Genetik veya hormonlarla ilgili faktörler, çevresel etkenler ya da birtakım bireysel alışkanlıklar meme sağlığını etkileyebilir. Genel sağlığın önemli bir parçası olan meme sağlığının takibi ve kontrolü bu durumun erken fark edilmesi konusunda büyük önem taşır. Kadınlarda daha sık görülmesi sebebiyle özellikle kadınların meme kontrolünün nasıl yapıldığını öğrenmeleri erken tanı ve tedavi imkânı sağlayabilir. Gelin, meme sağlığı taramalarının ve kontrollerinin önemini ve nasıl yapıldıklarını beraber inceleyelim.
Meme Sağlığı Kontrolü Neden Önemlidir?
Yaşamın çeşitli evrelerinde kadınların memelerinde bazı değişiklikler yaşanabilir. Bedenin doğal bir parçası olan memenin nasıl göründüğü ve hissettirdiği konusunda zaman içerisinde farklılıklar oluşabilir. Bu değişikliklerin sebebi hamilelik ve menopoz gibi doğal biyolojik etkenler ya da sağlık sorunları olabilir. Memelerin nasıl kontrol edileceğini bilmek ve düzenli olarak meme kontrolü yapmak değişikliğin sebebini anlamak ve sağlıklı kalmak için önemlidir.
Bireylerin memelerinin normal görünümü ve hissi birbirinden farklı olabilir. Bireyin kendi normal meme yapısını bilmesi memede oluşabilecek farklılıkları daha kolay anlamasını sağlayabilir. Evde yapılan rutin kontroller sayesinde memedeki şekil değişiklikleri, kitle ve yumru oluşumu veya cilt rengi farklılıkları gibi alışılmadık durumlar fark edilebilir. Bu sayede sorunlar erken tespit edilebilir ve tedaviye gecikmeden başlanabilir. Araştırmalara göre meme kanseri teşhislerinin yaklaşık %43’ü bireysel tespitlerle başlar.
Meme Sağlığını Etkileyen Risk Faktörleri Nelerdir?
Meme sağlığının bozulmasına yol açan sebepler her zaman kesin olarak belirlenemeyebilir. Bir dizi faktörün etkileşimi memede istenmeyen durumların ve hastalıkların oluşmasına neden olabilir. Çeşitli genetik ve çevresel faktörler bir araya gelerek meme sağlığını bozabilecek hücresel hasarlara yol açabilir. Bazı risk faktörleri de meme sağlığının bozulması sürecinde rol oynayabilir. Meme kanseri farkındalığını artırmak için bu faktörleri bilmekte fayda vardır. Meme sağlığını tehdit edebilecek genetik, bireysel ve çevresel risk faktörlerinden bazıları şu şekildedir:
Genetik Faktörler
- Cinsiyet: Kadın olmak meme kanseri geliştirme riskini artıran en önemli faktörlerden biridir. Kadınlarda meme kanseri görülme riski erkeklere göre neredeyse 100 kat daha fazladır.
- Kalıtım: Birçok sağlık problemi gibi meme sağlığı sorunları da aile öyküsünden etkilenebilir. Birinci derece yakınlarda yani anne, baba, kardeş ya da çocukta meme kanserinin görülmesi bireyde meme kanseri riskini artırabilir.
- Yaş: Diğer birçok sağlık sorununda olduğu gibi meme kanseri de genellikle ilerleyen yaşlarda tespit edilir. Meme kanseri teşhisi alan kadınların %70’i 50 yaşın üzerindedir.
- Meme Kanseri Geçmişi: Daha önce meme kanseri teşhisi alan bir bireyin aynı memede farklı bir kısımda ya da diğer memede yeniden kanser geliştirme olasılığı vardır. Yumurtalık kanseri, kalın bağırsak kanseri veya rahim kanseri geçiren kadınların meme kanserine yakalanma riski de artabilir.
- Âdet Geçmişi: 12 yaşından önce âdet görmeye başlamak ilerleyen dönemlerde meme kanseri oluşumunu etkileyebilir.
- Geç Menopoz: Menopoza girme yaşının artması meme kanseri riskini artırabilen faktörlerden biridir.
Çevresel ve Bireysel Faktörler
- Fazla Kilo: Fazla kilo ve obezite meme kanseri açısından bir risk oluşturabilir. Bu durum özellikle menopoz sonrası dönemde meme kanseri riskini artırabilir veya meme kanserinin vücudun diğer bölgelerine yayılmasını hızlandırabilir.
- Doğum Hikâyesi: 30 yaşından sonra doğum yapan kadınlarda meme kanserinin görülme olasılığı daha erken yaşta doğum yapan kadınlara oranla fazladır.
- Alkol Tüketimi: Aşırı ve sık alkol tüketimi birçok sağlık sorununda olduğu gibi meme kanserinde de bir risk unsurudur. Tüketilen alkol miktarıyla birlikte risk artar.
- Egzersiz Yapmamak: Egzersizlerin olmadığı hareketsiz bir yaşam tarzı meme kanserinin ortaya çıkmasında rol oynayabilir.
- Sigara: Sigara içmek özellikle genç yaştaki ve menopoz öncesi dönemdeki kadınlarda meme kanseri riskini artırabilir.
- Hormon Tedavisi: Menopoz nedeniyle uzun yıllar östrojen tedavisi alan kadınlarda meme kanseri riski artabilir. Östrojen hormonunun fazlalığı memede kanser oluşumuna yol açan faktörlerdendir.
- Radyoterapi: 30 yaşından önce başka bir sağlık sorunu için göğüs veya yüz bölgesine radyasyon alınması meme kanseri riskini artırabilir.
Risk faktörlerinin etkisi her bireyde farklılık gösterebilir. Bu sebeple risk faktörlerini taşımak mutlaka bir sağlık sorunuyla karşılaşılacağına işaret etmez. Aynı şekilde genetik risk faktörlerine sahip olmamak da meme kanseri riskinin taşınmadığı anlamına gelmeyebilir. Genetik risk faktörlerini yönetmek ve değiştirmek mümkün olmasa da hastalığa yol açabilen yaşam tarzı alışkanlıklarını kontrol etmek mümkündür.
Meme sağlığını koruma yöntemleri bireysel kontrolleri, düzenli doktor muayenelerini ve sağlıklı alışkanlıklar geliştirmeyi içerir. Düzenli kontroller erken tanı ve tedavi imkânı sağlarken sağlıklı alışkanlıklar edinmek kanser riskinin azalmasına yardımcı olabilir.
Kontrol ve Tarama Önerileri
Meme sağlığını korumak için göz önünde bulundurulabilecek bazı öneriler şu şekildedir:
- Aile geçmişinde meme kanserinin bulunması durumunda bir doktorla görüşülebilir. Bu sayede birey olası riskler ve bu riskleri önleme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olabilir.
- Tıpkı meme yapısı gibi meme kanseri belirtileri de tüm kadınlar için aynı olmayabilir. Bireyin memesinin normal görünümünü bilmesi değişiklikleri daha rahat fark edebilmesini sağlar.
- 20 yaş üstündeki kadınların kendilerini her ay muayene etmeleri önerilir.
- Tarama testleri meme kanserini erken belirtiler veya semptomlar oluşmadan önce tespit etmenin en etkili yoludur. Kadınların her yıl doktor muayenesine gitmeleri önerilir.
- Herhangi bir şikâyeti ya da belirtisi olmasa da her kadının 40 yaşından sonra iki yılda bir mamografi çektirmesi gerekir.
Bireysel Muayene Nasıl Yapılır?
Bireysel muayene âdet dönemi bittikten sonraki ilk hafta içinde yapılabilir. Âdet görmeyen kadınlar da her ayın belirli bir günü kendilerini muayene edebilir. Kendi kendini muayene gözle ve elle olacak şekilde yapılabilir. Bu aşamada şu adımlar izlenebilir:
- Belden yukarısı çıplak olacak şekilde aynanın karşısına geçilir.
- Her iki kol aşağı sarkacak şekilde dik durulur.
- Her iki kol yukarı kaldırılır.
- Her iki el bele bastırılarak durulur.
- Her iki el bele bastırılırken öne doğru eğilinir.
- Daha sonra elle muayene için yatağa düz şekilde uzanılır.
- Hangi taraftaki meme muayene edilecekse o taraftaki el ensenin altına yerleştirilir.
- Diğer elle sırayla memenin her tarafına dokunulur.
Bu pozisyonlarda her iki meme de incelenir. İnceleme sırasında şu durumlara dikkat edilmelidir:
- Meme derisinde kalınlaşma, şişme veya renk değişikliği,
- Meme başında kalınlaşma, kızarıklık veya yara oluşumu,
- Memede normalden farklı kitle ve yumrular,
- Memenin veya meme başının içeri doğru çekilmesi,
- Meme başlarının pozisyonlarının normalden farklı olması,
- Memenin şeklindeki diğer farklılıklar.
Bireysel muayene sonucunda bu değişikliklerden herhangi biri tespit edilirse fiziksel muayene için bir doktora başvurulmalıdır.
Fiziksel Doktor Muayenesi Nasıl Yapılır?
Muayenede öncelikle bireyin aile öyküsü ve sağlık durumu hakkında bilgi alınır ve gerekli tetkikler yapılır. Doktor tarafından yapılan fiziksel meme muayenesi meme kanserinin erken teşhisi için önemli bir adımdır. Nadiren de olsa bazı meme kanseri vakaları mamografiyle ve ultrasonla teşhis edilemeyebilir. Ayrıca 40 yaşın altındaki kadınlarda meme dokusu daha yoğun olduğundan mamografi yeterli veriyi sağlamayabilir. Özel bir neden olmadığı sürece genellikle 40 yaşından önce mamografi çekilmez.
Mamografi sırasında memenin röntgen filmi çekilir. Bu işlem memenin iki tabaka arasında sıkıştırılmasıyla uygulanır. İşlem sırasında daha az ağrı hissetmek için meme hassasiyetinin daha düşük olduğu, âdet bitimini takip eden hafta tercih edilebilir. Bu haftada hormonal nedenlerle memelerin şişliği daha azdır ve mamografiden daha iyi sonuçlar alınabilir. Mamografiyi çeken radyoloji teknisyenin bilgili ve tecrübeli olması mamografinin kalitesinin yanı sıra bireyin hissettiği ağrının azalması açısından da önemli olabilir.
Sağlıklı Yaşam Önerileri
Yaşam tarzı alışkanlıklarını iyileştirmek genel sağlık üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Bu durum meme kanseri sürecini engelleme konusunda da önem taşır. Meme kanseri riskini azaltmak için uygulanabilecek bazı yöntemler şunlardır:
- Sağlıklı Beslenmek: Sağlıklı ve düzenli beslenmek meme kanseri de dâhil olmak üzere birçok kanser türüne karşı savunma sağlayabilir. Meyveler, sebzeler, omega-3 yağ asitleri, baklagiller ve tam tahıllar gibi gıdalar tüketilebilir. İşlenmiş gıdalardan, şekerden, fast food gibi yiyeceklerden ve doymuş yağlardan kaçınmak faydalı olabilir.
- Fazla Kilo Alımını Önlemek: Aşırı kilo alımını önlemek ve özellikle karın bölgesindeki yağlanmayı kontrol altına almak meme kanseri riskini azaltabilir.
- Egzersiz Yapmak: Egzersiz hem sağlıklı kilo aralığında kalmayı hem bağışlıklık sistemini iyileştirmeyi sağlar. Östrojen ve kan şekeri seviyelerinin de düşmesine yardımcı olur. Tüm bu faktörler meme kanseri riskini azaltabilir. Her gün yaklaşık 30 dakika egzersiz yapmak ter atma ve vücut yağlarını azaltma sayesinde genel sağlığa da faydalı olabilir. Yaşa ve sağlık durumuna bağlı olarak aerobik, yürüyüş, bisiklet, koşu, yüzme ve ağırlık kaldırma gibi egzersizler tercih edilebilir.
- Alkol Tüketimini Sınırlandırmak: Alkol tüketimini sınırlandırmak veya tamamen bırakmak vücudu istenmeyen durumlardan ve hastalıklardan korumanın etkili bir yoludur.
- Sigarayı Bırakmak: Sigara içmek diğer kanser türlerini etkilediği gibi meme kanseri oluşumunu da etkiler. Sigarayı bırakmak önemli bir koruyucu önlem olabilir. Sürekli olarak sigara dumanına maruz kalmaktan da kaçınmak da önemlidir.
- Uyku Döngüsünü Korumak: Uyku zamanlaması ve kalitesi bağışıklık sistemiyle yakından ilişkilidir. Metabolizmayı desteklemek ve hastalıklardan korunmak için yeterli uyku almak faydalı olabilir.
- Stresi Yönetimini Sağlamak: Stresle meme kanseri riski arasında kanıtlanmış bir bağlantı olmasa da stres seviyelerini azaltmak genel sağlığı korumak ve hastalıkları önlemek için faydalıdır.
Erken tanı ve tedavi yöntemlerinden yararlanmak için düzenli olarak kontrol yaptırmak gerekir. Bu sayede günlük hayata rahatça devam etmek mümkün olur. 360Sağlık olarak sunduğumuz Evde Rutin Check-Up hizmetimizle sağlık taramalarınızı ev konforunda yapıyoruz. Bu sayede belirti göstermeyen veya henüz fark edilmemiş bir rahatsızlığınız varsa tespit ederek tedaviye yönlendiriyoruz.
Onaylanmış İçerik