Vitaminler insan vücudunun işleyişinin sağlıklı bir şekilde devam etmesi için gerekli olan besin öğeleridir. Her vitamin vücudun ayrı bir sisteminde önemli bir işleve sahiptir. Bu vitaminlerin eksikliği birçok hastalığın temel nedeni olabilir ya da bazı hastalıkların gelişmesine zemin hazırlayabilir. Bu nedenle vitaminlerin öncelikle besinlerden, gerekli durumlardaysa takviye olarak dışarıdan alınması büyük öneme sahiptir. A vitamini de vücut için önemli olan vitaminlerden biridir. A vitamini hakkında merak edilen detaylara içeriğimizden ulaşabilirsiniz.
A Vitamini Nedir?
A vitamini birçok farklı besinde doğal olarak bulunan, karaciğerde depolanan ve yağda çözünen bir vitamin çeşididir. Bu vitamin vücudun gelişmesinde ve sistemlerin düzgün çalışmasında kritik bir öneme sahiptir. A vitamininin farklı kaynaklardan gelen iki türü bulunur. Bunlar, önceden oluşturulmuş A vitamini yani retinoidler ve karotenoidlerdir.
Havuç ve tatlı patates gibi bazı besinlerde doğal olarak bulunan karotenoidler vücut tarafından diğer aktif A vitamini formu olan retinole dönüştürülür. Karotenoidlerin A vitamini formuna dönüştürülmesi için sağlıklı yağlara ihtiyaç vardır. Retinoidler de süt, balık, yumurta ve özellikle karaciğer gibi gıdalarda bulunur. İnsan vücudu bu A vitamini formunu direkt kullanabilir.
A Vitamini Ne İşe Yarar?
A vitamini vücuttaki birçok önemli görevde büyük bir rol oynar. A vitamininin en önemli işlevlerinden biri, göz sağlığını korumasıdır. Bu vitamin göze çarpan ışığın beyne gönderilecek elektrik sinyallerine dönüşümünü sağlar. Aynı zamanda retinanın iyi çalışması, pigment sağlığı, korneanın nemli kalması ve güçlü bir gece görüşü için de A vitaminine ihtiyaç vardır.
A vitamini bağışıklık sisteminin sağlıklı bir şekilde çalışmasında da önemli rol oynar. Beyaz kan hücrelerini destekleyerek bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı olan bir vitamindir. Güçlü bir bağışıklık sistemi de vücudun serbest radikallerle savaşmasına destek olur. Sağlıklı hücre büyümesini destekleyen A vitamininin bu sayede bazı kanser türlerine yakalanma riskini azaltabileceği de düşünülüyor. Ancak bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerekiyor.
A vitamininin diğer faydaları da şu şekilde sıralanabilir:
- Cildi temiz tutmaya yardımcı olur,
- Üreme sağlığını destekler,
- Kemiklerin ve dişlerin güçlenmesini sağlar,
- Enfeksiyonların iyileşmesine yardımcı olur,
- Güçlü bir antioksidan kaynağı olduğundan kalp ve damar hastalıklarının tedavisinde etkilidir.
A Vitamininin Saça Faydaları
A vitamini saçların sağlıklı bir şekilde büyümesini destekler. Aynı zamanda cilt bezleri A vitaminini kullanarak sebum üretir. Sebum saç derisini nemli tutar ve saç sağlığını destekler. Bu yönüyle saçların kurumasını önlemeye de yardımcı olur. A vitamini ayrıca saç dökülmesine karşı da etkilidir.
A Vitamininin Cilde Faydaları
A vitamini cilt sağlığını iyileştirmek için birçok cilt bakım ürününde kullanılır. Cildin normal işleyişini sürdürmesine, bu sayede güçlü ve sağlıklı kalmasına destek olur. Retinol gibi retinoidler hasarlı elastin liflerin iyileşmesine ve yeni kan damarlarının oluşmasına yardımcı olup cilt sarkmalarını önleyebilir. Bu da yaşlanma karşıtı bir etki anlamına gelir.
A vitamininin cilt sağlığı için diğer faydaları şunlardır:
- İnce çizgileri ve kırışıklıkları azaltabilir,
- Cildi pürüzsüzleştirebilir,
- Pigment bozukluklarının azaltılmasına yardımcı olur,
- UV ışınlarından kaynaklı cilt hasarının onarılmasına yardımcı olur,
- Düzenli kullanımda kolajen üretimini destekler,
- Cildi temizleyerek gözeneklerin tıkanmasını engeller.
A Vitamini Hangi Besinlerde Bulunur?
A vitamini açısından zengin besinler arasında bazı meyve ve sebzeler, balık ve süt ürünleri bulunur. "A vitamini nelerde var?" sorusuna yanıt olabilecek bazı besinler şunlardır:
- Süt ve süt ürünleri,
- Yumurta,
- Balık (somon, uskumru, ringa balığı vb.),
- Sığır karaciğeri ve diğer sakatatlar,
- Tavuk ciğeri,
- Turuncu sebze ve meyveler (havuç, tatlı patates, greyfurt, mango, kayısı, kavun vb.),
- Brokoli, ıspanak ve kabak gibi sebzeler.
A Vitamini Eksikliğinin Belirtileri Nelerdir?
A vitamininin yetersiz alımı birtakım sağlık sorunlarına neden olabilir. A vitamini eksikliğinde vücutta görülen bazı belirtiler şunlardır:
- Gece körlüğü,
- Gözyaşı üretememe,
- Gözün beyaz kısmında leke,
- Kızamık ve ishal gibi enfeksiyonların şiddetinde artış,
- Bağışıklık sisteminin zayıflaması,
- Cilt sorunları,
- Saç kepeklenmesi,
- Çocuklarda büyüme geriliği.
A Vitamini Eksikliği Neden Olur?
A vitamini eksikliği genellikle A vitamini açısından yetersiz beslenme nedeniyle ortaya çıkar. Aynı zamanda A vitamini karaciğerde depolandığı için bazı karaciğer hastalıkları da A vitamini eksikliğine yol açabilir. A vitamini eksikliğinin diğer olası nedenleri de şunlardır:
- Kronik ishal,
- Çölyak hastalığı,
- Bazı pankreas bozuklukları,
- Bağırsak ya da pankreas ameliyatı geçirmiş olmak,
- Safra kanalı tıkanıklığı,
- Kistik fibrozis,
- Çinko veya demir eksikliği,
- Alkol bağımlılığı.
A Vitamini Eksikliğinde Görülen Hastalıklar Nelerdir?
A vitamini eksikliği öncelikle göz sağlığının olumsuz etkilenmesine neden olur. Cilt sağlığı, bağışıklık sistemi ve üreme sistemi de A vitamini eksikliğinden olumsuz şekilde etkilenir. A vitamini eksikliğinde görülen bazı hastalıklar şunlardır:
- Gece körlüğü,
- Görme kaybı (geçici ya da kalıcı olabilir),
- Göz kuruluğu,
- Kemik ve eklem hastalıkları,
- Kuru, pullu ve kaşıntılı deri,
- Kısırlık,
- Solunum yolu enfeksiyonları.
A Vitamini Eksikliği Nasıl Anlaşılır?
A vitamini eksikliği genellikle ciltte, saçta ya da gözde ortaya çıkan bazı semptomlarla kendini gösterir. Birtakım belirtilerin görülmesinden sonra A vitamini eksikliği tanısı için doktor kontrolü gerekir. Yapılacak bazı testlerle A vitamini eksikliği tanısı kesin olarak konabilir.
Vücuttaki A vitamini seviyelerini ölçmek için beta-karoten testi yapılabilir. Bu test kandaki beta-karoten seviyesini ölçer ve kandaki A vitamini seviyeleri hakkında da bilgi verir. Aynı zamanda hastadan alınan kan örneğinden de A vitamini seviyelerine direkt olarak bakılabilir.
A Vitamini Eksikliği Nasıl Giderilir?
A vitamini seviyelerinin çok düşük olması durumunda doktor tarafından hastaya yüksek dozda A vitamini takviyesi verilebilir. Bu takviyeler vücudun ihtiyaç duyduğu A vitamini seviyesini hızlı bir şekilde artırmak için yapılır. Bireyde görülen A vitamini eksikliği semptomları düzeldikçe A vitamini takviyesine daha düşük dozlarda devam edilir.
A vitamini takviyeleri genellikle kızamık geçiren çocuklara, HIV pozitif bir anneden doğan bebeklere, gece körlüğü ve görme kaybı olan bireylere uygulanır. Uygulama dozları da her hasta için farklıdır. Özellikle bebeklerde yüksek doz A vitamini toksik bir etkiye neden olabileceğinden dozun çok iyi ayarlanması gerekir.
A vitamini eksikliği genelikle beslenmeyle giderilebilir. Retinol seviyesi 30 mcg/dL'nin üzerinde olan bireylerin A vitamini takviyesi yerine A vitamini bakımından zengin besinler tüketmeleri daha etkilidir. Bu nedenle bireylere diyetlerine A vitamini açısından zengin besinler eklemeleri önerilir.
Günlük A vitamini ihtiyacı bireyin yaşına, cinsiyetine ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. Günlük alınması gereken A vitamini miktarları şu şekildedir:
- 6-11 aylık bebekler: 500 mcg,
- 12-23 aylık bebekle: 300 mcg,
- 2-18 yaş (kız): 300 - 700 mcg,
- 2-18 yaş (erkek): 1.400 - 2.200 mcg,
- 18 yaş üstü (kadın): 1.600 - 1.800 mcg,
- 18 yaş üstü (erkek): 2.000 - 2.400 mcg,
- 14 yaş üzeri hamileler: 750 - 770 mcg,
- 14 yaş üzeri emziren anneler: 1.200 - 1.300 mcg.
A Vitamini Fazlalığında Görülen Hastalıklar Nelerdir?
Yağda çözünen vitaminler vücuttan atılmadığı için vücutta depolanır. Bu depolanma çok fazla olduğunda toksisiteye neden olur. A vitamini de yağda çözünen bir vitamin olduğu için fazlalığı durumunda çeşitli hastalıklar meydana gelebilir. A vitamini toksisitesinin belirtileri akut ve kronik olmak üzere ikiye ayrılır. Akut belirtiler genellikle yüksek dozda A vitamini takviyesi alınması sonucu meydana gelir.
Bu belirtiler şu şekilde sıralanabilir:
- Baş ağrısı,
- Uyuşukluk,
- Mide bulantısı ve kusma,
- Sinirlilik,
- Deri döküntüsü.
Kronik A vitamini toksisitesinin belirtileriyse şunlardır:
- Baş ağrısı,
- İştahsızlık
- Saç dökülmesi,
- Karaciğer büyümesi,
- Cilt problemleri
- Cilt kuruluğu,
- Eklem ve kemik ağrısı,
- Karaciğer hasarı.
Onaylanmış İçerik