Diyabet kandaki glukoz (kan şekeri) seviyesinin yüksek seyretmesi sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Çeşitli semptomlarla kendini gösterebilen bu rahatsızlık bazı kadınlarda gebelik sürecinde ortaya çıkabilir. Gestasyonel diyabet olarak adlandırılan bu diyabet çeşidinin anne ve bebek sağlığını korumak için kontrol altına alınması önemlidir. Bu nedenle gebelik diyabetini tanımak ve belirtilerinden risk faktörlerine kadar tüm detaylara hâkim olmak, anne adaylarını ve bebekleri oluşabilecek pek çok komplikasyondan koruyabilir. Gelin, "Gestasyonel diyabet ne demek ve nasıl tedavi edilir?" gibi hamilelik sürecinde ihtiyacınız olabilecek soruların cevaplarını inceleyelim.
Gebelikte Diyabet (Gestasyonel Diyabet) Nedir?
Hamilelik sürecinde plasentanın ürettiği bir hormon vücudun insülin kullanmasını engelleyerek glikozun kanda birikmesine neden olur. Kan şekeri seviyesinin çok yükselmesi sonucunda gestasyonel diyabet gelişir. Bu rahatsızlık hamilelik öncesinde diyabeti olmayan pek çok kadında görülebilir. Genellikle gebeliğin 24 ila 28. haftaları arasında ortaya çıkan bu diyabet türü doğumdan sonra hormon seviyelerinin normale ulaşması ile geçer. Gebelik sürecinde diyabet teşhisi konan annelerin yarısında sonradan Tip-2 diyabet oluşabilir.
Gebelikte Diyabet (Gestasyonel Diyabet) Belirtileri Nelerdir?
Gestastonel diyabet belirtileri gebelik semptomlarına benzer olduğu için genellikle fark edilmeyebilir. Hatta bazı kadınlarda herhangi bir belirti ortaya çıkmayabilir. Bununla birlikte gebelik sürecinde kan şekerinin yükselmesi sonucunda yaygın olarak görülen belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Çok sık idrara çıkmak,
- Yorgunluk ve hâlsizlik,
- Çok fazla susamak,
- Genital bölgede kaşıntı hissi veya pamukçuk oluşumu,
- Bulanık görmek,
- Mide bulantısı.
Gebelik Diyabeti (Gestasyonel Diyabet) Neden Olur?
Gestasyonel diyabetin nedeni tam olarak bilinmese de bu duruma neden olan bazı unsurlardan bahsetmek mümkündür. Örneğin, hamileliğin devamlılığı için gereken hormonları üreterek fetüse besin ve su sağlayan plasenta ile gebelik diyabeti arasında bir ilişki bulunur. Plasentanın ürettiği östrojen, kortizol, insan plasental laktojeni gibi hormonlar insülini baskılayabilir. Bu baskılama sonucunda kontrinsülin etkisi denilen süreç başlar. Fetüsün ve plasentanın her geçen gün büyümesi insülini baskılayan hormonların daha fazla üretilmesini tetikleyebilir. Bu sırada insülin direnci riski de artmaya devam eder. Tüm bu süreçlerin sonunda gebelik diyabeti ortaya çıkar.
Plasenta ve insülin direnci arasındaki ilişkiyle birlikte gestasyonel diyabet risk faktörleri gebelik diyabetinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Gebelik diyabeti riskleri şunlardır:
- Pregestasyonel diyabete sahip olmak,
- Aşırı kilo ve obezite,
- 25 yaş üstü olmak,
- Hareketsiz yaşam,
- Önceki hamilelik sürecinde gestasyonel diyabet geçirmiş ve/veya 4.5 kg ve üzeri bir bebek doğurmuş olmak,
- Polikistik over sendromuna sahip olmak,
- Ailede diyabet öyküsü olması.
Gebelikte Diyabet (Gestasyonel Diyabet) Tanısı Nasıl Konur?
Hamilelikte diyabet gelişip gelişmediğini anlamak için bazı tarama testleri uygulanır. Bu testler gebeliğin 24 ila 28. haftaları arasında diyabet şikâyetleri ortaya çıkan ve/veya risk grubu içinde olan anne adayları için sağlık çalışanları tarafından yapılır. Test yaptırmadan önce bireyin en az 8 ila 10 saat öncesinde yemek yemeyi bırakması ve taramaya aç karnına gelmesi gerekir. Gestasyonel diyabet için yapılan tarama testleri şunlardır:
- İlk Glikoz Yükleme Testi: Tarama yaptıracak olan kişiye içeriğinde glikoz çözeltisi bulunan bir şurup içirilir. Bir saat bekledikten sonra kan şekeri seviyesini ölçen bir kan testi yapılır. Kan testinin sonuçları gestasyonel diyabet tanı kriterlerini karşılıyorsa bir teste daha başvurulabilir.
- Takip Glikoz Tolerans Testi: Anne adayına içeriğinde daha fazla glikoz çözeltisi bulunan bir şurup verilir. 3 saat boyunca saatte bir olacak şekilde kan şekeri ölçümü yapılır. Ölçüm sırasında testlerden en az ikisinde kan şekeri seviyesi yüksek çıkarsa gestasyonel diyabet teşhisi konulabilir.
Gebelikte Diyabet (Gestasyonel Diyabet) Tedavisi
Hamilelik diyabeti için başvurulacak tedavi doktor tarafından takip edilerek bireyin yaşına, genel sağlık durumuna, tıbbi öyküsüne ve diyabetinin seyrine göre belirlenir. Tedavi gebelikte diyabet komplikasyonlarını önlemek amacıyla beslenme, egzersiz, günlük kan şekeri takibi ve insülin tedavisini içerebilir.
Gestasyonel Diyabette Beslenme
Gestasyonel diyabet teşhisi alan bireylerin doktorun önerdiği diyet listesine uyması bebeğin ve annenin sağlığı açısından oldukça önemli. Bireyin sağlıklı ve dikkatli şekilde yürütülen beslenme rutini kan şekeri seviyesini dengeli bir seviyede tutmaya yardımcı olur. "Gebelik diyabeti olanlar nasıl beslenmeli?" sorusunun cevabı şu şekildedir:
- Çeşitli gıdalar kan şekeri seviyesini etkileyebilir. Bu sebeple beslenme rutinlerine sağlıklı yiyecekler dâhil etmek sürecin daha kolay yönetilmesine katkı sağlayabilir. Doktor tavsiyesiyle ilerleyen günlük diyet listesi tedaviyi kolaylaştırır.
- Doktorun tavsiye etmediği, içeriğinde sağlıksız maddeler bulunan gıdalardan ve paketli ürünlerden uzak durmak kan şekeri seviyesini yönetmek için önemli olabilir.
- Günlük beslenme rutinlerindeki sıra, sıklık ve içerik hakkında doktora danışarak ilerleme konusunda dikkat etmek gerekebilir.
- Kilo alımını kontrol altında tutmak da hamilelikte diyabeti olan bireylerin beslenmelerinde dikkat etmeleri gereken bir unsur olabilir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Gebelikte diyabet rahatsızlığı olan anne adayları daha konforlu bir süreç geçirebilmek için günlük yaşamlarına çeşitli aktiviteleri dâhil edebilirler. Bu aktivitelerden biri olan egzersizler, hafif tempolu günlük yürüyüşlerden hamile yogasına kadar pek çok aktiviteyi içerebilir. Düzenli ve kontrollü şekilde hareket etmek vücudun enerji olarak kullanacağı glikoz seviyesini artırıp kan şekeri seviyesini dengelemeye yardımcı olabilir. Gestasyonel diyabet komplikasyonları yönetiminde doktorun önerdiği seviyede ve sıklıkta egzersiz yapmak kan şekeri seviyesini kontrol altında tutabilir. Bunun yanı sıra hamilelik sürecinde ortaya çıkan vücut ağrılarını azaltmak için de önemli olabilmektedir.
Hamilelikte diyabeti rutin bir şekilde takip etmek de anne adayının hayatına eklemesi gereken alışkanlıklardan biri olabilir. Düzenli olarak kan şekeri ölçümü yapmak, hastalığın seyrini gözlemlemek ve gerekli durumlarda önlem almak fayda sağlayabilir. Bu nedenle gebelikte diyabet tanısı konan anne adaylarının önerildiği takdirde her gün aynı saatte kan şekeri ölçümü yapması ve değerlerini not alması gerekebilir. Böylece aksi bir durumda doktorla iletişime geçildiğinde doktor eldeki verileri değerlendirip tüm süreci daha kontrollü ve sağlıklı bir şekilde yürütebilir.
İlaç Tedavisi
Gestasyonel diyabette ilaç tedavisi amacıyla uygulanan insülin tedavisine doğru beslenme ve egzersizin yeterli gelmediği durumlarda ihtiyaç duyulabilir. İnsülin tedavisi glikozun kan yerine hücrelere ulaşmasına ve enerji olarak kullanılabilmesine yardımcı olur. Bu tedavi vücuda verilen insülin takviyesi ile sağlanır ve dozu doktor tarafından belirlenir.
Sıkça Sorulan Sorular
Pregestasyonel diyabet nedir?
Pregestasyonel diyabet bir diğer adıyla gebelik öncesi diyabet kadınların hamile kalmadan önce Tip-1 veya Tip-2 diyabete sahip olduğu olduğu anlamına gelir. Hamilelik sürecinde kan şekeri seviyesini yönetmek fetüs gelişimi açısından son derece önemli olabilir. Bu nedenle pregestasyonel ya da gestasyonel diyabeti olan kadınların gebelik dönemi boyunca kan şekeri seviyelerini hedeflenen aralıkta tutmak için özen göstermeleri gerekebilir. Bunlar beslenme, yaşam tarzı değişiklikleri ve rutin doktor kontrollerine gitmek gibi durumları içerebilir.
Gebelikte diyabetin bebeğe zararları nelerdir?
Gestasyonel diyabet bebeğin normalden fazla kilo alması ve kiloya bağlı olarak doğum sırasında doğum kanalına sıkışması gibi sorunlara neden olabilir. Annenin kan şekeri seviyesinin yüksek olması, erken doğum riskini artırabilir ve/veya fetüste yüksek oranda insüline sebep olabilir. Bu durumda doğum sonrasında bebekte düşük kan seviyesi oluşabilir ve bebek hipoglisemi yaşayabilir. Ayrıca bebeğin ilerleyen zamanlarda obezite ve Tip-2 diyabet hastası olma riski de artabilir.
Hamilelikten sonra gestasyonel diyabet geçer mi?
Doğum sonrasında hormon seviyeleri normale döndükçe kan şekeri seviyesi de düşer. Bu nedenle doğum sonrasında doktor kontrolüne, sağlıklı beslenmeye ve düzenli egzersize devam etmek önemli olabilir.
Gebelikte şeker kaç olursa tehlikeli?
Gebelikte diyabet teşhisi almış bireylerin iki hafta boyunca beslenme ve egzersiz tedavisine rağmen kan şekeri seviyesi yemek yedikten 1 saat sonra yüksek üzeri çıkıyorsa bu durum anne ve bebekte komplikasyonlara neden olabilir. Bu nedenle yüksek kan şekeri seviyelerinde doktorun önerdiği tedaviyi uygulamak gerekebilir.
Onaylanmış İçerik