Güneş Alerjisi Nedir? Güneş Alerjisine Ne İyi Gelir?

Güneş ışınlarının yüksek tansiyonu düşürmekten vücuda D vitamini sağlamaya, bağışıklık sistemini güçlendirmekten ruh hâlini iyileştirmeye kadar birçok faydası vardır. Bunlardan faydalanmak için güneşe doğru zamanda ve doğru miktarda maruz kalmak gerekir. Güneşe fazla maruz kalındığında bazı bireylerde güneş alerjisi ve alerjinin beraberinde getirdiği fiziksel belirtiler görülür. Güneş alerjisi genellikle hafif belirtilerle ortaya çıkan ve kendiliğinden geçen bir alerji türüdür. Bu alerjinin sebep olduğu belirtilerse bireyin hayat kalitesini düşürebilir. Gelin, güneş alerjisine ilişkin detaylı bilgileri birlikte inceleyelim.

Güneş Alerjisi Nedir? Çeşitleri Nelerdir?

Güneş alerjisi genellikle güneş ışığına fazla maruz kalındığında ortaya çıkan bir alerji türüdür. Bazı endüstri ve sağlık sistemlerinde kullanılan yapay ultraviyole (UV) ışığa maruz kalma sonucunda da oluşabilir. Dünya genelindeki insanların %2'si ila %18'inin güneş alerjisine sahip olduğu tahmin ediliyor.

Bazen derideki bileşenler güneşe maruz kaldığında bağışıklık sistemi onları yabancı madde olarak algılayabilir. Bu sebeple vücut, bağışıklık savunmasını harekete geçirir ve alerjik belirtiler ortaya çıkar. Güneşe yalnızca birkaç dakika maruz kalmak bile alerjinin tetiklenmesine ve belirtilerin görülmesine sebep olabilir.

Güneş alerjisinin nedenlerine ve belirtilerine göre birbirinden ayrılan çeşitli türleri vardır. Vücuttaki reaksiyonlar bu türlere göre değişiklik gösterebilir. Güneş alerjisi türlerini şöyle sıralayabiliriz: 

Güneş Ürtikeri

Çok nadir görülen güneş alerjisi çeşitlerinden biridir. Genellikle güneşe maruz kalan bölgelerde aniden başlayan kaşıntılı döküntüler ve kurdeşenler, ürtiker güneş alerjisinin belirtileridir. Güneşe çok uzun süre maruz kalınmadıysa döküntüler 24 saat içinde iyileşme gösterebilir. Cilt ne kadar uzun süre güneş ışığına maruz kalırsa reaksiyonlar o kadar çok şiddetlenebilir. Bu durumda şişlik, kabuklanma, kanama, baş ağrısı, hâlsizlik ve mide bulantısı gibi belirtiler meydana gelebilir. Başka alerjisi veya cilt hassasiyeti olan bireylerde ürtiker gelişme olasılığı daha yüksektir. Güneş ürtikerinin bilinen kesin bir tedavisi yoktur.

Aktinik Keratoz

Güneşe çok uzun süre maruz kalınması sonucu ultraviyole (UV) ışığın cilt hücrelerinin dış katmanına zarar vermesiyle oluşan alerji türüdür. Genellikle yüzeyi pütürlü ve zaman zaman pullanan yamalar şeklinde ortaya çıkar. Bu yamalar kırmızı, pembe, gri ya da ten renginde olabilir. Şiddetli bir rahatsızlık hissi oluşturmadığı için hemen farkına varılmayabilir. Gözle görülmese bile dokunulduğunda pütürlü doku hissedilebilir. Etkilenen bölgelere bazı tedaviler uygulanabilir. En etkili yöntem güneş ışınlarından korunmaktadır.

Fotoalerjik Reaksiyon

Güneş ışığındaki ultraviyole (UV) ışınlar cilde sürülen kimyasal içerikli bir ürünle veya bir ilaçla etkileşime girdiğinde bağışıklık sistemi reaksiyon gösterebilir. İlaçlar, güneş kremleri, kozmetik ürünler ve parfümler reaksiyona yol açabilen ürünlerdendir. Genellikle güneşe maruz kaldıktan bir ya da birkaç gün sonra ciltte kaşıntılı döküntüler, şişlik, kızarıklık ve iltihaplanma görülür. Birkaç gün güneşten uzak durmak ve reaksiyona sebep olan ürünü kullanmayı bırakmak gerekebilir.

Polimorf Işık Püskürtmesi

Güneş ışığına veya yapay ultraviyole (UV) ışığa maruz kalma sonucunda tetiklenen, oldukça yaygın görülen bir alerji türüdür. Güneş ışığına maruz kaldıktan sonra birkaç saatte veya birkaç günde kaşıntılı döküntüler ortaya çıkabilir. Döküntüler genellikle vücudun güneşe en çok maruz kalan baş, boyun, göğüs ve kollar gibi kısımlarında görülür. Bulaşıcı değildir ve doğrudan bir tedavisi yoktur. Güneş koruyucu kullanmak ve güneşten kaçınmak döküntülerin zamanla iz bırakmadan iyileşmesini sağlayabilir.

Güneş Alerjisi Belirtileri Nelerdir?

Güneş alerjisinin belirtileri alerjinin türü, maruz kalınan güneş ışığının yoğunluğu, güneşe maruz kalma süresi ve maruz kalan bölgenin genişliği gibi faktörlere bağlı olarak kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Belirtiler güneşe maruz kaldıktan sonra bazen birkaç dakika içinde başlayabildiği gibi birkaç gün sonra da ortaya çıkabilir. Deride ortaya çıkan bir reaksiyon olduğundan gözde güneş alerjisi belirtilerine pek rastlanmaz. Genellikle güneşe daha çok maruz kalan yüzde, boyunda, elde ve kollarda güneş alerjisi belirtileri görülür.

Vücutta ve yüzde görülen güneş alerjisi belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Kızarıklık,
• Kaşıntı,
• Döküntü,
• Kabarma,
• Yanma,
• Batma,
• Ağrı,
• Pullanma,
• Şişlik,
• Kabuklanma,
• İltihaplanma,
• Kanama,
• Kurdeşen.

Yaygın olmayan bazı şiddetli belirtilerse şu şekilde olabilir: 

• Baş ağrısı,
• Hâlsizlik,
• Baş dönmesi,
• Bayılma,
• Mide bulantısı,
• Kusma,
• Hırıltılı nefes alma,
• Nefes darlığı.

Bebeklerde Güneş Alerjisi Belirtileri

Güneş ışınları bebeklerin ve çocukların fiziksel gelişimi için oldukça önemlidir. Cildi korumadan uzun süre güneşte kalmak, özellikle açık tenli çocuklarda alerjik reaksiyonlara sebep olabilir. Çocuklarda güneş alerjisine karşı oluşan tepkiler çeşitlilik gösterebilir. Bu tepkiler en çok yüz, boyun, kollar ve bacaklar gibi bölgelerde görülür.

Bebeklerde güneş alerjisinin bazı belirtileri şöyle sıralanabilir:

• Ciltte dağınık ya da kümelenmiş küçük kırmızı noktalar veya lekeler,
• Kaşıntılı ve sıvı dolu minik kabarcıklar,
• Kaşıntı ve yanma hissine yol açan egzama benzeri kuru, pullu kırmızı lekeler,
• Dairesel şişkinlikler,
• Çatlama, kanama veya kurdeşen.

Güneş Alerjisi Neden Olur?

Güneş alerjisinin sebepleri henüz net bir şekilde saptanmış değil. Bu alerjiye birkaç farklı durumun yol açabileceği düşünülüyor. Güneş alerjisinin altında yatan bazı nedenler şöyle özetlenebilir:

• Genetik yatkınlık: Ailede güneş alerjisi olan bireyler varsa bu alerji diğer bireylere de kalıtsal yolla taşınmış olabilir.
• Bağışıklık sistemi: Bazı bireylerin bağışıklık sisteminin güneş ışığının etkilerine karşıya aşırı duyarlı olması ve ultraviyole (UV) ışınlarını tehdit olarak algılaması güneş alerjisine sebep olabilir.
• Kimyasal kullanımı: Vücuda sürülen kimyasal içerikli bazı kremler, kozmetik ürünler ya da kullanılan parfümler güneş ışığıyla etkileşime girdiğinde vücutta alerjik reaksiyon oluşabilir.
• İlaç kullanımı: Bazı ilaçların içindeki bileşenler ultraviyole (UV) ışınlarıyla etkileşime girerek bağışıklık sisteminin aşırı tepki vermesine neden olabilir.
• Cilt hastalığı: Farklı cilt hastalıkları güneşin ciltte oluşturduğu reaksiyonları tetikleyebilir.

Güneş Alerjisi Nasıl Teşhis Edilir?

Güneş alerjisinin ciltte sebep olduğu bazı değişiklikler başka alerjilerle ya da hastalık belirtileriyle benzerlik gösterebilir. Bu sebeple güneşe maruz kaldıktan sonra belirtilerin fark edilmesiyle bir doktora başvurmakta fayda vardır. Doktor belirtilerin güneş alerjisi kaynaklı olup olmadığını anlamak bireyin kişisel sağlık öyküsünü ve ailesinin tıbbi geçmişini inceleyebilir. Teşhis esnasında doktorunuzun izleyebileceği yöntemlerden bazıları şu şekilde sıralanabilir: 

• Belirtiler ve derideki değişiklikler gözle veya dokunarak muayene edilebilir.
• Belirtilerin ne zaman başladığı, ne zaman ve ne kadar süreyle güneşe maruz kalındığı konularında bilgi alınabilir. Daha önce benzer belirtilerin yaşanıp yaşanmadığı öğrenilebilir.
• Düzenli olarak kullanılan ilaçlar ve cilt ürünleri hakkında sorular sorulabilir.
• Fototest olarak da bilinen ultraviyole (UV) ışık testi ile cildin özel bir lambadan gelen ışığa nasıl tepki verdiğine bakılabilir. Hangi tür güneş alerjisine sahip olunduğu bu şekilde belirlenebilir.
• Yama testi ile ilaç ya da kozmetik ürün gibi potansiyel alerjenler küçük miktarlarda olacak şekilde cilde uygulanabilir. Daha sonra bu maddenin cilt üzerinde bir etkisinin olup olmadığı saptanabilir.
• Semptomların güneş alerjisi dışında farklı bir rahatsızlıktan kaynaklanma ihtimali varsa bazı kan testleri yapılabilir ve deri örnekleri alınabilir.

Güneş Alerjisi Tedavisi

Güneş alerjisi günlük aktiviteleri kısıtlayabilen bir alerji türüdür. Bu sebeple uygun yöntemlerle tedavi edilmesi ve etkilerinin azaltılması bireyin hayat kalitesini olumlu yönde etkiler. Çoğu güneş alerjisi türünün kesin bir tedavisi yoktur ancak belirtilerin şiddetine bağlı olarak bazı yöntemler uygulanabilir. Bu yöntemler sayesinde alerjik reaksiyonların sıklığı ve şiddeti azaltılabilir.

Hafif şiddetli belirtiler genellikle bir tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden geçer. Hafif semptomlar için kaşıntılı bölgelere nemli bir bezle soğuk kompres uygulanabilir. Bazı durumlardaysa belirtilerin süresi ve şiddeti daha fazla olabilir. Böyle zamanlarda doktor tavsiyesiyle birlikte güneş alerjisi için kortizonlu kremlerle, ilaçla veya ışık terapisiyle tedavi uygulanabilir. Işık terapisinde cilt, güneş ışığına karşı duyarsızlaşması amacıyla kontrollü ve kademeli olarak ultraviyole (UV) ışınlarına maruz bırakılır.

Güneş Alerjisinden Korunmak İçin Neler Yapılabilir?

Bilim insanları güneş alerjisine neyin sebep olduğunu tam olarak belirleyemediğinden bu durumu önleyecek kesin bir yöntem henüz mevcut değil. Yaşam tarzında bazı düzenlemeler yapmak ve doktor önerisiyle tedavi görmek var olan semptomları hafifletebilir. Bu sayede dışarıda daha rahat zaman geçirmek ve günlük hayatı kolaylaştırmak mümkündür.

"Güneş alerjisine ne iyi gelir ve güneş alerjisi olanlar ne yapmalıdır?" sorusuna şu şekilde yanıt verilebilir:

• Güneş alerjisine karşı en etkili yöntem, mümkün olduğunca güneş ışığından kaçınmaktır. Özellikle hafif şiddetli bir alerjinin etkileri güneşten uzak kalarak kısa sürede azaltılabilir.
• Yaşam tarzında yapılacak bazı değişiklikler alerjik reaksiyon olasılığını düşürebilir. Güneş ışınlarının etkili olduğu 10.00-16.00 saatleri arasında, özellikle de güneşin en zararlı olduğu 11.00-13.00 saatlerinde güneşten kaçınmak faydalı olabilir.
• Öğle saatlerinde güneşe çıkmak gerekiyorsa cildin açıkta kalan bölümlerine yüksek güneş koruma faktörüne sahip güneş koruyucu uygulanabilir. Gün boyu dışarıda kalınacaksa güneş kremini gün içerisinde yenilemek gerekebilir.
• Güneşe çıkarken kulağı ve enseyi kapatan geniş kenarlı şapkalar, şemsiye, uzun kollu kıyafet ve ultraviyole (UV) engelleyici güneş gözlüğü gibi koruyucular kullanılabilir. 
• Alerjik belirtileri tetikleyen ilaçlar ya da kozmetik ürünler fark edildiğinde bunları kullanmaktan kaçınmak yararlı olabilir. Reçeteli bir ilaç kullanılıyorsa ve dışarıda zaman geçirmek gerekiyorsa özel bir önlemin gerekip gerekmediği bir doktora danışılabilir.
• Nemlendirici cilt losyonları kullanmak kuruyan döküntülü cildin neden olduğu tahrişi hafifletmede işe yarayabilir.

Sıkça Sorulan Sorular 

Güneş alerjisi için hangi doktora gidilir?

Güneş alerjisi tedavisi için dermatoloji bölümündeki bir dermatoloğa gitmek uygundur.

Güneş alerjisi geçer mi?

Güneş alerjisi genellikle tedaviye gerek kalmadan iyileşen bir alerji türüdür. Güneşten korunmak için önerilen yöntemlere dikkat edildiğinde belirtiler azalabilir veya tamamen ortadan kalkabilir. Daha şiddetli belirtilerde dermatolog tarafından önerilen güneş alerjisi kremlerinin ve ilaçlarının kullanımı alerjik reaksiyonların azalmasını veya geçmesini sağlayabilir.

Güneş alerjisi sonradan olur mu?

Güneş alerjisi hayatın herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir. Belirtiler genetik yatkınlığa, cilt tipine, güneşe maruz kalma durumuna ve başka cilt hastalıklarına bağlı olarak herhangi bir yaşta görülmeye başlanabilir.

Güneş alerjisi kaç günde geçer?

İyileşme süresi güneş alerjisinin türüne ve belirtilerin şiddetine göre değişiklik gösterebilir. Güneşe maruz kalma süresi çok uzun değilse ve hafif şiddetli belirtiler yaşanıyorsa güneşten uzaklaştıktan sonra 24 saat içinde geçebilir. Daha yoğun ve şiddetli belirtilerin geçmesi birkaç haftayı bulabilir. Alerjinin geçmesi için doktora başvurulduysa doktorun söylediklerine dikkat edilmesi ve güneşten uzak durulması önemlidir.

Güneş alerjisi kaşıntısı nasıl geçer?

Kaşıntı ve kızarıklık oluşan bölge sürekli kaşınırsa tahriş olabilir. Hafif semptomlarda soğuk kompres uygulaması yapılabilir. Güneş alerjisi kaşıntı kremi ve ilaç kullanılarak hafifletilebilir. Hafif kaşıntılar için nemlendirici kremler de faydalı olabilir.

Güneş alerjisi yüz şişmesi yapar mı?

Güneş alerjisi vücudun güneşe maruz kalan tüm bölgelerinde reaksiyonların oluşmasına sebep olabilir. Yüz bölgesinde de kızarıklık, kaşınma ve döküntü gibi etkiler gözlemlenebilir. Bunun yanı sıra yüzün tamamında bir şişme oluşmasa da derinin bazı bölgelerinde şişlikler görülebilir.

Güneş alerjisi hapşırmaya sebep olur mu?

Güneş alerjisinin yaygın belirtileri arasında hapşırma yer almaz. Bireyde başka rahatsızlıklar veya alerjiler varsa bu durumlar birleşerek hapşırma gibi bir etkiye sebep olabilir.