K Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir, Neden Olur?

Temel mikro besin değerlerinden biri olan K vitamini, yaşamsal pek çok faaliyette etkili bir rol oynar. Eksikliği durumunda genellikle K vitamini bakımından zengin gıdaların öğünlere eklenmesiyle kolayca tedavi edilebilir. Ancak bazı durumlarda farklı hastalıklar ve ilaçlar nedeniyle ortaya çıkabilir ve bu durumda doktor kontrolünde bir tedavi planının uygulanması gerekir. Peki; K vitamini eksikliği belirtileri nelerdir, nasıl önlenir?

K Vitamini Nedir, Ne İşe Yarar?

K vitamini; K1 ve K2 olarak iki çeşidi bulunan, eksikliğinde osteoporoz gibi çeşitli rahatsızlıklara ve önemli kanamalara yol açabilecek önemli bir vitamindir. Yağda eriyen bu vitamin hem dışarıdan alınan hem vücutta üretilebilen formlara sahiptir. Sağlık üzerindeki en önemli rolü, kanın pıhtılaşmasını desteklemesidir. Böylece aşırı kanama risklerini azaltır. 

Bunun yanında kemik sağlığı üzerinde de olumlu etkisi vardır. Kalsiyumun kemiklere yerleşmesinde görev alır. Kalbin etrafında bulunan arterlerde kalsiyum birikmesine bağlı meydana gelebilecek sorunların engellenmesini destekler. Ayrıca hücrelerin sağlıklı büyümesine ve onarılmasına da yardımcı olur. Periodontal hastalık kaynaklı diş kaybını önleyici etkileri bulunur. 

Filokinon olarak da adlandırılan K1 vitamini; yeşil yapraklı bitkilerde bol miktarda bulunur. Kanın pıhtılaşmasında etkilidir. İnsan vücudundaki K vitamininin yaklaşık %75 ila %90'ını oluşturur.

Menakinon olarak adlandırılan K2 vitamini ise hem bağırsaktaki bakteriler tarafından üretilir hem hayvansal gıdalardan alınır. Kemik sağlığı için oldukça önemlidir. 

K Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir? 

Yeterli miktarda K vitamini alınmadığı durumlarda kanama sorunları görülebilir. Bu kanama yara yerlerinin yanı sıra sağlam deri ve organlarda da meydana gelebilir.

K2 vitamini eksikliği belirtileri arasında kemik sağlığında yaşanılan sorunlar da yer alır. Yetişkinlerde, bebeklerde ve çocuklarda gözlemlenen bazı belirtileri şöyle sıralayabiliriz:

Yetişkinlerde K Vitamini Eksikliği Belirtileri 

• Vücudun değişik yerlerinde meydana gelen ve uzun süre iyileşmeyen morarmalar,
• Uyku hâlinde artış,
• Tırnak altlarında küçük kan pıhtılarının görülmesi,
• Diş etlerinde ve iç organlarda kanama,
• Bağırsakta kanama nedeniyle koyu renkli dışkı,
• Midede kanama nedeniyle kanlı kusma,
• Kadınlarda âdet kanamasının artması.

Bebeklerde ve Çocuklarda K Vitamini Eksikliği Belirtileri

K vitamini eksikliği en çok yenidoğanlarda görülür. Bu, yenidoğanın hemorajik hastalığı olarak adlandırılır. Üç tip altında incelenir. 

• Erken: Bebek doğduktan sonraki ilk 24 saat içinde ortaya çıkan belirtilerdir.
• Klasik: Belirtiler, bebek doğduktan sonra 2-7 gün içinde ortaya çıkar.
• Geç: Bebeğin ilk 2-8 hafta arasında ortaya çıkan belirtilerdir.

Bebeklerde K vitamini eksikliğinin belirtilerini şöyle listeleyebiliriz: 

• Göbek bağının kesildiği yerde kanama oluşması,
• Doğumdan sonra sünnet olan bebeklerde kanama meydana gelmesi,
• Cilt altında veya sindirim kanalında kanamaların gözlenmesi, 
• Deride morluk ve kanamalar,
• Beyin ve burun kanaması.
• Kanlı kusma,
• Çok koyu renkli veya kanlı kaka,
• Bebeğin cilt renginde gözle görülür bir solukluk.

K Vitamini Eksikliği Neden Olur? 

Yetişkinlerde görülen K vitamini eksikliğinin nedenlerinden bazılarını şöyle sıralayabiliriz: 

• İshal, çölyak ve kistik fibroz gibi hastalıklar,
• K vitamininin etkisiz kalmasına neden olabilecek karaciğer hastalıkları ve ince bağırsağın cerrahi olarak çıkartılmış olması,
• K vitamini bakımından zengin besinlerin yeterli miktarda tüketilmemesi,
• Bazı kan inceltici ilaçların kullanımı sonucu meydana gelebilen K vitamini emiliminin ve kullanımının azalması,
• Yüksek oranda A veya E vitamini alınması,
• Pıhtılaşmayı önleyici bazı ilaçların kullanılması,
• Yetersiz beslenme ve yüksek alkol tüketimi.

Bebeklerde K vitamini eksikliği neden olur?

Bebekler için K vitamini eksikliği sebeplerinden bazıları şunlardır:

• Bebek, fetal gelişim sırasında yeterli miktarda K vitamini alamamış olabilir. Fetüsün oluşumu, büyümesi ve organların oluşması gibi süreçlerde annenin beslenme şekli önemlidir. Gebelikte, plasenta aracılığıyla fetüs ihtiyaç duyduğu besinleri alır. K vitamininin az geçişi de bebeğin vitamin bakımından yetersiz gelişmesine yol açabilir.
• Bebeğin ilk birkaç gününde bağırsaklarında K2 vitaminini üretecek bakterinin henüz oluşmaması, eksikliğe neden olabilir.
• Bebeği yalnızca anne sütüyle beslemek de K vitamini eksikliği yaratabilir. 
• Bebeğin safra kanallarında tıkanmaya neden olan bir rahatsızlık yaşaması, K vitamini eksikliğiyle sonuçlanabilir.

K Vitamini Eksikliği Hangi Hastalıklara Yol Açar?

K vitamini eksikliğinde görülen hastalıklar arasında ilk sırada kanın pıhtılaşmaması sayılabilir. Düzgün şekilde pıhtılaşma olmadığında fazla kanama meydana gelir ve bu özellikle bebekler için risk oluşturabilir. 

• Kemikler, K vitamini eksikliği durumunda güçsüzleşebilir. Bu da kemikleri daha kırılgan hâle getirebilir. 
• K vitamini diş eti kanamasını azalttığından eksikliğinde diş eti kanamaları görülebilir. 
• K vitamini eksikliği idrar yolu enfeksiyonlarının artmasına neden olabilir.
• İltihap görülme sıklığını ve miktarını artırabilir.
• Osteoporoz ve kalp hastalıklarında artışa yol açabilir.

Bunlar, yalnızca K vitamini eksikliğinde oluşan hastalıklar değildir. K vitamini eksikliği etkenlerden biri olabilir. Örneğin hemofili, kanın olması gerektiği gibi pıhtılaşmasını önleyen genetik bir hastalıktır. K vitamini eksikliği hemofilinin nedeni değildir. 

"K vitamini eksikliği saç döker mi, gece körlüğüne neden olur mu?" soruları da merak edilir. Yapılan araştırmalar K vitamini eksikliğinin tek başına bu hastalıkların nedeni olabileceğini kanıtlamamıştır. Bu nedenle böyle sorunlar yaşıyorsanız uzman bir hekimden destek almanız önerilir.

K Vitamini Eksikliği Tanısı ve Tedavisi Nasıl Yapılır?

K vitamini eksikliğinin tespiti için mutlaka uzman doktora danışılmalıdır. Tanısı genellikle kan testleriyle yapılır. PT ve INR testleri, K vitamini eksikliğinin tespiti için kullanılır. Bu testlerde kanın pıhtılaşma süresi ölçülür. K vitamini eksikliğinde PT/INR değerleri artar. 

Günlük K vitamini ihtiyacı, kişinin vücut ağırlığının her kilogramı başına yaklaşık 1 mikrogramdır. Örneğin 50 kg ağırlığındaki bir bireyin günlük K vitamini ihtiyacı 50 mikrogram olur. Bu değerin altındaki durumlarda eksiklikten bahsedilebilir. "K vitamini eksikliği nedir?" sorusunu kısaca böyle açıklayabiliriz. Böyle bir durumunda hekim önerisiyle K vitamini eksikliği tedavisi için şu yöntemler uygulanabilir:

• Yetişkinlerde öncelikle K vitamini eksikliğine neden olan sebepler teşhis edilir. Örneğin çok ciddi bir kanama varsa ve pıhtılaşması oldukça zorsa hastaya önce taze donmuş plazma verilir ve ardından K vitamini uygulanabilir.
• Ağız yoluyla alınan K1 ilacı reçete edilebilir.
• Sindirim sisteminde emilim problemi yaşayan hastalar için enjeksiyon şeklinde K vitamini uygulanabilir.

K vitamini pek çok besinde bolca bulunur. Genellikle ağır bir diyet yapmayan veya yetersiz beslenmeyen bireylerde K vitamini eksikliği gelişmez. Bu nedenle hekim, eğer ciddi bir eksiklik veya altta yatan farklı bir sağlık sorunu yoksa tedavi için kişinin K vitamini bakımından zengin gıdaları tüketmesini de önerebilir.

K Vitamini Eksikliğinde Ne Yemeli?

Sebzeler, K vitamini yönünden oldukça zengindir. Ispanak, fasulye, salatalık, brokoli, Brüksel lahanası gibi sebzelerin tüketimi; K vitamini alımı için önemlidir. Örneğin 100 gram çiğ ıspanak, 483 mikrogram K vitamini içerir. Bunların dışında içerisinde K vitamini bulunan gıdalardan bazıları şunlardır:

• Kuşkonmaz, lahana, marul, pazı, pancar, maydanoz gibi sebzeler,
• Kivi, yaban mersini, nar, böğürtlen, çilek gibi meyveler,
• Yumurta, peynir, süt ve süt ürünleri, tavuk, sakatat, karaciğer, ördek eti gibi proteinler.

Bebeklerde K vitamini eksikliği nasıl giderilir?

Yenidoğanlarda K vitamini eksikliğini gidermek için bebek doğar doğmaz K vitamini yüklemesi yapılır. Böylece bebeğiniz anne sütü dışında beslenmeye başlayana kadar yeterli K vitaminini alır. Takip sürecinde ihtiyaç duyulursa enjeksiyon yenilenebilir. Bu işlem bebekler için oldukça güvenlidir. 

Sıkça Sorulan Sorular

K vitamini eksikliği yaşlılarda daha yaygın mıdır?

İleri yaş, K vitamini eksikliği riskini artırabilir. Bunun nedeni, ileri yaşla birlikte sindirim sisteminin daha az verimli hâle gelmesidir. Bu da K vitamininin emilimini azaltabilir.

K vitamini eksikliği gebelik sırasında anne ve bebek için riskli midir?

Gebelikte K vitamini eksikliği nadir görülmekle birlikte bunu önleyici bir tedavi önerilmez. Gebelik sırasında pek çok pıhtılaşma faktörü artış gösterdiğinden K vitamini eksikliği bir risk meydana getirmez. Hatta takviye olarak K vitamini kullanarak değerleri yükseltmeye çalışmak damar içi kan pıhtısı oluşma riskini artırabilir. 

K vitaminin fazla miktarda alınması zararlı mıdır?

K vitamininin fazlası karaciğerde depolanır. Depo edilecek miktarın üzerinde alınması ise genellikle sağlık sorununa neden olmaz. Çünkü kolay parçalanan, idrar ve dışkıyla dışarı atılabilen bir vitamin türüdür. Bu nedenle nadiren toksik seviyelerde birikir.