Pnömoni(Zatürre) Nedir? Belirtileri Nelerdir?

Pnömoni(zatürre), solunum sistemini ve solunum fonksiyonlarını ciddi şekilde etkileyen kompleks bir enfeksiyon hastalığıdır. Peki zatürre bulaşıcı mı, vücudu nasıl etkiler ve bu etkileri azaltmak için neler yapılabilir? Zatürreyle alakalı merak ettiğiniz tüm detayları yazımızda bulabilirsiniz.

Pnömoni(Zatürre) Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Zatürre, akciğerlerdeki hava keseciklerinin sıvıyla dolduğu ciddi bir enfeksiyondur. Hastalık; nedenine, yaşınıza ve genel sağlık durumunuza bağlı olarak hafif veya şiddetli olarak görülebilir. 

En yaygın pnömoni çeşitleri şunlardır: 

• Viral Pnömoni: Influenza(grip), solunum sinsityal virüsü(RSV) ve adenovirüs gibi virüslerden kaynaklanır. Belirtiler arasında ateş, öksürük, nefes darlığı ve kas ağrıları yer alır. 
• Bakteriyel Pnömoni: Streptococcus gibi bakterilerden kaynaklanan pnömoni çeşididir. Bunun yanı sıra haemophilus influenzae, klebsiella pneumoniae, pseudomonas aeruginosa gibi bakteri türleri de zatürreye neden olabilir. Bakteriyel pnömoni belirtileri arasında yüksek ateş, titreme, balgamlı öksürük, göğüs ağrısı ve nefes almada zorluk vardır.
• Mikoplazma Pnömonisi: "Yürüyen zatürre" olarak adlandırılan bu zatürre çeşidine mycoplasma pneumoniae, chlamydophila pneumoniae, legionella pneumophila bakterileri neden olur. Bu tür, atipik pnömoni olarak da isimlendirilir. Bu pnömoni çeşidinde genellikle hafif semptomlar görülür. Belirtiler arasında inatçı öksürük, düşük ateş, yorgunluk ve göğüs rahatsızlığı görülür.

Yaygın zatürre türleri arasında şöyle bir gruplandırmadan da söz etmek gerekir:

• Toplum Kökenli Pnömoni: Toplum kaynaklı pnömoni en yaygın pnömoni türlerinden biridir ve hastane dışında yakalanılan zatürreye işaret eder.
• Hastane Kaynaklı Pnömoni: Genellikle hastanın hastaneye kabulünü takip eden beş veya daha fazla gün sonra ortaya çıkar. Ventilatör ilişkili pnömoni de bu gruba dâhildir. Hastaneye yatırılan kişiler belirli bir hastalıktan muzdarip olduğundan zatürre daha ağır seyreder. Dolayısıyla ciddi bir tedavi sürecine ihtiyaç duyulur. 

Spesifik pnömoni türünün belirlenmesi, uygun tedavi planının seçilmesi için son derece önemlidir. Bazı zatürre türleri aşılar ve iyi hijyen uygulamalarıyla önlenebilse de herkes zatürreye yakalanabilir ve semptomlar görüldüğünde tıbbi yardım almak hayati önem taşır.

Pnömoni(Zatürre) Belirtileri Nelerdir?

Zatürrenin belirtileri; enfeksiyona neden olan mikrobun türü, hastanın yaşı ve genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişir. Hafif semptomlar genellikle soğuk algınlığı veya gribinkilere benzer. Ancak daha uzun sürer. Zatürre belirtileri genellikle şunları içerir:

• Nefes alırken göğüs ağrısı,
• Yorgunluk,
• Ateş, terleme ve titreme,
• Normalden düşük vücut ısısı(65 yaş üstü yetişkinlerde ve bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde),
• Bulantı, kusma veya ishal,
• Oksijen eksikliği nedeniyle dudaklarda ve tırnaklarda mavimsi renk,
• Yeşil, sarı veya kanlı mukus üreten öksürük,
• İştah kaybı,
• Hızlı nabız.

Zatürre belirtilerinin tamamı aynı anda ortaya çıkmayabilir. Ayrıca bazı insanlar atipik pnömoni etkenlerini hissetmeyebilir. Özellikle yaygın belirtilerden olan ateş, bazı kişilerde görülmez. Yenidoğan ve bebek pnömonisinde ateşsiz zatürre belirtileri daha yaygındır.

Siz de bu belirtilerden bir veya birkaçına sahipseniz vakit geçirmeden bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurabilirsiniz.

Pnömoni(Zatürre) Nasıl Bulaşır? Nedenleri Nelerdir?

Zatürrenin bulaşıcılığına ilişkin endişeler oldukça yaygındır. Nitekim zatürreye sebep olan bakteri ve virüsler bulaşıcıdır. Örneğin, streptokok pnömoni gibi bazı bakteriler, enfekte olmuş yüzeylere dokunulmasıyla veya öksürme yoluyla insandan insana yayılır. Hastayla yakın temas zatürrenin bulaşmasına neden olabilir. Mantar kaynaklı zatürre türleriyse bulaşıcı değildir.

Zatürreye neden olan başlıca faktörler şunlardır:

• Bakteriler,
• Virüsler,
• Mantarlar,
• Parazitler,
• Kimyasallar.

Pnömoni genellikle birden fazla faktörün etkileşimi sonucunda ortaya çıkar. Özellikle bağışıklık sistemi zayıf bireylerde pnömoni risk faktörleri daha belirgindir. 

Pnömoni ve Menenjit Gibi Hastalıklara Neden Olan Enfeksiyon Etkeni Hangisidir?

Pnömoni ve menenjit gibi hastalıklara neden olabilen enfeksiyöz ajanlar genellikle bakteri ve virüslerdir. Özellikle streptococcus pneumoniae ve haemophilus influenzae bakterileridir. Ayrıca influenza virüsleri, solunum sinsityal virüsü(RSV) ve adenovirüsler de pnömoni ve menenjite yol açabilir.

Zatürre Uyku Yapar mı?

Zatürre hâlsizlik ve yorgunluğa neden olur. Bu durum, "Zatürre uyku yapar mı?" sorusuna yanıt verir. Hastalar, ortaya çıkan belirtiler nedeniyle zatürre sürecinde daha fazla uyumaya eğilimli olabilir. Ayrıca semptomlardan kaynaklanan rahatsızlıklar nedeniyle uyku kalitesinin düştüğü de gözlemlenebilir.

Zatürre Üşütmekten mi Olur?

Zatürre, genellikle mantar, bakteri veya virüslerin solunum sistemine yerleşmesi sonucu oluşan bir enfeksiyondur. Dolayısıyla üşümek doğrudan zatürreye neden olmaz ancak soğuk havaya maruz kalmak bağışıklık sistemini zayıflatır. Bu da kişinin enfeksiyonlara karşı savunmasını azaltabilir. Bu durumda kişi, hastalığa neden olan organizmalarla temas ettiğinde zatürre gibi ciddi solunum yolu enfeksiyonlarına karşı daha savunmasız kalabilir.

Pnömoni Aşısı Ne Zaman Yapılır?

Zatürrenin yoğun şekilde görüldüğü bir mevsim yoktur. Siz ve doktorunuz zatürre aşısı olmanız gerektiğine karar verirseniz bunu yılın herhangi bir zamanında yaptırabilirsiniz. Grip mevsimindeyseniz her aşıyı farklı bir kolunuza yaptırarak aynı zamanda zatürre aşısı da olabilirsiniz.

Pnömoni(Zatürre) Tanısı Nasıl Konur?

Pnömoni tanısı, hastalığın tipik semptomlarına dayanarak konulabilir. Fiziksel muayenede doktor stetoskop kullanarak akciğerleri dikkatle dinler, nabzınızı ve kan basıncınızı ölçer. Genellikle akciğerlerin röntgeni de çekilir. Pnömonik infiltrasyon, akciğerde iltihaplanma olup olmadığını gösterir. Pnömoni evreleri hakkında bilgi verir.

Hekimin gerekli görmesi durumunda BT'yle de görüntüleme yapılabilir. Bunun yanı sıra ultrason kullanılabilir. Ek olarak kandan, idrardan ve öksürükle çıkarılan mukustan örnek alınarak iltihaba tam olarak hangi organizmaların neden olduğu araştırılabilir.

Pnömoni(Zatürre) Tedavisi Nasıl Yapılır?

Zatürre tedavisi enfeksiyonun iyileştirilmesini ve komplikasyonların önlenmesi amacıyla planlanır. Peki, zatürre nasıl geçer? İşte yaygın şekilde kullanılan tedavi yöntemleri:

• Antibiyotik Tedavisi: Pnömoniye bakteriler neden oluyorsa genellikle antibiyotik reçete edilir. Pnömonide antibiyotik seçimi, bakteri türüne bağlı olarak değişir. 
• Antiviral İlaç Tedavisi: Viral pnömoni tedavisinde antiviral pnömoni ilaçları kullanılır. Bu ilaçlar virüsün etkisini azaltır.
• Semptomatik Tedavi: Bu tedavi, hastada görülen semptomları hafifletmeye yöneliktir. Bu yolla ateş, öksürük ve ağrı gibi semptomlar kontrol altına alınır. Tedavide öksürüğü hafifletmek amacıyla öksürük ilaçları kullanılır. Antipiretik(ateş düşürücü) ilaçlar, ateşin kontrol altına alınmasında etkilidir. Bunun yanı sıra yeterli oksijen alınamaması durumunda oksijen tedavisi gibi uygulamalar da kullanılır.
• Hastane Tedavisi: Bazı durumlarda pnömoni daha ciddi seyirlidir ve hastaneye yatış gerekebilir. Bu durumda damar yoluyla verilen antibiyotikler ve tedaviyi destekleyici birtakım yöntemler kullanılır. Ayrıca akciğer ve göğüs duvarı arasında çok fazla sıvı varsa bu kataterle veya ameliyatla boşaltılır.

Zatürre tedavisi risk faktörlerine ve zatürrenin ne kadar ciddi olduğuna bağlıdır. Dolayısıyla tamamen kişiye özel bir tedavi süreci izlenir.

Pnömoniye Ne İyi Gelir?

Evde veya hastanede tedavi alırken şu önlemler tedaviye yardımcı olabilir:

• Bol Sıvı Tüketimi: Zatürreden kurtulmanıza yardımcı olması için sıvı alımınızı artırmayı deneyebilirsiniz. Bol miktarda sıvı tüketmek zatürre için çok önemlidir. Bu, dehidrasyonu önlemeye ve zatürrenin iyileşme belirtisi göstermesine yardımcı olacaktır. 
• Zencefil: Zencefil, öksürük de dâhil olmak üzere birçok solunum probleminde faydalıdır ve öksürük için yaygın olarak kullanılan doğal bir ilaçtır. Bir miktar taze zencefili ezebilir, suya ekleyebilir ve suyu kaynatabilirsiniz. 
• Bal: Bal etkili bir öksürük ilacıdır. Ballı sıcak süt içmek kuru öksürükten kurtulmaya ve sürekli öksürük nedeniyle ortaya çıkabilecek göğüs ağrısını hafifletmeye yardımcıdır. Ancak herhangi bir ürünü öksürük bastırıcı olarak kullanmadan önce mutlaka doktora danışmak gerekir. Öksürük, akciğerlerin temizlenmesine yardımcı olması bakımından son derece önemlidir.
• Nane Çayı: Nane, tahrişi hafifletmeye ve mukusu dışarı atmaya yardımcıdır. Araştırmalar, nanenin etkili bir dekonjestan, antiinflamatuar ve ağrı kesici olabileceğini göstermektedir. Gün içinde nane çayı tüketmek sizi rahatlatacaktır.

Bir kez zatürre geçirdikten sonra, bunu tekrar yaşama olasılığınız daha yüksektir. Genel sağlığınızı iyileştirmek ve riskinizi azaltmak için neler yapabileceğinizi doktorunuzla mutlaka konuşmalısınız.

Pnömoni İyileşme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Pnömoni iyileşme sürecinde doktorun önerdiği ilaçları düzenli olarak kullanın. Antibiyotik reçetesi alındıysa tüm ilaçları bitirin.
• İstirahat edin. Vücudunuzun iyileşmesine yardımcı olmak için yeterli dinlenmeye ve uykuya önem verin. Bol su tüketerek vücut sıvı dengesini koruyun.
• İyi beslenin. Vitamin ve mineral açısından zengin bir diyet uygulayın. Bağışıklık sistemini güçlendirmek için protein alımına özen gösterin.
• Ateş, öksürük ve nefes darlığı gibi semptomları düzenli olarak izleyin. Semptomlarda herhangi bir kötüleşme durumunda derhal sağlık profesyonellerine başvurun.
• İyileşme sürecinizle ilgili herhangi bir sorunuz veya endişeniz varsa doktorunuzla iletişim kurun.

Her bireyin sağlık durumu farklıdır. Bu nedenle bireysel ihtiyaçlara uygun tedaviyi doktorla görüşerek belirlemek önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Zatürre Ciddi Bir Hastalık mıdır?

Zatürre olan çoğu kişi tedaviye iyi yanıt verir. Ancak zatürre çok ciddi hatta ölümcül olabilir. Yaşlıların, bağışıklık sistemi zayıf kişilerin ve çocukların ciddi komplikasyonlar yaşama olasılığı daha yüksektir.

Pnömoni ve Bronşit Arasındaki Fark Nedir?

Bronşit, akciğerlerinize hava taşıyan bronşiyal tüpleri etkiler. Bu durum genellikle soğuk algınlığı veya grip gibi viral enfeksiyonların sonucunda gelişir ve hasta, 1 ila 2 hafta içinde iyileşir. Pnömoni, oksijenin kanınıza geçtiği alveol adı verilen hava keselerini etkiler ve akciğerlerde sıvı birikmesi görülür. 

Pnömonide Akciğer Sesleri Nasıl Değişir?

Zatürre, akciğer seslerinde belirgin değişikliklere neden olabilir fakat bu değişiklikleri değerlendirmek için genellikle stetoskop gibi tıbbi ekipmanlar kullanılır ve bir uzmanlık gerekir.

Pnömoniye bağlı olarak akciğer seslerinde görülebilecek değişiklikler şunlar olabilir:

• Raller: Pnömoni genellikle akciğerlerde hava keseciklerinde sıvı birikimine neden olur. Bu durum, stetoskopla muayene esnasında çıtırtı şeklinde duyulan anormal bir solunuma yani raller solunuma yol açar.
• Wheezing(Hırıltılı Solunum): Hırıltılı solunum, nefes alıp verme esnasında akciğerlerden düdük, ıslık veya hırıltı benzeri sürekli bir sesin duyulmasıdır.
• Dullness(Matlık): Akciğer pnömoni dokusunda sıvı birikimi oluşur. Bu da akciğer seslerinin genel tonunda bir matlık hissine neden olur.

Bu ses değişiklikleri, "Zatürre ne zaman tehlikelidir?" sorusuna yanıt verir. Seslerin durumu sağlık profesyonelleri tarafından değerlendirilmelidir. 

Zatürre Geçiren Kişilerden Bulaş Riski Ne Kadar Süre Devam Eder?

Bakteriyel zatürre söz konusuysa antibiyotiklere başladıktan ve ateş düştükten sonra yaklaşık 48 saat boyunca bulaş riski devam eder. Viral pnömonideyse belirtiler geçmeye başladıkça(özellikle ateş) bulaşıcılık süresi de azalır. 

Pnömonide Balgam Rengi Neden Önemlidir?

Yeşil veya sarı balgam, vücudun zatürre gibi bir enfeksiyonla savaştığının işareti olabilir. Başlarda sarı balgam görülebilir, bu daha sonra yeşil renge dönüşür. Değişim, potansiyel hastalığın şiddeti ve hastalık süresinin uzunluğuyla ilişkilidir.

Yazımızda zatürrenin belirtilerine ayrıntılı biçimde yer verdik. Siz de bu belirtileri gösterdiğinizi düşünüyorsanız hemen bir sağlık uzmanından yardım almalısınız. Evinizin konforunda muayene olmak ve gerekli tedaviyi almak için hemen online randevu alabilir, evde sağlık hizmetlerimizden yararlanabilirsiniz.