HPV Nedir? Belirtileri Nelerdir? Nasıl Bulaşır?

HPV hem kadınlarda hem erkeklerde yaygın görülen bir enfeksiyondur. HPV bireyin yaşam kalitesini düşürebileceği gibi oldukça ciddi sağlık problemlerine de yol açabilir. HPV hakkında detaylı bilgi sahibi olmak, bireyin HPV'den korunmasına ve olası bir enfeksiyon durumunda bu hastalıkla daha etkili bir şekilde başa çıkabilmesine yardımcı olabilir. Dilerseniz "HPV ne demek?", "HPV pozitif belirtileri neler?", "HPV'ye hangi doktor bakar?" gibi soruların yanıtlarını birlikte inceleyelim.

HPV Nedir? Tipleri Nelerdir?

HPV'nin açılımı Human (İnsan) Papilloma Virüs'tür. 100'den fazla türü olan HPV, insan vücudunun farklı bölümlerini etkileyebilir. HPV'nin bulaşma oranı o kadar yüksektir ki HPV'ye karşı aşılanmayan ve cinsel açıdan aktif bireylerin çoğu hayatının bir bölümünde enfeksiyona yakalanabilir.

HPV'nin bazı türleri sağlık için tehlike oluşturmaz ve vücutta hiçbir belirtiye neden olmaz. Hatta birey enfekte olduğunun farkına bile varmayabilir. Ancak yüksek riskli HPV tipleri sağlığı riske atabilecek bazı hastalıklara sebep olabilir.

HPV Belirtileri Nelerdir?

HPV semptomları her zaman bulaş sonrasında ortaya çıkmayabilir. HPV kuluçka süresi oldukça uzun sürebilir hatta virüs bulaştıktan yıllar sonra belirti göstermeye başlayabilir. Erkeklerde ve kadınlarda HPV belirtilerinin en yaygını genellikle genital bölgede ortaya çıkan siğillerdir. Bu siğillere sıklıkla tip 6 ve tip 11 virüsleri yol açar. Genital siğiller bulaşıcı olsa da sağlığı tehdit etmez. 

HPV erkekte ya da kadında kanser yapar mı?" sorusuna yanıt olarak HPV'nin kansere yol açtığını söylemek mümkün. Hatta bazı riskli HPV türleri vücutta kansere dönüşene kadar herhangi bir belirtiye sebep olmayabilir.

HPV nedeniyle ortaya çıkabilen bazı kanser türleri şöyle sıralanabilir:

• Rahim ağzı kanseri,
• Vulva kanseri,
• Vajinal kanser,
• Gırtlak kanseri,
• Penis kanseri.

Oral HPV Belirtileri

Oral HPV, insan papilloma virüsünün bir alt tipidir. Oral HPV'ye yakalanan bireylerde genellikle belirti göstermez. Bazı bireylerde rastlanabilen oral HPV belirtileri boğazda, ağızda veya dudaklarda oluşan yaralar ya da siğillerdir. Oral HPV'ye yakalanan bireylerin çoğunda kanser gelişimi gözlenmez. Nüfusun yalnızca %1'inde orofaringeal kanser tespit edilmiştir.

Kanser belirtisi olabilecek bazı semptomlar şöyle sıralanabilir:

• Yutma güçlüğü,
• Boyunda ya da yanakta şişlik,
• Geçmeyen ses kısıklığı,
• Tükürükte kan,
• Kulak ağrısı,
• Lenf düğümlerinde şişlik,
• Boğaz ağrısı,
• Çene ağrısı ya da çenede şişlik,
• Açıklanamayan kilo kaybı.

Bu belirtiler her zaman kanser göstergesi olmayabilir. Kesin teşhis için bireyin en yakın zamanda doktora başvurması gerekir.

Her Siğil HPV Kaynaklı mıdır?

Vücuttaki her siğil HPV nedeniyle ortaya çıkar. Ancak siğillere neden olan HPV türü değişiklik gösterir. Örneğin, genital bölgedeki siğil ile eldeki siğil farklı tür HPV'den kaynaklanabilir.

HPV Nasıl Bulaşır, Neden Olur?

Son derece bulaşıcı olan HPV, büyük ölçüde cinsel aktiviteler sırasında tensel temas sonucu bulaşır. "HPV bulaşıcı mı?" sorusu kısaca bu şekilde yanıtlanabilir.

HPV'nin bulaşmasına neden olabilecek bazı cinsel aktiviteleri şöyle sıralayabiliriz:

• Öpüşmek,
• Vajinal ilişki,
• Anal ilişki,
• Oral seks,
• Fisting,
• Genital bölgeler arasında temas,
• Enfekte olan partnerin cinsel organına temas sonrası bireyin kendi cinsel organına dokunması,
• Enfekte birinin kullandığı dezenfekte edilmemiş seks oyuncaklarını kullanmak.

HPV Sadece Cinsel Yolla mı Bulaşır?

HPV her zaman cinsel yollarla bulaşmayabilir. Farklı şekillerde de HPV bulaşına rastlanabilir:

• Vajinal Doğum: HPV taşıyan bir anne doğum sırasında bebeğine HPV bulaştırabilir. Bebek doğum kanalından geçerken bulaş gerçekleşebilir.
• Transplasental Bulaşma: HPV DNA'sı amniyotik sıvıda ve göbek kordonunda bulunur. Dolayısıyla enfekte bir annede HPV rahme geçerek bebeğe bulaşabilir. Ancak bu bulaş şeklinin nadiren görüldüğünü söylemek mümkün.
• El Teması: HPV nedeniyle ellerinde siğilleri bulunan bakıcı ya da ebeveynler bez değişimi gibi bazı eylemler sırasında virüsün bebeğe geçmesine sebep olabilir.
• Otomatik Aşılama: Birey virüsü vücudunun farklı bölgelerine kendi kendine bulaştırabilir. Örneğin, genital siğillerine temas ettikten sonra ellerini ağzına dokunduran birey virüsü otomatik aşılamış olur.

HPV Tuvaletten Bulaşır mı?

HPV genellikle kişiden kişiye fiziksel temasla bulaşır. Virüsü taşıyan bireyden bir nesneye ve nesneden farklı bir bireye geçme olasılığı nispeten düşüktür. Yüksek hijyen seviyesine sahip ortamlarda enfekte bir bireyin kullandığı klozet kullanıldığında büyük ihtimalle virüse yakalanılmaz. Fakat HPV bulaşının tuvalet aracılığıyla asla gerçekleşmeyeceğini de söyleyemeyiz. Bu yüzden umumi tuvaletleri kullanırken muhakkak hijyene dikkat edilmesine gerekir.

HPV Yakıldıktan Sonra Bulaşır mı?

Genital siğiller vücudunuzda HPV olduğunu gösteren bir işarettir. Bu siğiller ortadan kaldırıldığında enfeksiyonun kendisi değil, bir semptom tedavi edilmiş olur. Yani HPV hâlâ vücudunuzda bulunur. Dolayısıyla HPV, siğiller tedavi edilmiş olsa bile bireyin partnerine bulaşabilir. HPV'nin vücuttan atıldığını yalnızca testler net bir şekilde gösterir.

HPV Havuzdan Bulaşır mı?

HPV'nin havuz suyundan bulaşma olasılığının düşük olduğunu söyleyebiliriz. Ancak el ve ayak siğillerine neden olabilen düşük riskli bazı HPV türleri havuz ve hamam gibi ortamlardan bulaşabilir.

Lazer Epilasyonla HPV Bulaşır mı?

Tüy alımı sırasında temassız lazer epilasyon araçları tercih ediliyorsa HPV bulaşmaz. Temas gerektiren lazer epilasyon cihazlarında HPV bulaşı düşük bir ihtimal olsa bile söz konusu olabilir. Bu yüzden lazer epilasyon yaptırmak isteyen bireylerin sterilizasyona önem veren güvenli merkezleri tercih etmeleri faydalı olabilir.

Kimler HPV'ye Yakalanma Riski Altındadır?

Her insanın HPV'ye yakalanma olasılığı vardır. Ancak bazı bireyler için bu risk daha fazla olabilir. HPV'ye yakalanma riski daha yüksek olan bireyleri şöyle sıralayabiliriz:

• Yeni bir partnerle cinsel açıdan aktif olan bireyler,
• Birden fazla seks partneri olan bireyler,
• Bağışıklık sistemi zayıf olanlar.

HPV Nasıl Anlaşılır?

HPV olduğundan şüphelenen ve "HPV olduğumu nasıl anlarım?" diye merak eden kişiler için HPV'nin yüksek riskli olmayan bazı formlarını doktorların genital siğillere bakarak teşhis edebildiğini söyleyebiliriz.

Bazı durumlarda siğillerden örnek alınıp inceleme yapılabilir. Yukarıda bazı yüksek riskli HPV tiplerinin semptoma neden olmadığından bahsetmiştik. Bu yüzden doktor teşhis için farklı uygulamaları tercih edebilir.

Bunlardan kısaca bahsedelim:

Pap Smear Testi

HPV, rahim ağzı kanserinin en büyük nedenlerinden biridir. HPV enfeksiyonu, hücrelerin birbiriyle iletişim kurma ve çoğalma şekillerini değiştirerek rahim ağzı kanserinin oluşmasına sebep olur. Dolayısıyla rahim ağzında kanser hücrelerinin ya da kanser belirtisi olabilecek anormal hücrelerin varlığı HPV'ye işaret edebilir. Doktorlar Pap smear prosedürüyle olası bir kanseri erken teşhis ederek başarılı bir tedavi uygulamayı hedefler.

Pap smear'ın uygulanışa da kısaca değinelim:

• Test öncesinde spekulum isimli bir alet doktor tarafından vajinaya yerleştirilir.
• Doktor yumuşak bir fırça ve spatula yardımıyla vajinadan hücre örnekleri toplar.
• Hücre numuneleri laboratuvara gönderilir ve doktorlar tarafından incelenir.

Testin normal çıkması rahim ağzı hücrelerinin normal olduğunu gösterir. Ancak her zaman vücutta enfeksiyon olmadığı anlamına da gelmeyebilir. Bu durum HPV'nin rahim ağzı hücrelerine şu an için bir zarar vermediğini gösterebilir. Bu yüzden rutin tetkik yapılması önem taşır. Doktorlar genel kontrol için 21 ila 65 yaş arasındaki kadınlara her 3 yılda bir Pap smear testi yaptırmasını önerir. 30 yaş üzeri kadınlarda Pap smear, HPV testiyle birleştirilirse uygulama sıklığı 5 yıla kadar çıkarılabilir.

HPV Testi

Pap smear testinde bazı anormaliler tespit edildiyse HPV testi tercih edilebilir. Pap smear testinde olduğu gibi bireyin rahim ağzından hücre örneği alınır. Doktorlar genellikle Pap smear'ı ve HPV testini birlikte uygulamayı tercih eder. HPV pozitif test sonucu vücudunuzda enfeksiyon olduğunu gösterirken negatif test sonucu enfekte olmadığınızı belirtir. "HPV pozitif ve negatif ne demek?" sorusu kısaca bu şekilde cevaplanabilir. Doktor sonuçlara göre bireyin farklı tetkikler yaptırmasını da isteyebilir.

Kolposkopi

Pap smear testi sonucu anormalse ya da HPV testi sonucu pozitif çıktıysa doktor kolposkopi yapmayı tercih edebilir. İşlem kanser veya kansere dönüşme potansiyeli olan anormal hücreleri tespit etmeyi amaçlar.

Prosedür sırasında kolposkop isimli özel bir mikroskop kullanılır. Araç vajinayı ve rahim ağzını kaplayan dokuyu büyütür. Bu sayede doktor hücreleri inceleyebilir. Doktor bir anormallik tespit ederse doku örneği alarak biyopsiye yollayabilir.

Erkeklerde HPV Testi

Erkeklerde HPV'nin teşhisi için penis içinden doku örneği alınır ve incelenmek üzere analize gönderilir. Böylece siğil belirtileri görülmeyen durumlarda da teşhis konulabilir. 

HPV Tedavisi

HPV'yi tamamen ortadan kaldıran bir tedavi bulunmaz. Doktorların önerdiği tedaviler HPV'nin sebep olduğu semptomları ve rahatsızlıkları ortadan kaldırmayı hedefler. HPV'nin ortadan kaldırılması ancak bağışıklık sisteminin onu yenmesiyle mümkün olur.

HPV Aşısı

HPV aşısı, bireyi kanser ve siğile neden olabilen dokuz HPV tipine karşı (tip 6,11,16,18, 31, 33, 45, 52, 58 ) korumaya yardımcı olur. Aşı herhangi bir HPV virüsüne maruz kalmadan önce uygulandığında son derece etkilidir. HPV aşısı etkinliği kanıtlanan, oldukça güvenli bir aşıdır. Aşı uygulamasından sonra baş dönmesi, aşı yerinde ağrı ve kızarıklık gibi hafif yan etkilere rastlansa da HPV aşısı yan etkilerinin ciddi olduğuna dair bir kanıt bulunmuyor.

HPV aşısının kaç doz olduğuna da kısaca değinelim:

• 9 ila 15 yaş arasındaki çocuklara 6 veya 12 ay arayla 2 doz aşı yapılması önerilir.
• 15 ila 26 yaş arasındaki gençlerin 6 ay içinde 3 doz aşı yaptırması gerekir.
• 27 ila 45 yaş arasındaki yetişkinlere HPV aşısı rutin olarak tavsiye edilmez. 

HPV Siğilleri Nasıl Geçer?

HPV'nin neden olduğu genital siğiller hem kadınları hem erkekleri etkileyebilir. Kadınlarda siğiller vajina duvarı, vulva ve rahim ağzında gelişebilirken; erkeklerde penis, skrotum ya da kasık bölgesinde siğillere rastlanabilir. Siğiller kaşıntı, şişlik ve tahrişe yol açabilir.

Herhangi bir siğil tedavisi siğilleri yok etmeye yarasa da vücuttan tam olarak atılana kadar siğiller tekrarlama eğilimi gösterebilir.

HPV siğil tedavisinde tercih edilebilecek bazı tedavi yöntemleri şöyle sıralanabilir:

• Cerrahi Müdahale: Siğillerin diğer tedavilere olumlu yanıt vermediği veya çok büyük olduğu durumlarda doktorlar siğil tedavisi için cerrahi müdahaleyi tercih edebilir.
• Kriyoterapi: Bu uygulamada siğiller sıvı nitrojen kullanılarak dondurulur. Bu işlem siğillerin düşmesine yardımcı olur.
• Topikal Tedaviler: Doktorlar siğilleri yok etmek için hastaya bazı krem ya da jelleri önerebilir. 
• Elektrokoter: Bu yöntemde siğiller düşük voltajlı elektrik akımıyla yakılıp yok edilebilir.
• Lazer Uygulaması: Siğilleri yok etmek için lazerle yakma işlemi gerçekleştirilebilir.

Genital siğil tedavisi görürken şu noktalara dikkat edilmesi gerekir:

• Sentetik kumaşlardan üretilen iç çamaşırları yerine tamamen pamuklu kumaşla üretilen iç çamaşırlarını tercih etmek gerekir.
• Siğillerin bulunduğu bölge mümkün olduğunca kuru tutulmalıdır.
• Birey prezervatif kullansa bile genital bölge siğilleri partnerine bulaşabilir. Bu nedenle tedavi süresince seksten uzak durmak faydalı olabilir. Doktora sorularak seks yapmanın ne zaman güvenli olabileceği öğrenilebilir.

HPV İçin Bağışıklık Sistemi Güçlendirme

HPV teşhisi konan bireylerin virüsten en kısa sürede kurtulmak için bağışıklık sistemlerini güçlendirmeleri gerekir. Bunun için yapılabilecek bazı uygulamalara değinelim:

• Güçlü bir bağışıklık için antioksidan bakımından zengin besinlerin tüketilmesine özen gösterilmelidir. Antioksidanlar DNA'ya zarar veren ve bağışıklık sisteminin baskılanmasına neden olan serbest radikallerle savaşır. Bu sayede bağışıklık sistemi etkili biçimde destekler.
• Doymuş yağlar yerine sağlıklı yağlar tercih edilerek bağışıklığın düzenlenmesinde etkili olan bileşenlerin üretimi artırılabilir.
• Sarımsak ve zencefil tüketimini artırarak virüs ve bakterilerle daha iyi mücadele edilebilir.
• Bol su içmeye özen gösterilebilir. Böylece hücrelerin daha verimli bir şekilde çalışmasına yardımcı olunabilir.
• Düzenli egzersiz yapmak vücudun kendisini patojenlere ve kanser hücrelerinin büyümesine karşı korumasını sağlayabilir. Bu nedenle egzersiz ve hareketin günlük rutinin bir parçası olması son derece önemli.
• Kronik strese sahip olmak bağışıklığın zayıflamasına yol açabilir. Ancak stres yönetimini öğrenerek onunla başa çıkmak bağışıklığı daha güçlü hâle getirebilir.
• Uyumak vücudun onarılmasına ve dinlenmesine katkıda bulunur. İyi bir bağışıklık sistemine sahip olmak için her gün yeterince uyumaya özen gösterilmeli.
• Aşırı kilo bağışıklık sistemi fonksiyonlarının bozulmasında rol oynayabilir. İdeal kiloya ulaşmak ve onu korumak bireyin daha sağlıklı olmasına yardımcı olabilir.
• Sigara ve alkolü bırakarak bağışıklık sisteminin zayıflamasına engel olunabilir.

HPV'den Korunmanın Yolları Nelerdir?

HPV'den korunmanın en iyi yolu daha önce de bahsettiğimiz gibi aşıdır. Aşının yanı sıra birey kendini enfeksiyondan korumak için bunlara dikkat edebilir:

• Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanmak HPV enfeksiyonu riskini düşürebilir.
• Tek bir partnerle cinsel ilişki sürdürmek bireyin HPV'den korunmasını sağlayabilir.
• Sağlıklı ve dengeli bir beslenme tarzını benimsemek bağışıklığı güçlendirebilir, bireyin enfeksiyona karşı daha dayanıklı hâle gelmesini sağlayabilir.
• Olası kanserleri önceden tespit edebilmek için tarama ve kontroller düzenli olarak yaptırılmalıdır.

Sıkça Sorulan Sorular

HPV aşısı nerede yapılır?

Öncelikle HPV aşısının henüz SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) tarafından karşılanmadığını belirtmeliyiz. Aşı reçetesiz olarak alınabilir. Ancak aşı reçetesiz yapılamadığı için sağlık ocaklarına ya da hastanelere başvurulması gerekir.

HPV aşısı nereye vurulur?

HPV aşısı genellikle kolun üst kısmına uygulanır.

HPV aşısı ne zaman etki göstermeye başlar?

HPV aşısının ilk dozunu olduktan yaklaşık bir ila iki hafta sonra bağışıklık sistemi tepki vermeye başlar. Ek dozlar da tepkinin güçlendirilmesine ve aşının yeterince koruyucu hâle gelmesine yardımcı olur.

HPV aşısı yaptırmak için bakire olmanız gerekir mi?

Doktorlar sıklıkla HPV aşısının cinsel açıdan aktif hâle gelmeden önce yapılmasını önerir. Ancak sadece bakire insanların HPV aşısı yaptırabileceği bilgisi sık karşılaşılabilen bir yanlıştır. HPV aşısı cinsel birliktelik yaşamış ama virüse maruz kalmamış bireyler için de koruyucu özellik gösterir. Hatta HPV'ye yakalanan bireylerde bile geçirmedikleri HPV türüne karşı önleyicidir. Dolayısıyla bakire olmayan bireyler de doktorlarına danışarak aşı olma kararı alabilirler.

HPV aşısı kısırlık yapar mı?

HPV aşısı ile kısırlık arasında bir ilişki bulunmuyor. Aksine aşı her iki cinsiyette de üreme sisteminin korunmasına yardımcı olur.

HPV aşısı HPV'ye neden olur mu?

HPV aşısı virüsün yüzeyindeki bir proteinden üretilir. Dolayısıyla bir genetik materyal içermediğinden çoğalamaz ve enfeksiyona ya da kansere sebep olmaz. 

Hamilelik döneminde HPV aşısı yapılır mı?

Gebelik döneminde HPV aşısı yaptırılması doktorlar tarafından tavsiye edilmez. Eğer birey gebelikten önce aşı olmaya başladıysa ve aşının sonraki dozları gebeliğe denk geldiyse bu dozları doktora danışarak gebelik sonrasına ertelemelidir.

Erkekler ve erkek çocukları da HPV aşısı olmalı mı?

HPV aşısı insanlar arasında yalnızca rahim ağzı kanserine karşı koruyucu olarak bilinir. Dolayısıyla birçok kişi erkeklerin ya da erkek çocuklarının aşı olmasının gerekmediğini düşünebilir. Oysa HPV aşısı anal ve penis kanseri gibi diğer kanserlere karşı da koruyucudur. Bunun yanı sıra erkeklerin HPV'den korunuyor olması virüsün yayılma hızını düşürerek cinsel partnerlerinin de korunmasına katkıda bulunur.

Doğum yaptıktan sonra HPV aşısının yenilenmesi gerekir mi?

Bebek sahibi olmadan önce birey aşının gerekli tüm dozlarını olduysa doğum sonrasında aşıların yenilenmesi gerekmez.

HPV aşısı olan kadınların rutin pap smear testi yaptırması gerekir mi?

Hâlihazırda HPV aşısı olan kadınların da rutin olarak pap smear testi yaptırması gerekir. Çünkü HPV aşısı rahim ağzı kanserine neden olan HPV türlerinin %90'ına karşı koruyucu özellik gösterir. Dolayısıyla aşının korumadığı türler hâlâ kansere neden olabilir. Ayrıca bazı kadınlar aşı olduğunda zaten enfekte hâlde olabilir ya da aşı sonrası gerekli bağışıklığı kazanamayabilir.

HPV aşısı cinsel yolla bulaşan diğer hastalıklar için koruyucu mudur?

HPV aşısı HPV'nin dokuz farklı tipi için koruyucudur. Dolayısıyla cinsel yolla bulaşan diğer hastalıklar için koruyucu değildir. Bunlar için ayrıca önlem alınması gerekir.

Kadınlar ve erkekler HPV için hangi bölüme/doktora gitmeli?

HPV bulaştığından şüphelenildiğinde kadınların kadın doğum uzmanına muayene olması gerekir. Erkekler ise üroloğa başvurabilir. 

HPV kendiliğinden geçer mi? 

HPV sağlıklı bir bağışıklık sistemine sahip bireylerde çoğunlukla hiçbir soruna sebep olmadan kendiliğinden geçebilir. Ancak bireyin bağışıklık sistemi organ nakli ya da AIDS gibi sağlık sorunları sebebiyle baskılandıysa HPV kendiliğinden geçmeyebilir.

HPV doğuştan olur mu?

HPV enfekte bir anneden bebeğe bulaşırsa bebek doğuştan HPV'ye sahip olabilir. Bu durum oldukça nadir gerçekleşir.

HPV genetik midir?

Vajinal doğum gibi bazı durumlarda ebeveynlerden çocuklara HPV bulaşı gözlenebilir. Ancak HPV çocuklarda ebeveynlerinden aldıkları genler dolayısıyla görülmez. Buna bağlı olarak HPV kalıtsal bir durum olarak sınıflandırılamaz. 

HPV tekrarlar mı?

HPV enfeksiyonu geçirildiyse vücut enfeksiyona neden olan tipe karşı bağışıklık geliştirebilir. Ancak bireyin HPV'nin diğer türlerine yakalanma ve enfekte olma riski bulunur.

Aynı anda birden fazla HPV türüne yakalanmak mümkün mü?

Bireyin aynı anda farklı HPV tipleri ile enfekte olma olasılığı bulunuyor.

HPV belirtileri göstermeyen birinden virüs kapabilir misiniz?

HPV taşıyan birçok bireyin belirti göstermeyebileceğinden bahsettik. Dolayısıyla birçok insan hâlihazırda HPV taşıdığından haberdar değildir. Birey belirti göstermeyen partnerinden virüs kapabilir. Bundan korunmanın en iyi yolu aşı yaptırmaktır.

HPV idrar yolu enfeksiyonu yapar mı?

HPV çoğunlukla idrar yolu enfeksiyonuna yol açmaz. HPV'nin neden olduğu siğiller kadınlarda üretra çıkışını, erkeklerde idrar yolu çıkışını kapayacak şekilde konumlandıysa idrar yolu enfeksiyonu gözlenebilir. Ancak bu durumun nadiren görüldüğünü belirtmeliyiz. Çoğunlukla doktorlar böyle bir durum gelişmeden siğilleri tedavi etmiş olur.

HPV ne kadar sürede vücuttan atılır?

Bağışıklık sistemi güçlü olan 10 kişiden 9'unda virüs 2 yıl içinde büyük olasılıkla vücuttan atılmış olur.