Grip öksürme ve hapşırma gibi belirtilerle kendini gösteren, damlacık yoluyla yayılan influenza virüsünün boğaza, buruna ve akciğerlere yerleşmesiyle meydana gelen bir hastalıktır. Baş ve vücut ağrıları, boğaz ağrısı, ateş ve solunumda zorluk gibi belirtilere neden olur. Grip sonbahar ve kış aylarında daha sık görülür. Özellikle ülkemizde ekim ayından mayıs ayına kadar olan süre grip mevsimi olarak bilinir. Genellikle en yüksek vaka sayısına aralık şubat ayları arasında rastlanır. Gripten korunmanın en etkili yollarından biri grip aşısı yaptırmaktır. Gelin, grip aşısıyla ilgili tüm detaylara yakından bakalım.
Grip Aşısı Nedir?
Grip aşısı gribi önlemek için her yıl uygulanır. Her yıl gribe sebep olan virüsün yapısında meydana gelen mutasyonlar Dünya Sağlık Örgütü tarafından incelenir. Bu sayede aşının içeriği için yeni öneriler geliştirilir ve bu öneriler doğrultusunda yeni aşı formülü hazırlanır. Bu nedenle grip aşısının her yıl tekrarlanması gerekir. Grip aşısı bağışıklık sistemini gribe yakalanmadan önce enfeksiyonları tanıması ve onlarla savaşması için eğitir. Son yıllarda uygulanan grip aşılarında influenza A’nın iki alt tipi ve influenza B’nin de bir alt tipi vardır. "Grip aşısı nasıl vurulur?" sorusunun cevabı olarak hazırlanan aşı koldan kas içine enjekte edilir diyebiliriz.
Grip aşısı bireye grip ya da başka herhangi bir solunum yolu hastalığı bulaştırmaz. Aşının yan etkileri ya da farklı nedenler sebebiyle aşı yaptırdıktan sonra grip benzeri semptomlar görülebilir. Bu semptomlardan bazıları şunlardır:
- Aşıya Tepki: Grip aşısı olduktan sonra bazı bireylerde 1-2 gün süreyle kas ağrısı ve ateş belirtileri görülebilir. Bu durum vücudun koruyucu antikor üretmesinin bir yan etkisidir.
- İki Haftalık Pencere: Grip aşısının etkisini tam olarak göstermesi yaklaşık iki hafta kadar sürebilir. Bu süre içerisinde ya da aşıdan önce grip virüsüne maruz kalınması durumunda gribe yakalanmak mümkündür.
- Uyumsuz Grip Virüsleri: Bazı yıllarda aşı için kullanılan influenza virüsleri grip mevsiminde yayılan virüslerle uyuşmaz. Böyle bir durumda grip aşısının etkisi daha zayıf olsa bile yine de düşük oranda koruma sağlayabilir.
- Diğer Hastalıklar: Soğuk algınlığı gibi birçok farklı hastalığın griple benzeyen belirtileri vardır. Bu nedenle bireyler grip olmadıkları hâlde grip olduklarını düşünebilirler.
6 ay ila 8 yaş arasındaki çocukların ilk kez grip aşısı olduktan sonra en az 4 hafta arayla iki doz grip aşısı olmaları gerekebilir. Bundan sonraki süreçte her yıl tek doz aşı olmaları yeterlidir. Aşının süresi ve dozu için doktor önerisine göre hareket etmek önemlidir.
Grip Aşısı Ne İşe Yarar?
Grip aşısı aşılamadan 2 hafta sonra vücutta antikorların gelişmesini sağlar. Bu antikorlar aşının yapımında kullanılan virüslere ve enfeksiyonlara karşı koruma demektir. Grip aşısı gribe karşı %100 koruma sağlamaz. Grip aşısı bağışıklığı yükselterek gribe yakalanılsa bile hastalığın daha hafif atlatılmasına yardımcı olur. Aynı zamanda gribe yakalanma riskini de önemli oranda düşürür.
Grip Aşısı Hangi Aylarda Yapılır?
Uzmanların önerisine göre grip aşısı gribe yakalanmadan kış mevsiminin hemen öncesinde ekim kasım ayları arasında yapılabilir. Bunun nedeni kış aylarına yaklaşırken toplumun kapalı ortamlarda daha çok bulunması ve damlacık yoluyla yayılan influenza virüsünün yayılımı için uygun ortamın sağlanmış olmasıdır. İnfluenza virüsüne karşı bağışıklığı olmayanlar 1-4 gün içinde gribe yakalanabilir. Grip aşısının koruyuculuğu aşılamadan 2 hafta sonra başlayacağından aşılanmanın bu süreye göre planlanması da uygun olacaktır.
Grip virüsleri çok hızlı değişime uğradığından grip aşısının her yıl tekrarlanması gerekir. Bu nedenle daha önce geçirilmiş grip ya da uygulanmış grip aşısı olup olmadığı önemli değildir. Mevsimsel gribe karşı etkin bir koruma sağlanması ve bağışıklık sisteminin hızla değişen grip virüslerine ayak uydurabilmesi için her yıl yeni geliştirilen grip aşılarının uygulanması önerilir.
Grip Aşısı Kimlere Yapılır?
Grip aşısı tüm bireylere önerilebilir. Bebeklere grip aşısı yaptırmadan önce 6 ayı bitirmiş olmalarına dikkat edilmelidir. Mevsimsel grip aşıları gribe karşı %100 koruma sağlamasa da grip enfeksiyonundan kaynaklanan komplikasyonların riskini azaltır. Özellikle de risk grubundaki bireylerin grip aşısını yaptırmaları önerilir. Bu bireyler şunlardır:
- 65 yaş üzerindeki yaşlı bireyler,
- Huzurevi veya bakımevi gibi kalabalık yerlerde yaşayan ya da hastanede kalan bireyler,
- 6-12 aylık bebekler,
- Grip mevsiminde hamile kalmayı planlayanlar, hamileler ya da grip mevsiminde doğum yapacak olanlar (Gebelikte grip aşısı hamileliğin ilk 3 ayından sonra önerilebilir).
Grip açısından risk altında bulunan diğer gruplar da şu şekilde sıralanabilir:
- Bağışıklık sistemi zayıf olan bireyler,
- Vücut kitle indeksi 40 veya üzeri olanlar,
- Astım, kalp hastalığı, böbrek ya da karaciğer rahatsızlıkları olanlar,
- Diyabet hastaları,
- İnme geçmişi olanlar,
- 20 yaş altındaki uzun süreli aspirin tedavisi gören bireyler.
Grip aşısı öncelik sırasıyla ilk olarak 65 yaş üzerindeki bireylere, hamilelere, kronik hastalığı olanlara, 2 yaş altındaki çocuklara, bağışıklık sistemi baskılanmış bireylere, KOAH gibi kronik solunum yolu hastalığı olanlara uygulanır.
Grip Aşısı Kimlere Yapılmaz?
Grip aşısının uygulanması sakıncalı olan bazı bireyler vardır. Grip aşısı uygulanmaması gereken bireyler şu şekilde listelenebilir:
- 6 aydan küçük bebekler,
- Hamileliğin ilk trimesteri (ilk 3 aylık dönem) içinde bulunanlar,
- Ciddi yumurta alerjisi olanlar,
- Aşıdaki herhangi bir maddeye karşı ciddi alerji öyküsü bulunanlar,
- Daha önce herhangi bir grip aşısı uygulamasından sonra tehlikeli alerji öyküsü olanlar.
Grip Aşısının Etkisi Ne Kadar Sürer?
Grip aşısının koruyuculuğu her bireyde değişmekle birlikte ortalama 6-8 ay kadar sürer. Standart grip aşısı genellikle 65 yaşından küçük bireylerde daha etkilidir. 65 yaş üzerindeki bireyler ve belirli tıbbi rahatsızlıkları olanlar grip aşısından sonra daha az bağışıklık geliştirebilirler. Yapılan çalışmalar virüsle uyumlu grip aşılarının grip riskini %40 ila %60 arasında azalttığını gösteriyor. Grip aşısı gribi tamamen önlemese de hastalığın şiddetini azaltabilir, gribe bağlı gelişen komplikasyonları önleyebilir ve hastanede yatmayı gerektiren rahatsızlıkların riskini azaltabilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Grip aşısı canlı mı?
Grip aşısı teknik olarak inaktiftir, yani ölü bir virüs aşısıdır. Aşıyla vücuda canlı virüs verilmediğinden aşıya bağlı grip hastalığı oluşmaz.
Emziren anne grip aşısı olabilir mi?
Emziren anneler de grip aşısı olabilir. Grip mevsiminden önce grip aşısı yaptırmak emziren annelere ve dolayısıyla bebeklerine grip bulaştırma riskini azaltır. Özellikle 6 aydan küçük bebeği olanlar için önemli olabileceğinden emziren annelerin grip aşısı yaptırmaları önerilir.
Antibiyotik kullanırken grip aşısı yapılır mı?
Antibiyotikler ve grip aşısı vücutta farklı amaçlara hizmet eder. Bu nedenle antibiyotik kullanılırken grip aşısı yaptırılabilir. Antibiyotikler de dâhil olmak üzere kullanılan tüm ilaçların aşı olmadan önce doktora bildirilmesi gerekir. Alınan ilacın türüne ya da diğer sağlık sorunlarına bağlı olarak grip aşısı ertelenebilir.
Grip aşısı alerji yapar mı?
Tüm ilaçlarda ve aşılarda olduğu gibi grip aşısı uygulamasından sonra da bazı alerjik reaksiyonlar görülebilir. Grip aşısından sonra alerji dışında bazı yan etkiler ortaya çıkabilir. Aşı sonrası en sık görülen yan etkiler hâlsizlik, hafif ateş, aşının uygulandığı bölgede minimal ağrı veya kızarıklıktır. Bu yan etkiler genellikle kısa sürede geçer.
Grip aşısı aç karnına yapılır mı?
Grip aşısı yapılmadan önce aç ya da tok olmak önemli değildir. Grip aşısı aç ya da tok karnına uygulanabilir.
Grip aşısı nerede yapılır?
Grip aşısı da dâhil olmak üzere tüm aşıların sağlık ocağı ya da hastane gibi tam donanımlı sağlık merkezlerinde ve doktor kontrolünde yapılması önerilir.
Grip aşısı kimlere ücretsiz?
Grip aşısı 65 yaş üzeri yaşlı bireylere, sağlık açısından risk grubunda yer alan ve kronik hastalığı olanlara ücretsiz yapılır.
Gripken grip aşısı olunur mu?
Gripken grip aşısı olmak genellikle önerilen bir durum değildir. Bunun nedeni birey gripken ya da soğuk algınlığı gibi başka bir hastalığı mevcutken uygulanacak grip aşısının hedeflenen bağışıklığı oluşturamayacak olmasıdır. Bireyin mevcut hastalık belirtileri iyileştikten sonra grip aşısı olması daha sağlıklıdır.
Grip aşısı zararlı mı?
Grip aşısının hafif yan etkileri dışında bilinen bir zararı yoktur. Bu yan etkiler kısa sürede kendiliğinden geçebilir. Bazı bireylerde grip aşısı alerjik reaksiyonlara neden olsa da bu durum oldukça nadir görülür. Aşı inaktif, yani cansız olduğundan aşıya bağlı grip ya da herhangi bir solunum yolu hastalığı gelişmez. Grip aşısı insanların arasında hızla yayılan gribin neden olabileceği komplikasyonların gelişme riskini azaltır. Bu nedenle özellikle risk grubundaki bireylerin her yıl düzenli grip aşısı yaptırmaları önerilir.
Onaylanmış İçerik