Ağrılara ve hareket kısıtlılığına yol açan romatizma, yaşam kalitesini de doğrudan etkileyebilen kronik bir sorun olarak görülür. Hastalığın günlük hayattaki olumsuz etkilerini azaltabilmek için mutlaka tedavi edilmesi gerekir. "Romatizma nedir?", "Romatizma ağrısı nasıl olur?" ve "Romatizmaya ne iyi gelir?" gibi birçok sorunun yanıtını ayrıntılı şekilde inceleyelim.
Romatizma Nedir?
Birden fazla hastalığın ortaya çıkmasına sebep olabilen romatizma; genel olarak eklem, bağ dokusu, kemik ve kas sistemini etkileyen kronik bir sorun olarak tanımlanır. Romatizmal hastalıklar; ağrıya, şişliğe sebep olur ve eklem fonksiyonlarını etkiler. Farklı çeşitleri ve değişen belirtileri bulunan romatizma; yaş grubu, cinsiyet, çevresel faktörler ve obezite gibi pek çok nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir.
Romatizma Çeşitleri Nelerdir?
Romatizmal hastalıklar, kendi içinde farklı türlere ayrılır. Romatizma türlerinin bazıları ciddi sağlık sorunlarına yol açarken bazılarıysa çeşitli ilaçlar veya cerrahi müdahaleyle iyileştirilebilir. Hangi romatizma çeşidini yaşadığınızı anlayabilmek için mutlaka alanında uzman bir hekime başvurmanız gerekir.
Romatizma çeşitlerinden bazıları şunlardır:
Osteoartrit
Kireçlenme olarak bilinen bu romatizma çeşidi çoğunlukla diz, kalça, bel bölgesi, boyun, parmak ve ayak bölgelerini etkiler. Kemiklerin uç kısımlarında bulunan yumuşak dokulu kıkırdakların hasar görmesi sonucunda ortaya çıkan kireçli romatizma belirtileri, yaşlanma süreciyle de ilişkilendirilir.
Romatoid Artrit
İltihaplı romatizma olarak da bilinen ve son derece tehlikeli bir tür olan romatoid artrit, bağışıklık sisteminin vücuttaki dokulara kendiliğinden saldırdığı zamanlarda görülür. En sık görülen semptomlarıysa ağrı, şişme ve sertlik olarak tanımlanır.
Ankilozan Spondilit
Bel romatizması olarak da bilinen ankilozan spondilit, omurgaları ve büyük eklemleri etkiler. İltihaplı romatizma türlerinden biri olan bu çeşit, omurga eğriliğine yol açabilir.
Sistemik Lupus Eritematozis
Otoimmün bir hastalık olarak tanımlanan sistemik lupus eritematozis, bağ dokusu hücrelerini etkiler. Eklemlerde, böbreklerde, akciğerlerde ve diğer organlarda iltihaplanma şeklinde görülebilen bu romatizma çeşidi deri döküntülerine de neden olabilir.
Psöriatik Artrit
Psöriasis cilt hastalığı ile ilişkilendirilen psöriatik artrit, ciltte pullanma ve kızarıklıklar gibi belirtilere yol açabilir. Sedef romatizması olarak da bilinen bu hastalık, vücudun herhangi bir yerini etkisi altına alabilir.
Skleroderma
Ciltte sertleşme ve kalınlaşma gibi belirtilere yol açabilen skleroderma ayrıca akciğer, böbrek, kalp ve bağırsak sisteminde de çeşitli sorunlar yaşanmasına neden olabilir. Aynı zamanda damarları, kasları ve eklemleri de etkiler.
Gut Artriti
Çoğunlukla ayak başparmağını etkisi altına alan gut artriti, şiddetli ağrı ve şişlikle kendini belli eder. İdrar asidinin birikmesi nedeniyle ortaya çıkar. Diyet, genetik faktörler ve alkol tüketimi gut riskinde önemli etkenlerdir.
Fibromiyalji
Bir tür yumuşak doku romatizması olan fibromiyalji, vücuttaki bazı noktalarda kronik ağrıyla kendini gösterir. Kadınlarda daha sık görülen sinirsel romatizma rahatsızlığında yorgunluk, uykusuzluk ve depresyon gibi belirtiler de kendini hissettirir.
Romatizma Belirtileri Nelerdir?
Romatizma belirtileri genel olarak hastalığın türüne göre farklılık gösterir. Her romatizma çeşidi vücudun farklı bölümlerini etkisi altına alır ve hastalığın süresine göre de bireylerde farklı etkiler yaratır. Örneğin bacakta, kasta veya elde romatizma belirtileri görülebilir ve bunların her biri farklı etkiler yaratabilir.
Genel olarak bu hastalık grubunda gözlemlenen belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Eklem ve kas ağrısı,
- Şişlik, iltihap ve sertlik,
- Kızarıklık,
- Ateş,
- Hâlsizlik ve kilo kaybı,
- Göğüs ağrısı ve nefes darlığı,
- Hareket kısıtlılığı,
- Böbrek fonksiyonlarında bozulma,
- Sabah tutukluğu,
- Beze oluşumu ve döküntü,
- Gözlerde tahriş.
Bu semptomlar romatizma nasıl anlaşılır, sorusunun yanıtı için referans olabilir. Ancak teşhis için uzman hekimin görüşünü almak gerekir.
Bebeklerde ve Çocuklarda Romatizma Belirtileri
Çocuklarda romatizma belirtileri yetişkin ve yaşlılardakilere benzerlik gösterir. Bebeklerde ve çocuklarda romatizma hastalıklarının sık görülen semptomları şu şekildedir:
- Eklemlerde geçmeyen ağrı,
- Tekrarlayan ve uzun süre devam eden yüksek ateş,
- Boğaz enfeksiyonu,
- Kaslarda ağrı ve güçsüzlük,
- Ciltte döküntü.
İltihaplı Romatizma Belirtileri
Önemli etkileri olan bir romatizma türü olduğu için "İltihaplı romatizma nedir, nasıl geçer?" sorularının yanıtını merak ediyor olabilirsiniz. İltihapsız romatizma belirtilerinden farklılık gösterebilen semptomlar bireylerin hayat kalitesinin düşmesine neden olabilir. Vücuttaki eklem dokularının yanı sıra çeşitli organ ve bölgelerde hasara sebebiyet veren kronik bir romatolojik hastalık olarak tanımlanan iltihaplı romatizmanın belirtileri şunlardır:
- Sabahları kötüleşen eklem tutukluğu,
- Eklem yapılarında deforme,
- Çeşitli eklemlerde ağrı, şişlik, kızarıklık ve hareket kısıtlılığı,
- Ciltte kuruluk veya döküntü,
- İştah azalması ve yorgunluk,
- Öksürük ve zor nefes alma,
- Görme kaybı,
- Göğüs sıkışması,
- Ağız kuruluğu ve ağız içi yaraları.
Romatizma Kimlerde Daha Sık Görülür?
Yaygın kanıya göre romatizma çoğunlukla yaşlı bireylerde görülür ancak bu doğru değildir. Romatizma her yaştan bireyde kendiliğinden ortaya çıkabilir ve romatizmanın sebepleri değişkenlik gösterir. En çok görülen kitleyse çocuklar ve doğurganlık dönemindeki kadınlar olarak belirtilir. Genetik yatkınlık da önemli bir sebeptir. Ailede romatizmal hastalık olması aynı veya farklı bir romatizmal hastalığa yatkınlık olduğunu düşündürür.
Romatizma Neden Olur?
Genetik faktörler, çevresel etkenler, yaşam kalitesi ve yaş gibi unsurlar romatizmal hastalıklar söz konusu olduğunda önemlidir. İltihaplı romatizmanın genetik nedenli olduğu tahmin edilse de bu rahatsızlığa neyin sebep olduğu net şekilde açıklanamaz. İltihapsız romatizmaya ise çoğunlukla genetik faktörler, eklemlerin aşırı yıpranması, obezite ve çeşitli travmaların sebep olabileceği düşünülür.
Romatizma Hangi Hastalıklara Yol Açabilir?
Romatizmanın türüne bağlı olarak farklı rahatsızlıklara sebep olabileceğini söylemek mümkündür. Bunlar çoğunlukla eklem sağlığıyla alakalı rahatsızlıklardır. Bazı romatizmal hastalıklar bağışıklık sistemindeki bozukluğa bağlı olarak eklemde ve diğer organlarda hasara yol açabilir. Eklem ve çevresinde gelişen iltihap zamanla kıkırdak, kemik ve bağlarda hasar yaratabilir. Örneğin eklem aralığı kapanabilir, bağ dokusunda kopma görülebilir. Buna ek olarak şekil bozukluklarına, kavrama-tutma gibi hareketlerin kısıtlanmasına yol açabilir. Ayrıca kalp ve damar sağlığını, akciğeri, böbrekleri de olumsuz etkileyebilir.
Romatizma Tanısı Nasıl Konur?
Bireylerin tıbbi geçmişi, yaşadıkları belirtilerin süresi ve aile öyküsü uzmanlar tarafından detaylıca değerlendirilir. Yapılan fiziki muayeneyle eklem şişliği, hassasiyet ve hareket kısıtlılığı gibi belirtiler gözlemlenir. CRP ve sedimentasyon hızı gibi iltihap belirteçlerini görebilmek için kan testi yapılır. Birtakım antikorların varlığı ve miktarı da bazı romatizmal hastalıklar için önemli bulgulardır.
Eklem hasarını ve iltihaplanmayı bulgulamak için röntgen, MRI, ultrason gibi görüntüleme tekniklerine başvurulabilir. Bu sayede kemik değişiklikleri; kıkırdak, bağ ve dokulardaki anormallikler kapsamlı bir biçimde değerlendirilebilir. Tanı için kullanılan bir başka yöntem de sinoviyal sıvı analizidir. Burada eklem içerisinden sıvı alınır ve laboratuvarda test edilir. Bu test özellikle eklem iltihabı ve iltihaplı romatizma türü için belirleyicidir.
Romatizma Nasıl Geçer?
"Romatizma geçer mi?", "Romatizma ağrısına ne iyi gelir?" gibi soruların yanıtları merak edilir. Romatizma tedavisi hastanın durumuna, hastalığın türüne göre kişiselleştirilmiş bir tedavidir. Tedavide amaç semptomları gidermek olabileceği gibi hastalığın ilerleyişini durdurmak ya da onu geriletmek de olabilir. İltihaplı romatizma tedavisinde genellikle ilaçlar kullanılırken yaşam tarzında değişiklik yapılmasının da iyileşme sürecine destek olabileceği belirtilir.
İlaç Tedavisi
Hastalığın çeşidine ve semptomlara göre değişebilen ilaç tedavisinde asıl amaç iltihabı ve ağrıyı en aza indirmek, eklem hasarlarını engelleyebilmek ve bireylerin daha kaliteli şekilde yaşamlarını sürdürebilmelerini sağlamaktır. İlaç tedavisinde sıklıkla ağrı kesiciler, antiinflamatuar ilaçlar kullanılır.
Cerrahi Müdahale
Romatizmal hastalığın ilerlediği ve eklem hasarının ciddi boyutlara ulaştığı durumlarda cerrahi müdahaleye başvurulabilir. Protez cerrahisiyle eklem değiştirme ameliyatları veya eklemi korumak için yapılan müdahaleler bireyin yaşam kalitesini yükseltebilir.
Fizik Tedavi
Kasları güçlendirmek ve eklem açıklığını korumak için fizik tedavi yöntemlerine başvurulabilir. Fizyoterapistler tarafından uygulanan egzersiz programları ve manuel terapiyle hareketliliği korumak, iyileştirmek amaçlanır.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Romatizma belirtilerini en aza indirecek yöntemlerden biri de yaşam tarzında değişiklikler yapmaktır. Hastaların şu konularda hassasiyet göstermesi gerekir:
- Kilo kontrolü,
- Sağlıklı beslenme,
- Düzenli egzersiz,
- Stresten uzak yaşam.
Romatizma hastaları nasıl beslenmeli ve hangi gıdaları tüketmeli, diye merak ediyor olabilirsiniz. Bu hastalara meyve, sebze, tam tahıllı ürünler ve yağsız proteinler bakımından zengin gıdaları tüketmeleri önerilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Romatizma kaç yaşında başlar?
Bu soruya verilebilecek belirli bir yaş aralığı yoktur, romatizmal hastalıklar her yaşta görülebilir. Yetişkinlerde, çocuklarda hatta bebeklerde görülebilen bu hastalığa en çok yakalananlarsa genellikle 30 ile 50 yaş aralığındaki bireylerdir.
Romatizma göze vurur mu?
Romatizmal hastalıklar bağ dokularını olduğu gibi damarları da olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle romatizmanın bazı çeşitleri gözle alakalı belirtilerin de ortaya çıkmasına neden olabilir. Romatizmal hastalıklar gözde üveit, sklerit (gözün beyaz tabakası olan skleranın iltihaplanması) veya göz kuruluğu gibi rahatsızlıklara sebep olabilir. Bu nedenle romatizma tanısı konulduğunda mutlaka bir göz uzmanına da görünmek gerekir.
Romatizma belirtileri genellikle hangi zamanlarda daha belirgin hâle gelir? Gece veya dinlenme anında artar mı?
Hastalığın semptomları arasında da belirttiğimiz gibi bazı türler sabah tutukluğuna neden olabilir. Uyku sırasında uzun süre hareketsiz kalan eklemler sabah saatlerinde hareket kısıtlılığına yol açar ancak tutukluk hissi gün içerisinde hareket ettikçe azalır. Benzer şekilde dinlenme anında da eklemlerde hareket kısıtlılığı görülebilir.
Bunun yanı sıra mevsim dönümleri, stres veya enfeksiyon gibi etkenler de belirtilerin daha belirgin hâle gelmesine neden olabilir. Genel anlamda belirtilerin artıp azaldığı özel zamanlardan söz etmek mümkün değildir. Hastanın durumuna ve hastalığın türüne, seyrine göre semptomların yoğunluğu farklılık gösterir.
Romatizma önlenebilir mi?
Eğer ailenizde bu hastalığı yaşayan birileri yoksa yaşam tarzınızda yapacağınız bazı düzenlemelerle romatizmaya yakalanma ihtimalinizi aza indirebilirsiniz. Düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme, stresten uzaklaşma ve kilo kontrolü romatizmanın önlenebilmesine yardımcı olabilir. Ancak hastalığın nedeni belirlenemediği için korunmanın tam olarak mümkün olmadığını söylemek gerekir.
En tehlikeli romatizma hangisi?
En tehlikeli romatizma çeşidi romatoid artrittir. Bağışıklık sisteminin vücudun kendi sağlıklı dokularına saldırması sonucu ortaya çıkan bu hastalık günlük yaşamı büyük oranda etkiler.
Onaylanmış İçerik