya şapka gibi saça direkt temas eden kişisel eşyanızı başkalarıyla paylaşmamaya özen gösterin. Bu durum sizi bulaşıcı mantar enfeksiyonlardan koruyacak ve saçkıran gibi kafa derisi rahatsızlıklarını önleyecektir.
• Vitamin ve mineral bakımından zengin sağlıklı yağlardan ve proteinlerden oluşan bir beslenme planını takip edin. Yediğiniz besinlerden kana geçen mikro besin değerleri dolaşım yoluyla saç köklerinize ulaşır ve saçlarınızı beslemeye yardımcı olur.
• Sigara ve türevi tütün ürünleri kullanma alışkanlığınız varsa bu alışkanlıktan vazgeçin. Yapılan bazı araştırmalar sonucunda erkeklerde sigara içme oranıyla saç dökülmesi arasında bir bağıntı olduğu görülmüştür.
• Saçlarınıza karşı olabildiğince nazik davranmaya çalışın. Gerek saçınızı tararken gerekse çeşitli saç modelleri yaparken saçınızı çekiştirmekten veya saç köklerinizi germekten kaçınmanız faydalı olabilir.
• Duş sonrası saçınızı yumuşak bir havluyla kurulayın, sertçe ovalamaktan kaçının. Saçınızı uygun bir tarakla yavaşça tarayın. Saçınızda oluşabilecek dolaşıklığı önlemek için duşta saç kremi kullanmayı düşünebilirsiniz.
• Saça uygulanabilecek fön veya maşa gibi ısıl işlemleri olabildiğince azaltın. Güneşten gelebilecek UV ışınları da diğer ısıl işlemlerde olduğu gibi saçınızda yıpratıcı bir etki bırakabilir. Saçlarınıza uygulayabileceğiniz yağ kompleksi, Hindistan cevizi yağı gibi, saçınıza hem nem verir hem UV ışınlarının zararlı etkisini en aza indirir.
• Tıbbi sorunlardan ötürü saç dökülmesi yaşıyorsanız uzman hekim eşliğinde tedavi olmanızı öneririz. İyileşmenin başlamasıyla birlikte saç dökülme problemi de ortadan kalkacaktır.
• Saçın rengini açmaya yönelik açıcılar veya boyalar da saçın kimyasal yapısını bozarak saça zarar veren yöntemlerdendir. Bu tarz yöntemlerden mümkün olduğunca kaçınmaya çalışın.
• Saçlarınızın doğal nem dengesini korumak ve kuruma kaynaklı dökülmeyi engelleyebilmek için gün içinde bol su tüketmeye çalışın.
• Gün içinde parmak uçlarınızla saç derinize masaj yapabilirsiniz. Masaj hareketleri saç köklerinizi besleyen kılcal damarlarınızda dolaşımı arttıracaktır.
• Saçlarınızı sık sık yıkamaktan kaçınmanız saçınızın doğal yağ dengesini korur ve saçlarınızın daha sağlıklı uzamasına yardımcı olur. Aynı zamanda saç dökülmesi için şampuan tercihinizi bu amaca uygun üretilen ürünlerden yana kullanabilirsiniz.

Saç Dökülmesine Ne İyi Gelir?

Saç dökülmesinin çözümleri günümüz teknolojisinde gittikçe çeşitlenmiş, bu çeşitlere ulaşmak kolay hâle gelmiştir. Özellikle erkek tipi saç dökülmesi için geliştirilen yöntemler birçok saç dökülme sorununu ortadan kaldırabilir. Fizyolojik bir sebep olmaksızın dökülme sorunu yaşayan kişiler için saç dökülmesi tedavileri mevcuttur. Örneğin:

• Doktorunuz saç dökülmenizin kronik olduğunu belirttiyse deriye direkt olarak uygulayabileceğiniz veya oral yolla alabileceğiniz ilaçlar yazabilir.
• İlaç tedavisinin yanında PRP tedavisi önerebilir. Bu tedavinin temel amacı saç dökülmesini yavaşlatmak ve saçların büyüme hızını arttırmaktır.
• İlaç ve PRP yöntemleriyle saç dökülmesi önlenemediyse saç görünümünde olumlu bir artış sağlayan saç ekimi uygulamasına da sizi yönlendirebilir.

Sıkça Sorulan Sorular

Saç dökülmesi hangi vitamin eksikliğinde görülür?

Saç dökülmesinin en büyük sebeplerinden biri de vücutta görülen vitamin eksikliğidir. Vitamin grubundan özellikle A, B, C, D ve E vitaminlerinin eksikliği saç dökülmesiyle yakından ilişkilidir. Bu durumu önlemek amacıyla kan değerlerinizi düzenli olarak kontrol ettirmeniz ve doktorunuz tarafından reçetelendirilen ilaç veya takviyeleri düzenli olarak kullanmanız önerilir.

Günde kaç tel saç dökülmesi normaldir?

Yetişkin bir insan ortalama 100 bin civarı saç teline sahiptir. Gün içinde bunun çok az bir kısmını, yaklaşık olarak 50 ila 100 saç telini, kaybetmesi normal kabul edilir ve alopesi olarak değerlendirilmez.

B12 eksikliği saç dökülmesi yapar mı?

B12 vitamini foliküllerde saç teli üretiminde görev alan bir vitamin olduğu için yetersiz B12 alımı saç dökülmesine sebep olabilir. Eksikliğinden şüpheleniyorsanız B12 yönünden zengin besinleri öğünlerinize dâhil etmeyi düşünebilir veya uzman doktor kontrolünde vitamin takviyesine başlayabilirsiniz. B12 eksikliğine eşlik edebilen çinko ve demir eksikliği saç dökülmesine sebep olabilecek diğer etmenlerdir. Düzenli kan tahlili yaptırarak olası eksikliklerin takibini ve müdahalesini yapıp saç dökülmesinin önüne geçebilirsiniz.

Genetik saç dökülmesi kaç yaşında başlar?

En yaygın genetik saç dökülmesi sorunu olan androgenetik alopesi genellikle 20’li yaşların başında yavaş yavaş kendini göstermeye başlayabilir. Tabii birçok rahatsızlıkta olduğu gibi genetik saç dökülmesinin ortaya çıkma süreci de kişiden kişiye değişebilen bir durumdur. Bazı kişilerde çok daha öncesinde, ergenlik dönemini de kapsayan 15-16 yaşlarında ortaya çıkabilir ve yine bazı kişilerde yaşlılığa kadar kendini göstermeyebilir. 

Genetik saç dökülmesi nasıl engellenir?

Genetik saç dökülmesini tamamen engelleyecek net bir çözüm yolu ne yazık ki yoktur. Saç dökülmesini engellemek mümkün olmasa da süreci geciktirmek ve var olan saçları koruyabilmekse mümkündür. Bazı medikal ürünler saçın büyüme evresini destekler. Bu tarz ürünlerin yetersiz kaldığı durumdaysa doğal saç görüntüsünü yakalamak için tercih edilen lazer tedavileri gibi tıbbi yöntemlerden yararlanılabilir.

Mevsimsel saç dökülmesi hangi aylarda olur?

Mevsimsel saç dökülmesi daha çok sonbahar ve kış döneminde, özellikle eylül ve ekim aylarında görülür. Bu durumun en büyük sebeplerinden biri yaz dönemi itibarıyla melatonin seviyesinde yaşanan düşüştür. Karanlıkta salgılanan ve uyku düzenini ayarlayan melatonin hormonu azaldıkça döngüdeki anajen fazı es geçilir. Bu da saçların bir sonraki evrede yani sonbahara denk gelen aylarda çok daha kolay dökülmesine sebep olur. Aynı zamanda kışa doğru güneş ışınlarının azalmasıyla birlikte ortaya çıkan D vitamini eksikliği de saç dökülmesini arttıran bir sebeptir.