ALT Nedir? ALT Yüksekliği ve Düşüklüğü Ne Anlama Gelir?

ALT vücutta üretilen binlerce enzim türünden biridir. Alanin transaminazın kısaltması olan ALT, SGPT (serum glutamik-piruvik transaminaz) veya alanin aminotransferaz olarak da isimlendirilebilir. Vücuttaki ALT seviyelerinin normal aralıkta olmaması ALT yüksekliği veya düşüklüğü olarak değerlendirilebilir. Bu durumlar farklı sebeplerden kaynaklanabilir. Gerekli bir tedavi planı düzenleyebilmek için ALT testi yapılabilir. Gelin, "ALT nedir, kaç olmalıdır?", "ALT yüksekliği ve düşüklüğü ne anlama gelir?" sorularının ve daha fazlasının cevaplarını birlikte inceleyelim. 

ALT Nedir, Kaç Olmalıdır?

ALT farklı hücre tipleri ve özellikle karaciğer tarafından üretilen bir enzimdir. Vücudun böbrek, kalp, beyin ve kas gibi farklı bölgelerinde bulunabilir. En yoğun olduğu bölge karaciğerdir. Karaciğer hücrelerinde kaslardakinden yaklaşık on kat daha fazla ALT konsantrasyonu bulunur. Kanda bulunan ALT bireylerin cinsiyetine veya yaşına göre farklılık gösterebilir. Kandaki ALT değeri genellikle erkeklerde kadınlara oranla daha yüksektir ve genç bireylerde yaşlılara oranla daha yüksek olma eğilimi gösterir.

"ALT değeri nedir ve ALT kaç olmalıdır?" sorusuna ALT değeri kanda bulunan ALT miktarını gösterir cevabı verilebilir. ALT için standart referans aralığı litre başına birim oranında ölçülür. Normal aralık laboratuvarlar arasında farklılık gösterebilir. Yaygın olan normal referans aralığı 7 ila 56 U/L'dir.

ALT Ne İşe Yarar?

ALT vücuttaki önemli enzimlerden biridir. Vücut yiyecekleri enerjiye dönüştürmek için bu enzimi kullanır. ALT enzimi seviyeleri bazı durumlara bağlı olarak düşebilir veya yükselebilir. Gelin, "ALT neden yükselir ve neden düşer?" sorularını inceleyelim.

ALT Düşüklüğü Nedir?

ALT düşüklüğü, ALT seviyesinin normalden az olması durumudur ve daha nadir olarak rastlanır. Bireyin sağlık durumu hakkında bilgi verir ve birçok birey için endişe verici bir durum teşkil etmeyebilir. ALT değeri normal kabul edilen referans aralığının altındaysa doktor ALT testinin tekrarını veya daha detaylı tetkikler yapılmasını isteyebilir. 

ALT Neden Düşer?

 ALT düşüklüğü birkaç durumla ilişkilendirilebilir. Bunlardan bazıları şunlar olabilir:

• Yetersiz beslenme,
• Yaşlanma,
• Sarkopeni olarak bilinen kas kütlesi kaybı,
• B6 vitamini eksikliği,
• Kronik böbrek hastalığı.

ALT Yüksekliği Nedir?

ALT enzimi kan dolaşımına salındığında ALT seviyesi yükselir. Bu durumda ALT değeri normal referans aralığından daha yüksek çıkar ve bu durum ALT yüksekliği olarak adlandırılır.

ALT Yüksekliği Neden Olur?

 ALT yüksekliğine neden olabilecek bazı durumlar şunlar olabilir:

• Karaciğer hasarı: Karaciğer hücrelerinde oluşan hasar sonucunda karaciğerde gereğinden fazla ALT salgılanır ve bu değer yükselir. Bu durum karaciğer kanseri, siroz veya hepatit C gibi rahatsızlıklardan kaynaklanabilir. 
• Aşırı alkol tüketimi: Aşırı derecede alkol tüketimi karaciğerin iltihaplanmasına neden olur. Bu durumda artan ALT salınımıyla birlikte ALT seviyeleri de yükselir.
• İlaçlar: Ağrı kesiciler, akne tedavisinde kullanılan ilaçlar ve yüksek kolesterolü olan hastalarda kullanılan statinler gibi bazı ilaçlar ALT seviyelerinin yükselmesine neden olabilir. Bu nedenle karaciğer fonksiyonlarını etkileyen ilaçların kullanımında bireylerin düzenli şekilde ALT değerlerini kontrol ettirmeleri önerilir. Bazı reçetesiz ilaçlar veya takviyeler de bu duruma neden olabilir.
• Obezite: Obezite rahatsızlığı olan bireylerde ALT seviyeleri düzenli bir şekilde yükselir. Yüksek vücut kitle endeksi ALT seviyesindeki artışı tetikleyebilir.
• Kas hasarı: ALT az da olsa kas hücrelerinde depolanır. Kasın hastalık veya yaralanma sonucu hasar aldığı durumlarda depolanmış ALT kana sızarak değerlerin yükselmesine neden olabilir.
• Kalp yetmezliği: Karaciğerde bulunan kan damarlarındaki tıkanıklık sebebiyle oluşan kalp yetmezliği ALT ve AST (aspartat transaminaz) yüksekliğine neden olabilir.

ALT değeri yüksekliğinin diğer nedenleri şunlar da olabilir:

• Viral ve otoimmün hepatit,
• Hemokromatozis (Vücutta gereğinden fazla demir birikmesi),
• Wilson hastalığı (Vücutta bakır birikmesi),
• Alfa-1 antitripsin (AAT) eksikliği,
• Çölyak hastalığı,
• Yorucu fiziksel aktiviteler.

ALT Yüksekliği Belirtileri

ALT yüksekliğinin karaciğer hasarından kaynaklandığını düşündüren bazı belirtiler şunlar olabilir:

• Karın ağrısı,
• Koyu renkli idrar,
• Yorgunluk ve bitkinlik hissi,
• Vücutta kaşıntı,
• Cildin ve gözlerin sararması,
• Dışkının açık renkli olması,
• İştahsızlık,
• Mide bulantısı,
• Kusma.

ALT Nasıl Düşürülür?

ALT yüksekliğini tedavi edebilmek için altında yatan nedenin ne olduğunu tespit etmek gerekebilir. Bu sayede uygun bir tedavi planlanabilir. ALT seviyelerinin yükselmesini önlemek ve tedaviyi desteklemek için yaşam tarzında iyileştirme ve beslenme programında değişikler de yapılabilir.

Yükselen ALT seviyelerini düşürmek için yapılabilecekler şu şekilde olabilir:

• Kahve tüketmek: Kahve antioksidan içeriğinden dolayı karaciğer sağlığını korumaya ve ALT seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. Araştırmalara göre günde 1 ila 4 fincan kahve içmenin ALT seviyelerini düşürmeye yardım edebileceği gözlenmiştir.
• Düzenli egzersiz yapmak: Düzenli egzersiz yapmak karaciğer sağlığını iyileştirmeye destek verir. Sağlıklı bir karaciğere sahip olmak ALT seviyelerinin de normal olması anlamına gelir. Düzenli egzersizle karaciğer kanseri riski de azaltılabilir.
• Fazla kilodan kurtulmak: Vücuttaki fazla kiloları vermek yağlı karaciğer hastalığının tedavisinde ve karaciğer fibrozunun önlenmesinde önemli rol oynar.
• Folik asit tüketimini artırmak: Folik asit ve folat, karaciğer sağlığı ve ALT'yi düşürmeye yardımcı olabilir. B9 vitamininin farklı biçimleri olan folik asit ve folat açısından zengin yiyecekler tüketmek veya takviye almak daha düşük ALT seviyeleriyle ilişkilendirilebilir. Folat açısından zengin bazı besinler şunlardır: Brüksel lahanası, ıspanak, pancar, muz, börülce, sığır ciğeri, börülce.

ALT Testi Nedir, Nasıl Yapılır?

ALT seviyelerinin normal değer aralığında olup olmadığını öğrenmek için ALT testi yapılabilir. Alanin aminotransferaz (ALT) testi, karaciğer sağlığını değerlendirmeye yardımcı olan bir kan testidir. Bu test SGPT testi olarak da adlandırılabilir. Karaciğerde bulunan hücreler hasar görürse ALT kana sızabilir. Bu nedenle ALT testi karaciğerde sorun olup olmadığı hakkında bilgi verebilir.

Doktor karaciğer rahatsızlıklarını taramak ve teşhis etmek için ALT testi yapılmasını isteyebilir. Karaciğer hastalığı riskinin söz konusu olduğu durumlarda da bu testi de içeren bir karaciğer kan paneli testinden yararlanılabilir. Bu testte ihtiyaç duyulan ve değerlendirmeye alınan durumlardan bazıları şunlar olabilir:

• Rutin bir sağlık kontrolü,
• Diyabet,
• Aşırı alkol tüketimi,
• Ailede karaciğer hastalığı geçmişi,
• Obezite.

ALT testi için herhangi bir hazırlık gerekmez. Bazı durumlarda genellikle birkaç saat aç kalmayı gerektiren diğer kan testleriyle birlikte istenebilir. Bu nedenle testten önce aç gelmek faydalı olabilir. Bazı ilaçlar test sonuçlarını etkileyebilir. Bu ihtimal göz önünde bulundurularak kullanılan ilaç ve takviye varsa doktorla paylaşılması gerekir. Doktor testi etkileyebilecek bu konuyla ilgili nasıl bir yol izleneceği hakkında bilgi verebilir. Yoğun egzersiz de ALT seviyelerini ve dolayısıyla test sonuçlarını etkileyebilecek durumlar arasındadır. Bu nedenle testten önce yoğun bir egzersiz planlanıyorsa doktora bildirilmesi gerekir.

"ALT nedir ve kan tahlilinde ALT nasıl bakılır?" sorularına cevap olarak ALT testi için bir kan tahlili uygulaması yapılır. Alınan kan laboratuvar ortamında incelenir. Testin yapıldığı laboratuvara bağlı olarak sonuçlar birkaç saat veya birkaç gün içinde alınabilir.