AST Nedir? AST Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

Kandaki enzim değerleri organların sağlıklı olup olmadığıyla ilgili fikir verebilir. Birçok organda çeşitli miktarlarda bulunan AST de önemli enzimler arasında yer alır. "AST nedir, kan tahlilindeki sonuçlar neyi gösterir?", "AST yüksekliğinin nedenleri nelerdir?" gibi sorular başta olmak üzere bu değerle ilgili bilgilere ulaşmak için içeriğimizi okumaya devam edebilirsiniz.

AST Nedir, Kaç Olmalıdır?

Açılımı "Aspartat Aminotransferaz" olan AST, amino asit metabolizması için önemli bir enzimdir. Esas olarak karaciğerde üretilen bu enzim daha az miktarlarda olmak üzere kalpte, kaslarda, böbreklerde ve beyinde de bulunur. Aspartat, oksaloasetat ve glutamattan sentezlenmesine yardımcı olan AST vücudun metabolik süreçlerinde rol oynar.

AST enzimi genellikle hücrelerin içinde olduğundan kandaki normal AST değeri belirli bir seviyenin altındadır. Bu enzimin vücutta belirli bir değerin altında veya üstünde olması durumu sorunu işaret ediyor olabilir. Yetişkinlerde ve çocuklarda normal AST seviyeleri değişiklik gösterir ve şu şekilde olabilir:

• Yetişkinlerde kandaki normal AST değeri aralığı, genellikle litre başına 10 ila 40 (U/L)  birimdir.
• Çocuklardaki aralık yetişkinlerinkine benzer olsa da yaşa ve sağlık durumuna bağlı olarak farklı değerlerde görülebilir.

AST Ne İşe Yarar?

AST değeri, karaciğer sağlığını değerlendirmek için tanı aracı olarak kullanılabilir. AST miktarı karaciğerde oldukça yoğundur. Bu sebeple kandaki yüksek seviyeler bir karaciğer hastalığını veya olası bir karaciğer hasarını gösterebilir. AST değeri genellikle hepatit, siroz veya yağlı karaciğer hastalığı gibi sorunları tespit etmek için karaciğer fonksiyon testlerinin bir parçası olarak ölçülür.

AST kalp dokusunda da bulunduğundan yüksek AST değerleri, kalple veya kasla ilgili sorunları da gösterebilir. Bu enzim seviyesi miyokard enfarktüsü gibi kalp rahatsızlıkları sırasında yükselebilir. Yüksek AST değeri kas bozukluklarında veya yaralanmalarında ortaya çıkabilir. Bu nedenle AST testi bazen kas hasarını değerlendirmek için de kullanılır.

AST genellikle ALT (Alanin Aminotransferaz) enzimiyle birlikte ölçülür. AST/ALT oranı çeşitli hastalıklar arasında ayrım yapmaya yardımcı olabilir. Doktorlar kandaki AST seviyelerini ölçerek öncelikle karaciğer olmak üzere kalpteki ve kaslardaki olası sorunları araştırabilirler. Böylece çeşitli organların ne kadar sağlıklı çalıştığıyla ilgili fikir edinmek mümkün olabilir.

AST Düşüklüğü Nedir?

AST değerinin normal aralığın altında olması bir sorun teşkil etmeyebilir. Nadiren de olsa AST düşüklüğü bazı komplikasyonlara sebep olabilir. AST enziminin vücutta çalışması için B6 vitaminine ihtiyaç vardır. Bu vitamin vücutta yeterli miktarda bulunmadığında AST değerleri düşebilir. B6 vitamini eksikliği yaşlılarda, alkol bağımlılarında, enflamasyon durumlarında, karaciğer ve böbrek hastalarında ortaya çıkabilir. Bu sebeple AST düşüklüğü nedenlerinin ileri tanı testleriyle aranması gerekebilir. AST, B6 vitamininden bağımsız olarak kronik böbrek hastalığında da düşük seyredebilir. Hormon replasman tedavisi de AST seviyelerinin düşmesine yol açabilir.

AST Yüksekliği Nedir?

AST değerlerinin sağlıklı yetişkin bireylerde belirli bir aralıkta olması gerekir. AST yüksekliği bu değerin 40 U/L'nin üzerine çıkması durumudur. Bu yükseliş birçok farklı nedenden kaynaklanabilir. Bu nedenlerin araştırılması için doktora danışmak gerekebilir.

AST Yüksekliği Neden Olur?

Kanda AST yüksekliği karaciğer, kalp veya kaslarda bir sorun olduğuna işaret edebilir. AST değerleri yaş, diyet, egzersiz, ilaç ve takviyeler başta olmak üzere birçok farklı faktör nedeniyle değişebilir. Normalden yüksek bir test sonucu mutlaka tedavi gerektiren bir sağlık durumu olduğu anlamına gelmez. Söz konusu değerin yorumlanmasında doktor tıbbi geçmişi, semptomları ve diğer test sonuçlarını dikkate alır.

AST yüksekliğinin olası nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Kas hasarı: Herhangi bir kas hasarı durumunda kaslarda bulunan AST kana geçer. Bu soruna yaralanma, yanıklar veya kas hastalıkları yol açabilir. Kas hasarı yoğun egzersizden kaynaklandığında genellikle tehlikeli bir durum değildir.
• Kalp rahatsızlıkları: Kalp krizi veya kalp yetmezliği durumunda kalp kasında bulunan AST kana geçebilir.
• Karaciğer hastalıkları: Çeşitli karaciğer hastalıklarının karaciğerde hasara yol açması durumunda kandaki AST miktarı artar. Bu hastalıklar arasında viral hepatit ve karaciğeri enfeksiyonları yer alabilir.
• Toksinler: Kurşun, cıva veya pestisitler başta olmak üzere toksinler karaciğer hasarına neden olarak AST değerini artırabilir.
• İlaç ve takviyeler: Kullanılan bazı ilaçlar, doğal ürünler veya takviyeler karaciğer hasarına yol açarak AST değerini yükseltebilir. Bu yan etkiye çok sık rastlanmaz.

Bebeklerde ve Çocuklarda AST Yüksekliği

Bebeklerde ve çocuklarda AST yüksekliği, karaciğer veya kas sorunlarından kaynaklanabilir. Bebeklerde AST yüksekliğinin nedenleri yetişkinlerden farklı olabilir. Safra yolları atrezisi veya yenidoğan hepatiti gibi doğuştan görülen karaciğer rahatsızlıkları bebeklerde ve çocuklarda daha olasıdır. Kas gücünü etkileyen bir grup genetik bozukluk olan kas distrofisi ve hepatit gibi viral enfeksiyonlar da çocuklarda AST seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.

AST Yüksekliği Belirtileri

AST seviyeleri yükseldiğinde vücutta birtakım belirtiler ortaya çıkabilir. Bu belirtiler altında yatan nedene bağlı olarak değişebilir. Söz konusu belirtileri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Karaciğer fonksiyonları bozulduğunda genel olarak yorgun ve hâlsiz hissedilebilir.
• Karaciğer hasarı durumunda ciltte ve gözlerde sararma görülebilir. 
• Karaciğer iltihabı veya hasarıyla ilişkili olarak karnın sağ üst kadranında ağrı veya şişlik hissedilebilir.
• Bulantı ve kusma karaciğer hastalıklarında yaygın görülen belirtiler arasındadır.
• Karaciğer fonksiyonları bozulduğunda idrar renginde koyulaşma görülebilir.
• Kas yaralanmasından veya kas hastalıklarından kaynaklanan durumlarda kas ağrısı veya güçsüzlüğü ortaya çıkabilir.

Bu belirtiler çeşitli sağlık sorunlarıyla ilişkili olabilir. Yüksek AST seviyelerinin nedenini bulabilmek için daha kapsamlı testler yapılması gerekebilir.

AST Nasıl Düşürülür?

AST seviyelerini düşürmek için öncelikle bu soruna yol açan nedenleri bulmak gerekebilir. AST değerlerini düşürmeye yardımcı olabilecek bazı yaklaşımlar şu şekilde olabilir:

• Karaciğer hastalığından kaynaklanan durumlarda bir tedaviye başlanabilir. Belirli karaciğer rahatsızlıklarına bağlı olarak doktor antiviral veya antiinflamatuar ilaçlar reçete edebilir.
• Karaciğer sağlığını korumak için bazı yaşam tarzı değişiklikleri fayda sağlayabilir. Sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz ve kilo yönetimiyle karaciğer sorunlarını önemli ölçüde iyileştirmek mümkündür. Karaciğer yağlanmasında genellikle diyet ve egzersizle sağlanan kilo kaybı olumlu etki gösterir.
• Siroz veya ileri derece karaciğer rahatsızlıklarında ameliyat veya nakil gerekebilir. 
• Alkol bağımlılığıyla mücadele edenler destek gruplarına katılabilirler.
• İlaçlardan kaynaklanan bozulmalarda dozaj değişimine gidilebilir. Bu durumda doktor alternatif bir ilaç önerebilir veya hâlihazırda kullanılan ilaçların dozajı ayarlayabilir.

AST seviyelerini düşürmek ve karaciğer sağlığını iyileştirmek mümkündür. Farklı durumlarda kişiselleştirilmiş bir tedavi planı için doktora danışmak faydalı olacaktır.

Bebeklerde AST Yüksekliği Nasıl Düşer?

Bebeklerde AST yüksekliğinin nedeni tespit edildikten sonra bu doğrultuda bir tedaviye başlanabilir. Yenidoğan AST yüksekliği genetik hastalıklarla ilgili olabileceğinden bu ihtimalin de değerlendirilmesi gerekir. Bebeklerde yüksek AST değerlerinin nedeni enfeksiyonsa buna uygun ilaç tedavisi planlanabilir. Bebeğin başka bir hastalık için kullandığı ilaçlar nedeniyle AST yüksekliği ortaya çıkmışsa doz ayarlaması yapılabilir. Çocukların sağlıklı yağlarla ve ağır olmayan gıdalarla beslenmesi gerekir. Yetişkinlerde olduğu gibi beslenme düzenlemesi önerilebilir. B6 vitamini eksikliği durumunda da takviye kullanılabilir.

AST Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

AST testi karaciğer başta olmak üzere çeşitli organların sağlıklı olup olmadığını anlamak için uygulanan bir testtir. Bu test sayesinde kandaki AST miktarı ölçülebilir. Kan alma yöntemiyle uygulanan bu işlem birkaç dakika sürer. Alının kan örneği laboratuvara gönderilir. Sonuçlar genellikle birkaç gün içinde çıkar. Bu sonuçlara göre kandaki AST’nin yüksek alt normal değerlerine bakılır. Doktor çıkan sonuçları değerlendirir ve bu sonuçların normal olup olmadığıyla ilgili bilgilendirme yapar. İstenmeyen durumunda ileri tetkikler yapılabilir veya teşhis konmuşsa bir tedaviye başlanabilir.