Cilt hastalıkları, birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilen, bireyi hem fiziksel hem psikolojik olarak rahatsız edebilecek semptomlarla kendini gösterebilen rahatsızlıklardır. Kimi zaman bireyin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilecek kadar şiddetli semptomlar ortaya çıkabilir. Bu hastalıklar uygun tedavi yöntemleriyle iyileştirilebilir. Egzama da bu cilt hastalıklarından biridir. Gelin, birlikte egzama hakkında bilinmesi gereken tüm detaylara yakından bakalım.
Egzama (Atopik Dermatit) Nedir?
Egzama; ciltte kuruluk, kaşıntı, kızarıklık, şişlik, kabuklu veziküler lezyonlarla kendini gösteren bir cilt hastalığıdır. Egzama toplumda oldukça sık görülür. Bir dermatit türü olan egzama her yaştan bireyi etkileyebilse de genellikle çocuklarda daha sık görülür. Egzama tehlikeli bir hastalık değildir ancak egzama görüntüsü ve semptomları birey için rahatsız edici olabilir. Egzama uygun tedavi yöntemleriyle kontrol altına alınabilir.
Egzama Çeşitleri Nelerdir?
Egzamanın gösterdiği semptomlara, ortaya çıktığı bölgeye ve oluşum nedenlerine göre farklı çeşitleri bulunur.
Asteatotik Egzama
Asteatotik egzama, egzamanın alt tiplerinden biridir. Özellikle kış aylarında daha sık görülür. Cilt yüzeyindeki yağ tabakasının azalması, cildin nemini kaybetmesi ve sık banyo yapılması gibi nedenlere bağlı olarak oluşabilir. Asteatotik egzama hemen herkeste görülebilse de çoğunlukla yaşlı bireylerde görülür.
Gravitasyonel Egzama
Venöz egzama olarak da bilinen gravitasyonel egzama, özellikle bacaklarda bulunan toplardamarlardaki yetersizlikten kaynaklanan bir egzama türüdür. Ayakta çalışanlarda ya da yaşlılarda sıkça görülür. Bacakların alt kısmında varis oluşmasıyla ve kan dolaşımının bozulmasıyla gelişebilir. Damarlarda biriken kan nedeniyle artan basınç, cilt üzerinde hasara neden olabilir.
Kontakt Egzama
Temas egzaması olarak da bilinen kontakt egzama, dış etkenlerin ciltle temas etmesi sonucu oluşur. Kızarıklık, kaşıntı, kepeklenme veya kabuklanmayla karakterizedir. Tahriş edici kontakt dermatit ve alerjik kontakt dermatit olmak üzere iki alt türü bulunur.
- Tahriş edici kontakt dermatit: Bu türde cildin tahriş edici bir maddeye maruz kalması söz konusudur. Temizlik için kullanılan kimyasallar ya da sık sık el yıkamak bu tür egzamaya dâhildir.
- Alerjik kontakt dermatit: Bireyin alerjiye neden olan bir maddeye tema etmesiyle ortaya çıkar.
Numuler Egzama
Numuler egzama, genel olarak kadınları etkileyen bir egzama türüdür. Erkeklerdeyse 50 yaş sonrasında görülebilir. Ellerde, kollarda ve bacaklarda yaygın olarak görülen numuler egzama, kaşıntılı dairesel lezyonlarla karakterizedir. Soğuk ve kuru havaya, bazı kimyasallara ve metallere maruz kalma sonucu ortaya çıkabilir.
Nörodermatit
Nörodermatitin; genellikle ense, boynun yan kısımları, cinsel organ, kafa derisi, bilekler, kulak içi ve kulak arkası gibi bölgelerde ortaya çıkar. Oluşum nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte etkilenen bölgeleri kaşımanın, aşırı stresin, duygusal travma ya da depresyon gibi faktörlerin nörodermatiti etkilediği düşünülür. Kadınlarda görülme sıklığı erkeklere göre daha fazladır. Ağrı, saç derisinde saç dökülmesine neden olabilen kaşıntı, sarı renkli kabuklu yaralar, sıvı akıntısı ya da irin dolu şişliklerle ortaya çıkan enfeksiyonun kaşıntı nedeniyle oluşan yara izi gibi belirtileri vardır.
Seboreik Egzama
Cildin pul pul dökülmesine neden olan bir tür olan seboreik egzama, ciltte bulunan bir maya türünün aşırı derecede büyümesinden kaynaklanabilir. Bebeklerde genellikle saç derisini etkileyen seboreik egzama, yetişkinlerde kaşları, burun kenarlarını, kulak arkasını, kasıkları ve göğsü etkileyebilir.
Egzama Belirtileri Nelerdir?
Egzamanın belirtileri bireyin bünyesine ve egzamanın türüne göre değişiklik gösterebilir. Egzamanın genel belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
- Kuru ve çatlamış cilt,
- Kaşıntı,
- Ciltte oluşan şişlikler,
- Cilt döküntüsü,
- Pul pul görünen kepekli ve kabuklu deri,
- Kaşıntılı ve ağrılı kabarcıklar,
- Ciltte hassasiyet, sıcaklık ve yanma hissi,
- Ciltte meydana gelen iltihap ya da enfeksiyon,
- Göz çevresinde koyulaşma,
- Ciltte çizik benzeri izler.
Bebeklerde ve Çocuklarda Egzama Belirtileri
Bebeklerde ve çocuklarda farklı nedenlere bağlı olarak egzama görülebilir. Egzama bebeklerde ve çocuklarda vücudun herhangi bir bölümünde görülebilse de daha çok yüzde, kafa derisinde, ayaklarda, kollarda ve bacaklarda görülür. Bebeklerde ve çocuklarda görülen egzama belirtileri şunlardır:
- Kafa veya yüz derisinde kırmızı, kuru döküntüler,
- Özellikle okul çağındaki çocuklarda dirsek kıvrımlarında, diz arkalarında, boyunda ve göz çevresinde meydana gelen döküntüler,
- Kuru ve kaşınan cilt,
- Cilt renginde koyulaşma,
- 0-6 aylık bebeklerde kırmızı ve sulu döküntüler.
Egzama Neden Olur?
Egzamaya neden olan çeşitli faktörler bulunur. Bu faktörler şunlardır:
- Düşük bağışıklık sistemi,
- Şampuan, bulaşık deterjanı, sabun ve deterjanlar gibi tahriş edici maddelere maruz kalma,
- Soğuk ve kuru hava,
- Nem,
- Ev tozu akarları,
- Küf ve polenler,
- Makyaj malzemeleri,
- Cilt bakım ürünleri,
- Gıda alerjileri,
- Stres ve kaygı,
- Yün veya sentetik gibi bazı kumaş türleri,
- Cilt enfeksiyonları.
Egzama Genetik midir?
Ailesinde egzama öyküsü olan bireylerde egzama görülme ihtimali daha yüksektir. Ek olarak aile öyküsünde astım, saman nezlesi ya da farklı alerjiler olan bireyler de egzama açısından yüksek risk altındadır.
Bebeklerde ve Çocuklarda Egzama Neden Olur?
Bebeklerde ve çocuklarda görülen egzama genetik faktörlerin etkisiyle, bağışıklık sisteminin bir tepkisi olarak ya da cildi tahriş eden bir alerjene maruz kalınması sonucunda ortaya çıkabilir. Ek olarak gıda alerjisi ya da mevsimsel alerjisi olan çocuklarda egzama daha sık görülebilir. Çocuklarda görülen egzamanın bir diğer nedeni de cilt bariyeri sorunlarından kaynaklanır. Egzama görülen çocuklarda ciltlerinin dış tabakasında "filagrin" adı verilen özel bir proteinin eksik olduğu görülür. Bu protein; cilt bariyerinin güçlenmesinde, cildin nemi tutmasında ve bakterilere karşı koruma sağlamasında etkilidir.
Egzama Nasıl Teşhis Edilir?
Egzama genellikle uzman bir dermatolog tarafından yapılan muayeneyle teşhis edilir. Bu muayene genellikle dışarıdan cilde bakılarak ve doktorun hastaya yönelttiği belli sorularla gerçekleştirilir. Egzama teşhisi sırasında doktor hastaya şu soruları sorabilir:
- Belirtiler vücudun hangi bölgesinde?
- Belirtileri tedavi etmek için herhangi bir ilaç kullanımı oldu mu?
- Alerji ya da astım gibi bilinen herhangi bir hastalık var mı?
- Ailede egzama öyküsü var mı?
- Belirtiler ne kadar zamandır var?
- Belirtileri kötüleştiren herhangi bir şey var mı?
- Duş alırken sıcak su kullanılıyor mu?
- Belirtiler uykuyu ya da günlük hayatı etkileyecek kadar şiddetli mi?
Bu sorulara verilen yanıtlara ve klinik bulgulara göre bireye egzama teşhisi konur. Bazı vakalarda egzama türünü belirlemek ya da egzamaya benzer semptom gösteren diğer hastalıkların ihtimalini elimine etmek için doktor tarafından şu testler istenebilir:
- Alerji testi,
- Kan testleri,
- Yama testi,
- Bir egzama türünü diğerinden ayırt etmek için deri biyopsisi.
Egzama Nasıl Geçer?
Egzama tedavisi bireye özeldir ve tedavi planı egzama türüne göre farklı yöntemler içerebilir. Tedavide, semptomların şiddetlenmesine neden olan faktörlerin ortadan kaldırılması önemlidir. Genel olarak egzamayı iyileştirmek ve belirtileri azaltmak için şu yöntemler uygulanabilir:
- Kuru cildin sürekli nemlendirilmesi,
- Her banyo sonrası düzenli nemlendirici kullanımı,
- Egzama tetikleyicilerinden uzak durmak,
- Gün aşırı banyo yapmak,
- Stresten uzak durmak,
- Bulunulan ortamı düzenli havalandırmak,
- Tahriş edici maddelerle temas edilecekse önlem almak (eldiven takmak gibi),
- Cildi tahriş edecek kumaşlardan uzak durmak,
- Yeterli su içmek,
- Doktorun önermesi hâlinde beslenme diyeti uygulamak.
Egzama tedavisinde doktor tarafından şu yöntemler de uygulanabilir:
- Egzama bölgesine topikal ilaç uygulanması,
- Kaşıntı ve şişliği azaltmak için semptomlara uygun içerikli oral ilaç kullanımı,
- Bazı durumlarda bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullanımı,
- Cilt görünümünü iyileştirmek için ışık terapisi.
Eldeki Egzama Nasıl Geçer?
Elde egzama birçok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Sık el yıkamak, deterjan gibi tahriş edici maddelere uzun süre maruz kalmak, ellerde oluşan egzama için risk faktörüdür. Ellerde oluşan kronik egzamanın kesin bir tedavisi olmamakla birlikte semptomların azaltılması için bazı yöntemler uygulanabilir. Öncelikle tahriş edici maddelerle temasın azaltılması, deterjan kullanımında mümkünse eldiven kullanılması gerekir. Ellerin yıkanmasının ardından parmak araları da dâhil olmak üzere ellerin iyi bir şekilde kurulanması gerekir. Bununla birlikte doktorun reçete ettiği topikal kremlerin düzenli kullanılması, ellerin nemlendirilmesi, gerekli durumlarda ağızdan alınan reçeteli ilaçların kullanılması veya UV tedavisi, elde oluşan egzamanın iyileşmesinde fayda sağlayabilir.
Saçtaki Egzama Nasıl Geçer?
Saç derisindeki egzama, türüne göre farklı şekillerde tedavi edilir. Saçtaki egzamanın tedavisindeki ilk adım, bölgenin temizlenmesi ve bakım yapılmasıdır. Bunun için dermatolog önerisiyle uygun şampuanlar ve nemlendiriciler kullanılabilir. Daha sonra yine doktor tarafından topikal kremler veya spreyler reçete edilebilir. Yine tedavide gerekli durumlarda bağışıklık sisteminin baskılanması söz konusu olabilir.
Yüzdeki Egzama Nasıl Geçer?
Yüz oldukça hassas bir bölgedir. Bu nedenle yüzdeki egzama tedavisinde kullanılacak ilaçların yanı sıra uygun bakımın uygulanması da önemlidir. Yüzdeki egzamanın iyileştirilmesi için reçeteli topikal kremler ya da ağız yoluyla alınan ilaçlar kullanılabilir. Buna ek olarak semptomların iyileştirilmesi için cildin sürekli nemli tutulması gerekir. Nemlendiricilerin parfüm ya da boya içermeyen, hassas ciltler için üretilmiş nemlendiriciler olması önemlidir. Kullanılacak tüm cilt bakım ve makyaj ürünlerinin de bu hassasiyete uygun, tahrişe neden olmayacak içeriklere sahip olması yüzdeki egzamanın iyileştirilmesinde etkili olabilir.
Bebeklerdeki ve Çocuklardaki Egzama Nasıl Geçer?
Bebeklerde egzama tedavisinde günlük banyo ve nemlendirme önemli bir rol oynar. On beş dakikadan uzun sürmeyen ılık bir banyo sonrası bebeği nazikçe kurulamak ve cildi nemliyken uygun içerikli nemlendirici krem uygulamak faydalı olabilir. Ek olarak bebeğin tahriş edici maddelere (sabun, deterjan, vb.) maruz bırakılmaması, kaşındırıcı kumaşlardan uzak tutulması, bebeği aşırı sıcaklardan ve soğuklardan korumak, bebeğin kendisini kaşımasını engellemek için tırnaklarını kısa kesmek ya da eldiven giydirmek gibi önlemlerin alınması da bebeklerdeki egzamanın iyileşmesinde fayda sağlayabilir.
Çocuklarda egzama tedavisinde bebeklerde uygulanan yöntemlere ek olarak reçeteli topikal kremlerin ya da ağız yoluyla alınan ilaçların kullanımı, UV terapisi ve bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçların kullanımı da söz konusu olabilir.
Egzama Lekeleri Nasıl Geçer?
Egzamalı hastalarda cilt lekelenmelerini önlemek ve iyileştirmek için şu yöntemler uygulanabilir:
- Hipoalerjenik ürünler kullanarak banyo yapmak,
- Cildi düzenli olarak nemlendirmek,
- Doktorun önerdiği ilaçları düzenli şekilde kullanmak,
- Aşırı sıcaklardan kaçınmak.
Egzaması Olanlar Ne Yemeli ve Yememeli?
Egzama semptomları tüketilen besinlerle artabilir ya da azalabilir. Egzama hastalığına sahip bireylerin tüketmesi önerilen besinler şunlardır:
- Yüksek omega-3 içerikli yağlı balıklar,
- Beyaz soğan,
- Yeşil biber,
- Brokoli,
- Elma,
- Kefir,
- Yoğurt,
- Yumuşak peynirler.
Egzaması olan bireylerin tüketmekten kaçınması gereken besinlerse şunlardır:
- Kabuklu deniz ürünleri,
- Çavdar ve yulaf,
- Konserve gıdalar,
- Kuru baklagiller,
- Soya ürünleri,
- Kakao,
- Yapay tatlandırıcı içeren ürünler,
- Paketli gıdalar,
- Fast food yiyecekler,
- Gazlı içecekler.
Onaylanmış İçerik